Wöerbok

Dat es Version α vam „Waddischen Wöerbok“ tem Lesen.

Das ist Version α des „Waddischen Wörterbuchs“ zum Lesen.

Geplanter Start: 12. Oktober 2024.

Ee dat all parat es vör de grote Version 1 om twelfden Oktower, gewt et hee en vörlopend Version α vam „Waddischen Wöerbok“ to feinen. Söken Gött en Endrach, können Gött de Söke bowen probeeren odder de vam Browser vör bruken: De Söke geit op Windows-PC met de Tasten „Strg“+„F“ on op Mac met „Cmd“+„F“ op. Op Smartphone gewt et ouner de Enstellen vam Browser ouk en eigen Söke to feinen.

Ehe die große Version 1 am 12. Oktober fertig ist, gibt es hier eine vorläufige Version α des „Waddischen Wörterbuchs“ zu finden. Wenn Sie einen Eintrag suchen, können Sie die obige Suchfunktion oder die des Browsers dafür benutzen: Auf Windows-PCs geht sie mit der Tastenkombination „Strg“+„F“ auf, auf Mac-Geräten mit „Cmd“+„F“. Auf dem Smartphone gibt es unter den Einstellungen des Browsers auch eine Suchfunktion zu finden.

Dat es Waddisch

Das ist Waddisch

Waddisch – dat Adjektiv hört to Wadden. Et beteikent all dat, wat van Wadden es on ut Wadden kömmt. So ouk de Sproke, de om Ground van de aule Abtei teheimen es. Mer dovan, wat all Waddisch es on woröm, feinen Gött em Biedrach „Wo klang es Waddisch“.

Waddisch – das Adjektiv zu „Wadden“. So heißt Werden auf Waddisch. Das bezeichnet alles, was zu Werden gehört oder aus Werden stammt. So auch die Sprache, die im Gebiet der ehemaligen Reichsabtei heimisch ist. Mehr darüber, was alles Waddisch ist und weshalb, finden Sie im Beitrag „Wo klang es Waddisch“.

Artikel

unbestimmte Artikel

Maskulinum          
Nominativ, Akkusativ: en /ɛn/, ne /nə/ (ein)
Dativ: em /ɛm/ (einem)

Femininum            
Nominativ, Akkusativ: en /ɛn/ (eine)
Dativ: en /ɛn/, ne /nə/ (einer)

Neutrum
Nominativ, Akkusativ: en /ɛn/ (ein)
Dativ: em /ɛm/ (einem)

bestimmte Artikel

Maskulinum          
Nominativ, Akkusativ: de /də/, den /dɛn/ (der, den)
Dativ: dem /dɛm/, em /ɛm/ (dem)

Femininum            
Nominativ, Akkusativ: de /də/, die /diː/ (die)                       
Dativ: der /dɒ/, de /də/ (der)

Neutrum                
Nominativ, Akkusativ: dat /dat/, et /ɛt/ (das)
Dativ: dem /dɛm/, em /ɛm/ (dem)

Plural                     
Nominativ, Akkusativ: de /də/, die /diː/ (die)
Dativ: /də/, /dɛn/ (den)

Pronomen

ek /ɛk/ ich
mi /miː/ mir, mich
min /miːn/ mein
mine /ˈmiːnə/ meine

du /duː/ du
di /diː/ dir, dich
din /diːn/ dein
dine /ˈdiːnə/ deine

he /hɛ/ er
öm /œm/ ihm
en /ɛn/ ihn
sin /siːn/ sein
seine /siːnə/ seine

se /zə/, öt /œt/ sie
ör /œːɐ̯/, se /zə/ ihr
öre /ˈœːɐ̯ʀə/ ihre

et /ɛt/, dat /dat/ es
sech /sɛç/, seck /sɛk/ sich

wir /viː/ wir
us /ʊs/ uns
us /ʊs/, use /ˈʊzə/ unser
use /ˈʊzə/ unsere

gött /xœt/ ihr
önk /œŋk/ euch
önk /œŋk/, önke /ˈœŋkə/ euer
önke /œŋkə/ eure

se /zə/ sie
en /ɛn/, se /zə/ ihnen
er /ɛːɐ̯/ ihr
ere /ˈɛːɐ̯ʀə/ ihre

I /iː/ Sie (Singular)
U /uː/, Ou /ɔʊ̯/ Ihnen
Ou /ɔʊ̯/ Ihr
Oue /ˈɔʊ̯ə/ Ihre

Gött /xœt/ Sie (Plural)
Önk /œŋk/ Ihnen
Önk /œŋk/, Önke /œŋkə/ Ihr
Önke /ˈœŋkə/ Ihre

Verben

hewwen /ˈhɛvn̩/ haben

ek hew /ɛk hɛf/ ich habe
du hes /duː hɛs/ du hast
he/se/et het /hɛ sə ɛt hɛt/ er/sie/es hat
wi hewwen /wiː ˈhɛvn̩/ wir haben
gött hewwen /xœt ˈhɛvn̩/ ihr habt
se hewwen /sə ˈhɛvn̩/ sie haben
I hewt /iː hɛft/ Sie haben

ek hatt, har /ɛk hat/, /haːɐ̯/ ich hatte
du hatts, hars /duː hats/, /ˈhaːɐ̯s/ du hattest
he hatt, har /hɛ hat/, /haːɐ̯/ er hatte
wi hadden, haren /vi ˈhadn̩/, /ˈhaːɐ̯n/ wir hatten
gött hadden, haren /xœt ˈhadn̩/, /ˈhaːɐ̯n/ ihr hattet
se hadden, haren /sə ˈhadn̩/, /ˈhaːɐ̯n/ sie hatten
I hatt /iː hat/ Sie hatten

ek hätt /ɛk hɛt/ ich hätte
du hätts /duː hɛts/ du hättest
he hätt /hɛ hɛt/ er hätte
wi hädden /wi ˈhɛdn̩/ wir hätten
gött hädden /xœt ˈhɛdn̩/ ihr hättet
se hädden /sə ˈhɛdn̩/ sie hätten
I hätt /iː hɛt/ Sie hätten

ek hew gehatt /ɛk hɛf xəˈhat/

hew! /hɛf/ hab!
hewwent! /ˈhɛvn̩t/ habt!

wat don /vat dɔːn/
was tun

arbeien /ˈaːɐ̯bɛɪ̯n̩/ arbeiten
behaulen /bəˈhaʊ̯l̩n/ behalten
besennen /bəˈsɛnn̩/ erinnern
betalen /bəˈtaːln̩/ bezahlen
bruken /ˈbʀuːkn̩/ verwenden
dinken /ˈdɪŋkn̩/; denken /ˈdɛŋkn̩/ denken
don /dɔːn/ tun
drepen /ˈdʀɛːpn̩/ treffen
driewen /ˈdʀiːvn̩/ treiben
feinen /ˈfɛɪ̯nn̩/ finden
föllen /ˈfœln̩/ fühlen
frogen /ˈfʀɔːɣn̩/ fragen
gewen /ˈxɛːvn̩/ geben
gewennen /xɛˈvɛnn̩/ gewinnen
gon /xɔːn/ gehen
helpen /ˈhɛlpn̩/ helfen
hewwen /ˈhɛvn̩/ haben
hören /ˈhœːɒ̯n/ hören
kennen /ˈkɛnn̩/ kennen
kieken /ˈkiːkn̩/ schauen
komen /ˈkɔːmn̩/ kommen
koupen /ˈkɔʊ̯pn̩/ kaufen
kriegen /ˈkʀiːɣn̩/ erhalten
knuwweln /ˈknʊvɭn̩/; knubbeln /ˈknʊbɭ̩n/ ballen
leewen /ˈleːvn̩/ lieben
leggen /ˈɭɛɣn̩/; leien /ˈɭɛɪ̯ən/ legen
lesen /ˈlɛːzn̩/ lesen
lewen /ˈlɛːvn̩/ leben
lieen /ˈliːən/ mögen
lörken /ˈɭœːɒ̯kn̩/ speicheln
loten /ˈlɔːtn̩/ lassen
lustern /ˈlʊstɒn/ anhören
maken /ˈmakn̩/ machen
nemen /ˈnɛːmn̩/ nehmen
openmaken /ˈɔpn̩maːkn̩/ öffnen
proffen /ˈpʀɔfn̩/ stopfen
rennen /ˈʀɛnn̩/ rennen
schienen /ˈʃiːnn̩/ scheinen
schriewen /ˈʃʀiːvn̩/ schreiben
schweiten /ˈʃvɛɪ̯tn̩/; schweten /ˈʃvɛːtn̩/ schwitzen
seggen /ˈsɛɣn̩/; seien /ˈsɛɪ̯ən/ sagen
sen /sɛːn/ sehen
setten /ˈsɛtn̩/ setzen
sien /siːn/ sein
söken /ˈsœːkn̩/ suchen
ston /ʃtɔːn/ stehen
utgewen /ˈʊtxɛːvn̩/ ausgeben
verklöngeln /fɒˈkɭœŋɭ̩n/ verlegen, verlieren
verkrosen /fɒˈkʀɔːsn̩/ verlegen, verschwenden
verliesen /fɒˈliːzn̩/ verlieren
versöken /fɒˈsœːkn̩/ versuchen
vertellen /fɒˈtɛln̩/ erzählen
wachten /ˈvaxtn̩/ warten
wassen /ˈvasn̩/ wachsen
weeten /ˈveːtn̩/ wissen
wellen /ˈvɛln̩/ wollen
weren /ˈvɛːɒ̯n/ werden
wiesen /ˈviːzn̩/ zeigen

Frogen /ˈfʀɔːɣn̩/
Fragen

we /veː/, wen /vɛn/, wecker /ˈvɛkɒ/ wer
we /veː/, wo /vɔ/ wie
wat /vat/ was
wann /van/, wanner /vaˈnɛːɒ̯/ wann
woröm /vɔˈʀœm/ warum

We /veː/, wo sech ek dat op Waddisch? /vɔː sɛç ɛk dat ɔp ˈvadɪʃ/ Wie sage ich das auf Waddisch?

Adverbien

iegel /ˈiːɣɭ̩/ eitel = nur
lutter /ˈɭʊtɒ/ lauter, nur
seenökes /seːˈnœːkəs/ beinahe
vollkömmlich /fɔɭˈkœmɭɪç/ vollkommen, vollständig

de Farwen /də ˈfaːɐ̯vn̩/
de Klören /də ˈkɭœːɒ̯n/
die Farben

schwatt /ʃvat/ schwarz
gries /xʀiːs/ grau
witt /vɪt/ weiß
gel /ˈxɛːl/ gelb
gelrod /ˈxɛːlʀɔːt/ orange
rod /rɔːt/ rot
krieterod /ˈkʀiːtəʀɔːt/ leuchtend rot
vigelin /fɪɣəˈɭiːn/ violett
blou /bɭɔʊ̯/ blau
grön /xʀœːn/ grün
brun /bʀuːn/ braun

Lüt /ɭʏːt/ Leute

de Famillich /də faˈmɪɭɪç/ Familie

de Famillich /də faˈmɪɭiç/, pl de Familligen /də faˈmɪɭɪɣn̩/;
de Sippe /də ˈsɪpə/, pl de Sippen /deː ˈsɪpn̩/ Familie

de Äulers /də ˈɔɪ̯lɒs/ Eltern
de Moder /də ˈmɔːdɒ/, pl de Möder /də ˈmøːdɒ/, de Möders /də ˈmøːdɒs/ Mutter
de Vader /də ˈfaːdɒ/, pl de Väder /də ˈfɛːdɒ/, de Väders /də ˈfɛːdɒs/ Vater
dat Keind /dat kɛɪ̯nt/, pl de Keiner /də ˈkɛɪ̯nɒ/ Kind
de Dochter /də ˈdɔxtɒ/, pl de Döchter /də ˈdœçtɒ/
de Son /də zɔːn/, pl de Sön /də zœːn/ Sohn
de Broer /də ˈbʀɔːɒ̯/, pl de Bröer /də ˈbʀœːɒ̯/ Bruder
de Söster /də ˈsœstɒ/, pl de Sösters /də ˈsœstɒs/ Schwester
de Bessemoder /də ˈbɛsəmɔːdɒ/, pl de Bessemöder /də ˈbɛsəmœːdɒ/ Großmutter
de Bessevader /də ˈbɛsəfaːdɒ/, pl de Besseväder /də ˈbɛsəfɛːdɒ/ Großvater
de Enkel /də ˈɛŋkɭ̩/, pl de Enkel /deː ˈɛŋkɭ̩/ Enkel
de Om /də ɔːm/, pl de Ömes /də øːməs/ Onkel
de Möne /də ˈmøːnə/, pl de Mönen /də ˈmøːnn̩/ Tante
de Gölemöne /də ˈxœːɭəmøːnə/, pl de Gölemönen /də ˈxœːɭəmøːnn̩/ Patentante
de Petteröm /də ˈpɛtɒøːm/, pl de Petterömes /də ˈpɛtɒøːməs/ Patenonkel
de Schwegeräulers /də ˈʃvɛːɣɒ.ɔɪ̯lɒs/ Schwiegereltern
de Schwegermoder /də ˈʃvɛːɣɒmɔːdɒ/, pl de Schwegermöder /də ˈʃvɛːɣɒmœːdɒ/ Schwiegermutter
de Schwegervader /də ˈʃvɛːɣɒfaːdɒ/, pl de Schwegerväder /də ˈʃvɛːɣɒmːfɛdɒ/ Schwiegervater
de Schwegerdochter /də ˈʃvɛːɣɒdɔxtɒ/, pl de Schwegerdöchter /də ˈʃvɛːɣɒdœçtɒ/ Schwiegertocher
de Schwegerson /də ˈʃvɛːɣɒsɔːn/, pl de Schwegersön /də ˈʃvɛːɣɒsœːn/ Schwiegersohn
de Schwögersche /də ˈʃvœːɣɒʃə/, pl de Schwögerschen /deː ˈʃvœːɣɒʃn̩/ Schwägerin
de Schwoger /də ˈʃvɔːɣɒ/, pl de Schwöger /də ˈʃvœːɣɒ/ Schwager

de Besök /də bəˈsœːk/, pl de Besöke /də bəˈsœːkə/ Besuch
de Fröünd /də fʀœʏ̯nt/, pl de Fröün /də fʀœʏ̯n/, de Fröünde /də ˈfʀœʏ̯ndə/ Freund
de Bekaunte /də bəˈkaʊ̯ntə/, pl de Bekaunten /deː bəˈkaʊ̯ntn̩/ Bekannte
de Vaderlüt /də ˈfaːdɒɭʏːt/ Gevatter (pl)

de Keiner /də ˈkɛɪ̯nɒ/ Kinder

van de Lüttsten /fan də ˈlʏt͡stn̩/ von den Kleinsten

dat Blach /dat bɭaːx/, pl de Blagen /də bɭaːɣn̩/ Balg
de Dopp /də dɔp/, pl de Doppen /də ˈdɔpn̩/ Kreisel
dat Dötzken /dat ˈdœt͡skn̩/, pl de Dötzkes /deː ˈdœt͡skəs/ Pünktchen
dat Keind /dat kɛɪ̯nt/, pl de Keiner /də ˈkɛɪ̯nɒ/ Kind
de Köttel /də ˈkœtɭ̩/, pl de Köttels /də ˈkœtɭ̩s/ geringe Menge, Kotklümpchen
de Krott /də kʀɔt/, pl de Krotten /də kʀɔtn̩/ Knirps
dat Rotzich /dat ˈʀɔt͡sɪç/, pl de Rotzigen /deː ˈʀɔt͡sɪɣn̩/ unreifes Kind
de Lütte /dɛ ˈɭʏtə/, pl de Lütten /deː ˈɭʏtn̩/ Kleiner
de Post /də pɔːst/, pl de Pöste /də ˈpœːstə/ Pfosten
dat Steppken /dat ˈʃtɛpkn̩/, pl de Steppkes /də ˈʃtɛpkəs/ kleiner Stopfen
de Stöppsel /də ˈʃtœpsl̩/, pl de Stöppsel /deː ˈʃtœpsl̩/ Stöpsel

klein as en Krukenstoppen /kɭɛɪ̯n as ən ˈkʀuːkn̩ʃtɔpn̩/ klein wie ein Flaschenkorken

Se drägt ’ne Kiepe. /sə ˈdʀɛːçt nə ˈkiːpə/ Sie trägt einen Weidenkorb = ist schwanger
Se hatt et dörch de Rieser gejacht. /sə hat ɛt ˈdœːɒ̯ç də ˈʀiːzɒ xəˈjaːxt/ sie hat es durch den Reisig gejagt = eine Frühgeburt gehabt
Se es ömgekippt. /sə ɛs ˈœmɣəkɪpt/ Sie ist verdorben. = bei einer Früh- oder Fehlgeburt
All Dach en Brot, all Jor en Keind, bes dat et fief-on-twentich send. /aɭ daːx ɛn bʀɔːt . aɭ ˈjɔːɒ̯ ɛn kɛɪ̯nt . bɛs dat ɛt fiːfɔnˈtvɛntɪç sɛnt/ Jeden Tag ein Brot, jedes Jahr ein Kind, bis dass es 25 sind. = über kinderreiche Familien
Et es ken beter Dengen as vör en ful Wiew en Keind. /ɛt ɛs kɛn ˈbɛːtɒ ˈdɛŋn̩ as ˈfœːɒ̯ ɛn fuːɭ viːf ən kɛɪ̯nt/ Es gibt kein besseres Ding als ein Kind für eine faule Frau.
Et erschte es Gould, et twedde es Hoult, et dredde Blei. /ɛt ˈɛːɒ̯ʃtə ɛs xɔʊ̯ɭt . ɛt ˈtvɛdə ɛs hɔʊ̯ɭt . ɛt ˈdʀɛdə bɭɛɪ̯/ Das erste ist Gold, das zweite ist Holz, das dritte Blei. = über Kinder
Lewer ten Keiner op dem Kessen as ein op dem Gewessen. /ˈɭɛːvɒ tɛːn ˈkɛɪ̯nɒ ɔp dɛm ˈkɛsn̩ as ɛɪ̯n ɔp dɛm xəˈvɛsn̩/ Lieber zehn Kinder auf dem Kissen als eines auf dem Gewissen.
Jedem sin Deil on de Keiner beide Hein voll. /ˈjɛdm̩ siːn dɛɪ̯ɭ ɔn də ˈkɛɪ̯nɒ ˈbɛɪ̯də hɛɪ̯n fɔɭ/ Jedem seinen Teil und den Kindern beide Hände voll.
Keiner, de wat wollen, kriegen wat op de Bollen. /ˈkɛɪ̯nɒ deː vat ˈvɔɭən . ˈkʀiːɣn̩ vat ɔp də ˈbɔɭən/ Kinder, die was wollen, kriegen was auf die Bollen = auf das Hinterteil

Vörnames /ˈfœːɒ̯naːməs/ Vornamen

Benedittes /bɛnəˈdɪtəs/ Benedikt
Drickes /ˈdʀɪkəs/, Henne /ˈhɛnə/, Hennerk /ˈhɛnɒk/, Rickes /ˈʀɪkəs/, Rickemann /ˈʀɪkəman/ Heinrich
Geres /ˈxɛːʀəs/, Lürs /ˈɭʏːɒ̯s/ Ludger
Kalle /ˈkaɭə/, Kuddel /ˈkʊdɭ̩/ Karl
Döres /ˈdœːʀəs/, Tedder /ˈtɛdɒ/ Theodor
Ennes /ˈɛnəs/ Ernst
Kres /kʀɛs/ Christian
Hennes /ˈhɛnəs/, Scheng /ʃɛŋ/ Johannes
Köbes /ˈkœːbəs/ Jakob
Hemeken /ˈhɛːməkn̩/, Hermel /ˈhɛːɒ̯mɭ̩/, Manes /ˈmaːnəs/, Menne /ˈmɛnə/ Hermann
Röbb /ʀœb/, Battes /ˈbatəs/ Robert
Banneres /ˈbanɛʀəs/ Werner
Käpp /kɛp/ Kaspar
Eu /ɔɪ̯/, Güss /xʏs/ August
Jüll /jʏɭ/, Jülle /ˈjʏɭə/ Julius
Jupp /jʊp/ Josef
Jüppes /ˈjʏpəs/ kleiner Josef
Meckel /ˈmɛkɭ̩/ Max
Mattes /ˈmatəs/ Matthias
Mörken /ˈmœːɒ̯kn̩/ Moritz
Peer /ˈpɛːɒ̯/, Pidder /ˈpɪdɒ/, Pitter /ˈpɪtɒ/ Peter
Tönnes /ˈtœnəs/, Tünn /tʏn/ Anton
Wimm /vɪm/, Welm /vɛɭm/, Helmes /ˈhɛɭməs/ Wilhelm

Anneke /ˈanɛkə/, Änne /ˈɛnə/ Anna
Nese /ˈnɛːzə/ Agnes
Len /ɭɛːn/ Helene
Fränz /fʀɛnt͡s/, Ziss /t͡sɪs/ Franziska
Lotte /ˈɭɔtə/ Charlotte
Stien /ʃtiːn/, Tine /ˈtiːnə/ Christine
Drütz /dʀʏt͡s/ Gertrud
Lisett /ɭiːˈzɛt/, Setta /ˈsɛta/ Elisabeth
Jetta /ˈjɛta/ Henriette
Kalin /kaˈɭiːn/ Karoline
Trin /tʀiːn/, Trina /ˈtʀiːna/ Katharina
Wiss /vɪs/, Wissken /ˈvɪskn̩/ Luise
Grete /ˈxʀɛːte/ Margarethe
Nele /ˈnɛːɭə/ Petronella
Billa /ˈbɪɭa/ Sibylle
Söff /sœf/ Sophie
Tres /tʀɛːs/, Tresken /ˈtʀɛːskn̩/ Therese
Mina /ˈmiːna/, Wilma /ˈvɪɭma/ Wilhelmine
Netta /ˈnɛta/ Antonia

Schennen on scheilen /ˈʃɛnn̩ ɔn ˈʃɛɪ̯ɭn̩/ Schimpfen und schelten

dat Ipekrätzken /dat ˈiːpəkʀɛt͡skn̩/, pl de Ipekrätzkes /də ˈiːpəkʀɛt͡skəs/ Kratzbürste
de Pratkopp /də ˈpʀaːtkɔp/, pl de Pratköppe /də ˈpʀaːtkœpə/ Schwätzer
de Dörenpoter /də ˈdœːʀn̩pɔːtɒ/, pl de Dörenpöter /də ˈdœːʀn̩pœːtɒ/ jemand, der ständig Türen offen lässt
de Dwaschdriewer /də ˈdvaːʃdʀiːvɒ/, pl de Dwaschdriewers /də ˈdvaːʃdʀiːvɒs/ Quertreiber
de Teewenlöüper /də ˈteːvn̩ɭœʏ̯pɒ/, pl de Teewenlöüper /deː ˈteːvn̩ɭœʏ̯pɒ/ Zehenläufer
de Schmachtlappen /də ˈʃmaxtɭapn̩/, pl de Schmachtlappen /deː ˈʃmaxtɭapn̩/ Hungerleider
de Stiewgedreeten /də ˈʃtiːfxədʀeːtn̩/, pl de Stiewgedreeten /deː ˈʃtiːfxədʀeːtn̩/ schwerfälliger, unbeweglicher Mensch
de Tronsfunzel /də ˈtʀɔːnsfʊnt͡sɭ̩/, pl de Tronsfunzeln /də ˈtʀɔːnsfʊnt͡sɭ̩n/ Tranlampe = geistig beschränkter Mensch
de Schmerlapp /də ˈʃmɛːɒ̯ɭap/, pl de Schmerlappen /də ˈʃmɛːɒ̯ɭapn̩/ Schmierfink
de Knösterpitter /də ˈknœstɒpɪtɒ/, pl de Knösterpitter /deː ˈknœstɒpɪtɒs/ Tüftler, Bastler
de Fulboum /də ˈfuːɭbɔʊ̯m/, pl de Fulböüm /də ˈfuːɭbœʏ̯m/ Faulpelz
dat Blötschmul /dat ˈbɭœtʃmuːɭ/ Beulenmund = dicker Mund
de Wottelbuck /də ˈvɔtɭ̩bʊk/, pl de Wottelbücke /də ˈvɔtɭ̩bʏkə/ Wurzelbauch = untersetzter Querkopf
de Sonnenbroer /də ˈsɔnn̩bʀɔːɒ̯/, pl de Sonnenbröer /də ˈsɔnn̩bʀœːɒ̯/ Sonnenbruder = Tagedieb
de Bröllkopp /də ˈbʀœɭkɔp/, pl de Bröllköppe /də ˈbʀœɭkœpə/ Schreihals
de Schliekefänger /də ˈʃɭiːkəfɛŋɒ/, pl de Schliekefänger /deː ˈʃɭiːkəfɛŋɒ/ Schlauberger, Schmeichler
de Rappelkopp /də ˈʀapɭ̩kɔp/, pl de Rappelköppe /də ˈʀapɭ̩kœpə/ Querkopf
de Nöüschier /də ˈnœʏ̯ʃiːɒ̯/ Neugieriger
de Knastert /də ˈknastɒt/ Geizhals
en freen Knastert /ɛn ˈfʀɛːn̩ ˈknastɒt/ ein zäher Geizhals
de Klöngelfott /də ˈkɭœŋɭ̩fɔt/, pl de Klöngelfötter /də ˈkɭœŋɭ̩fœtɒ/ Bummelant
de Köbelpitter /də ˈkœːbɭ̩pɪtɒ/, pl de Köbelpitters /də ˈkœːbɭ̩pɪtɒs/ Brechpeter = redefreudiges Kind
dat verfreten Köschken /dat fɒˈfʀɛːtn̩ ˈkœʃkn̩/, pl de verfreten Köschkes /də fɒˈfʀɛːtn̩ ˈkœʃkəs/ verfressenes Krüstchen = Vielfraß
de Fottlakai /də ˈfɔtɭakaɪ̯/, pl de Fottlakaien /də ˈfɔtɭakaɪ̯ən/ Arschkriecher
de Kötschape /də ˈkœtʃaːpə/, pl de Kötschapen /də ˈkœtʃaːpn̩/ Schreihals
de Stronzbül /də ˈʃtʀɔntsbʏːɭ/, pl de Stronzbüls /də ˈʃtʀɔntsbʏːɭs/ Angeber
de Grotschnut /də ˈxʀɔːtʃnuːt/, pl de Grotschnuten /də ˈxʀɔːtʃnuːtn̩/ Großmaul = Angeber
de Löchtepol /də ˈɭœçtəpɔːɭ/, pl de Löchtepöle /də ˈɭœçtəpœːɭə/ Leuchtpfahl = sehr großer Mensch
de Mulschwätzer /də ˈmuːɭʃvɛt͡sɒ/, pl de Mulschwätzer /deː ˈmuːɭʃvɛt͡sɒ/ der jemandem nach dem Mund redet
de Jöckelpitter /də ˈjœkɭ̩pɪtɒ/, pl de Jöckelpitters /də ˈjœkɭ̩pɪtɒs/ Reiselustiger
de Hummlebrumm /də ˈhʊmɭəbʀʊm/ Miesepeter
de Janhagel /də ˈjaːnhaːɣɭ̩/ fahrendes Volk, Gesindel
dat Klewploster /dat ˈkɭɛːfpɭɔstɒ/, pl de Klewploster /də ˈkɭɛːfpɭɔstɒ/ Heftpflaster = jemand, der lange zu Besuch bleibt
de Leckerschnute /də ˈɭɛkɒʃnuːtə/, pl de Leckerschnuten /də ˈɭɛkɒʃnuːtn̩/ Leckermaul
de Sutte /də ˈsʊtə/, pl de Sutten /də ˈsʊtn̩/ alte, verkommene Frau
de Taggerlapp /də ˈtaɣɒɭap/, pl de Taggerlappen /də ˈtaɣɒɭapn̩/ Streithammel
de Wibbelfott /də ˈvɪbɭ̩fɔt/, pl de Wibbelfötter /də ˈvɪbɭ̩fœtɒ/ unruhiges Kind
de Tutterbell /də ˈtʊtɒbɛɭ/, de Tutterbellen /də ˈtʊtɒbɛɭn̩/;
de Tütterbell /də ˈtʏtɒbɛɭ/, de Tütterbellen /də ˈtʏtɒbɛɭn̩/ Heulsuse
Dommerichersbein /ˈdɔmɒʀɪçɒsbɛɪ̯n/ Dummerchensbeine = O-Beine
de Spinöl /də ʃpɪˈnœːɭ/, pl de Spinöle /də ʃpɪˈnœːɭə/ vorwitziges Kind
de Schroleiner /də ˈʃʀɔːɭɛɪ̯nɒ/, pl de Schroleiners /də ˈʃʀɔːɭɛɪ̯nɒs/ kränklicher, magerer Mensch
de Schnakenstöcker /də ˈʃnaːkn̩ʃtœkɒ/ Schnakenbeine = sehr dünne Beine
de Schluderbacke /də ˈʃɭuːdɒbakə/, pl de Schluderbacken /də ˈʃɭuːdɒbakn̩/ unordentlicher Mensch
de Surmöter /də ˈsuːɒ̯mœːtɒ/, pl de Surmöter /deː ˈsuːɒ̯mœːtɒ/ Sauermüter = mürrischer Mensch
de Supstümmel /də ˈsuːpʃtʏmɭ̩/, pl de Supstümmel /deː ˈsuːpʃtʏmɭ̩/ Säufer
de Supsack /də ˈsuːpsak/, pl de Supsäcke /də ˈsuːpsɛkə/ Saufsack
de Rotzlippe /də ˈʀɔtsɭɪpə/, pl de Rotzlippen /də ˈʀɔtsɭɪpn̩/ jemand, der laufenden Rotz verteilt
de Schnödderbell /də ˈʃnœdɒbɛɭ/, pl de Schnödderbellen /də ˈʃnœdɒbɛɭn̩/ Rotznase
de Prömmel /də ˈpʀœmɭ̩/, pl de Prömmels /də ˈpʀœmɭ̩s/ nachlässiger Mensch
dat Mottschen /dat ˈmɔtʃn̩/ Dreckchen = schmutzige Frau
de Ruhrkadett /də ˈʀuːɒ̯kadɛt/, pl de Ruhrkadetten /də ˈʀuːɒ̯kadɛtn̩/ Eckensteher
de Quatschkopp /də ˈkvatʃkɔp/, pl de Quatschköppe /də ˈkvatʃkœpə/ Quatschkopf
de Örschel /də ˈœːɒ̯ʃɭ̩/, pl de Örschele /də ˈœːɒ̯ʃəɭə/;
de Örschelfott /də ˈœɒ̯ʃɭ̩fɔt/, pl de Örschelfötte /də ˈœɒ̯ʃɭ̩fœtə/ Bedenkenträger
de Schel /də ʃɛːɭ/, pl de Schelen /də ˈʃɛːɭn̩/ Schielauge, auch: Einfaltspinsel
de Musterprume /də ˈmʊstɒpʀuːmə/ Musterpflaume = auffällig gekleidete Frau
dat Malöüken /dat maˈɭœʏ̯kn̩/ Taugenichts
dat schel Malöüken /dat ʃɛːɭ maˈɭœʏ̯kn̩/ schielender Taugenichts
de Querksteewel /də ˈkvɛːɒ̯kʃteːvɭ̩/, pl de Querksteewels /də ˈkvɛːɒ̯kʃteːvɭ̩s/ meckernder Griesgram
lang Gerek /laŋ xəˈʀɛːk/ dürre Frau
dat Raumus /dat ˈʀaʊ̯muːs/, de Raumüs /də ˈʀaʊ̯mʏːs/ Rauhbein, ungestümes Kind
de Kalwerjan /də ˈkaɭvɒjaːn/, pl de Kalwerjane /də ˈkaɭvɒjaːnə/ alberner Mensch, der tollt wie ein Kalb
de Kohacke /də ˈkɔːhakə/, pl de Kohacken /də ˈkɔːhakn̩/ ungelenker Mensch
de Fuddelskrömer /də ˈfʊdɭ̩skʀœːmɒ/, pl de Fuddelskrömer /de: ˈfʊdɭ̩skʀœːmɒ/ Lumpenhändler
dat Nestekack /dat ˈnɛstəkak/ Nesthäkchen
schmerigen Habakuck /ˈʃmɛʀɪɣn̩ ˈhabakʊk/ Schmutzkerl
de Hissenblesse /də ˈhɪsn̩bɭɛsə/ Pferdegeschwür = hässlicher Mensch
de Storksquanten /də ˈʃtɔːɒ̯kskvantn̩/ Storchenbeine = dünne Waden
de Löllemann /də ˈɭœɭəman/, pl de Löllemänner /də ˈɭœɭəmɛnɒ/ Lümmel
de Möppel /də ˈmœpɭ̩/, pl de Möppels /də ˈmœpɭ̩s/ dicker Hund, Mensch; Dummkopf
de Spassmäker /də ˈʃpasmɛːkɒ/, de Spassmäkers /də ˈʃpasmɛːkɒs/ Spaßmacher
de Pamann /də ˈpaːman/, pl de Pamänner /də ˈpaːmɛnɒ/ Dummkopf
de Döskopp /də ˈdœːskɔp/, pl de Dösköppe /də ˈdœːskœːpə/ Dummkopf
de Dröümel /də ˈdʀœʏ̯mɭ̩/, pl de Dröümels /də ˈdʀœʏ̯mɭ̩s/ Träumer
dat Halwgehang /dat ˈhaɭfɣəhaŋ/ schlecht gekleidete Person
de Grielächer /də ˈxʀiːɭɛçɒ/, pl de Grielächer /deː ˈxʀiːɭɛçɒ/ schadenfroher Spötter
de Flabes /də ˈfɭaːbəs/, pl de Flabese /deː ˈfɭaːbɛsə/ alberner Dummkopf
dat Fech /dat fɛːç/, pl de Fege /deː ˈfɛɣə/ Hexe, Drache
dat Fladermarie /dat ˈfɭaːdɒmaʀiː/ leichtsinnige Frau
dat Fleck /dat fɭɛk/, pl de Flecken /də ˈfɭɛkn̩/ albernes Kind
de Lerbeck /də ˈɭɛːɒ̯bɛk/, pl de Lerbecke /də ˈɭɛːɒ̯bɛkə/ Grünschnabel
de aule Dos /də ˈaʊ̯ɭə dɔːs/, pl de aulen Dosen /deː ˈaʊ̯ɭn̩ ˈdɔːzn̩/ alte Schachtel
de Quaterkount /də ˈkvaːtɒkɔʊ̯nt/, pl de Quaterkounten /də ˈkvaːtɒkɔʊ̯ntn̩/;
de Quaterkopp /də ˈkvaːtɒkɔp/, pl de Quaterköppe /də ˈkvaːtɒkœpə/;
de Quaterdöppen /də ˈkvaːtɒdœpn̩/, pl de Quaterdöppes /də ˈkvaːtɒdœpəs/ Quasselstrippe
de Kökenpitter /də ˈkœːkn̩pɪtɒ/, pl de Kökenpitters /deː ˈkœːkn̩pɪtɒs/ Schnüffler
de Schmerbuck /də ˈʃmɛːɒ̯bʊk/, pl de Schmerbück /də ˈʃmɛːɒ̯bʏk/ Dickwanst
de Kremelatiener /də ˈkʀɛːməɭatiːnɒ/, pl de Kremelatiener /deː ˈkʀɛːməɭatiːnɒ/ Krämerlateiner = Hochschüler
de Witzmüs /də ˈvɪtsmʏːs/, pl de Witzmüse /də ˈvɪtsmʏːzə/ Angeber, Gernegroß
de Fladerfott /də ˈfɭaːdɒfɔt/, pl de Fladerfötte /də ˈfɭaːdɒfœtə/ Schwatzmaul

verdommt /fɒˈdɔmt/; verdammich /fɒˈdamɪç/; verdorrich /fɒˈdɔʀɪç/; verdollich /fɒˈdɔɭɪç/; verdall /fɒˈdaɭ/; verdelli /fɒˈdɛɭiː/; verdecken /fɒˈdɛkn̩/; verdeck /fɒˈdɛk/ verdammt
verdöüwelt /fɒˈdœʏ̯vɭ̩t/ verteufelt

lemmern /ˈɭɛmɒn/, lömmern /ˈɭœmɒn/ verstohlen blicken
wibbeln /ˈvɪbɭ̩n/ wippeln = sich hin und her bewegen
plustern /ˈpɭuːstɒn/ aufplustern
Schwades kriegen /ˈʃvaːdəs ˈkʀiːɣn̩/; Beies kriegen /ˈbɛɪ̯əs ˈkʀiːɣn̩/ verprügelt werden
kloppen /ˈkɭɔpn̩/; beien /ˈbɛɪ̯ən/ schlagen

de Lodderban /də ˈɭɔdɒbaːn/ Müßiggang, Lotterleben

Lot de nech an de Knokenmöle vörbie komen. /ɭɔːt dɛ nɛç an də ˈknɔːkn̩mœːɭə vœːɒ̯ˈbiː ˈkɔ.mn̩/ Lass den nicht an der Knochenmühle vorbeikommen. = über eine sehr dünne Person
Du kas mi ees den Nachen döüen. /dʊ kas miː eːs dɛn ˈnaxn̩ ˈdœʏ̯ən/ Du kannst mir mal das Floß anstoßen = gestohlen bleiben.
Wo geisse hen? – Apen de Fottgäter scheren. /vɔ ˈxɛɪ̯sə hɛn . ˈaːpn̩ də ˈfɔtxɛtɒ ˈʃɛːɒ̯n/ Wo gehst du hin? – Affen den After scheren.
Du hes ouk allerhaund Duwen op em Dak. /dʊ hɛs ɔʊ̯k aɭɒˈhaʊ̯nt ˈduːvn̩ ɔp ɛm daːk/ Du hast auch allerhand Tauben auf dem Dach = Witze machen
Bur bliewt Bur, Gröüel vör Gott, Klos em Bedde. /ˈbʊːɒ̯ bɭiːft ˈbʊːɒ̯ . ˈxʀœʏ̯ɭ̩ ˈfœːɒ̯ xɔt . kɭɔːs ɛm ˈbɛdə/ Bauer bleibt Bauer, verstockter Geizhals vor Gott, Kloß im Bett.
Spott net met Üllen, dat send ouk Goddes Vögel! /ʃpɔt nɛt mɛt ˈʏɭn̩ . dat sɛnt ɔʊ̯k ˈxɔdəs ˈfœːɣɭ̩/ Läster nicht über Eulen, das sind auch Gottes Vögel = man sollte nicht schlecht über unansehnliche Menschen reden
Wenn Dommheit Pien mök, dann wör de den ganzen Dach am Hüllen. /vɛn ˈdɔmhɛɪ̯t piːn mœːk . dan ˈvœːɒ̯ deː dɛn ˈxansn̩ dax am ˈhʏɭən/ Wenn Dummheit Schmerzen machte, dann wäre der den ganzen Tag am Heulen.
Nu mol doch den Düwel net an de Waund! /nuː mɔːɭ dɔx dɛn ˈdʏːvɭ̩ nɛt an də ˈvaʊ̯nt/ Nun mal doch den Teufel nicht an die Wand!
Dat sall doch de Düwel holen! /dat saɭ dɔx dɛ ˈdʏːvɭ̩ ˈhɔːɭn̩/ Das soll doch der Teufel holen!
De süt ut we dem Düwel sin Bessemoder. /dɛː sʏːt uːt veː dɛm ˈdʏːvɭ̩ siːn ˈbɛsəmɔːdɒ/ Der sieht aus wie des Teufels Großmutter.

dat Lewen /dat ˈɭɛːvn̩/ Leben

Gröten /ˈxʀœːtn̩/ Grüßen

Godden Morgen /ˈxɔdn̩ ˈmɔːɒ̯ɣn̩/, Gon Morgen /xɔn ˈmɔːɒ̯ɣn̩/ Guten Morgen
Godden Dach /ˈxɔdn̩ daːx/, Gon Dach /xɔn daːx/ Guten Tag
Godden Omend /ˈxɔdn̩ ˈɔːm̩t/, Gon Omend /xɔn ˈɔːm̩t/ Guten Abend
Dach ouk /daːx ɔʊ̯k/ Tag auch

We geit di dat? /veː xɛɪ̯t diː dat/, We es et di? /veː ɛs ɛt diː/ Wie geht es dir?
We geit et önk? /veː xɛɪ̯t ɛt œŋk/ Wie geht es euch?
We geit et Ou? /veː xɛɪ̯t ɛt ɔʊ̯/ Wie geht es Ihnen?
Mi geit dat god. /miː xɛɪ̯t dat xɔt/ Mir geht es gut.
Et geit so. /ɛt xɛɪ̯t soː/ Es geht so.
Et mott. /ɛt mɔt/ Es muss.
On selwer? /ɔn ˈsɛɭvɒ/ Und selbst?

Bes boll /bɛs bɔl/, Bes stracks /bɛs ˈʃtʀaks/ Bis bald
Bes gliek /bɛs xɭiːk/ Bis gleich
Wi sent us /vi sɛnt ʊs/ Wir sehen uns
Haul di wacker /haʊ̯l di vakɒ/ Bleib tapfer
Bliew gesound /bɭiːf xɛˈsɔʊ̯nt/ Bleib gesund
Kiek mol weer ren /kiːk mɔl ˈvɛːɒ̯ ʀɛn/ Schau mal wieder vorbei
Mak et god /maːk ɛt xɔt/ Mach’s gut
Bes dös Dach /bɛs dœs daːx/ Bis demnächst
Adschüss /atˈʃʏs/ Tschüss

Vörstellen /ˈfœːɒ̯ʃtɛɭn̩/ Vorstellen

Ek sie van Wadden. /ɛk siː fan ˈvadn̩/ Ich bin aus Werden.
Ek komm ut Wadden. /ɛk kɔm ʊt ˈvadn̩/ Ich komme aus Werden.
Wo bes du /vɔ bɛs duː/, send gött van denn? /sɛnt xœt fan dɛn/ Woher kommen Sie?

Et geit nix vör Wadden. /ɛt xɛːt~xɛɪ̯t nɪks fœːɒ̯ ˈvadn̩/ Es geht nichts über Werden.

Ek kall /ɛk kaɭ/, ek sprek Waddisch /ɛk ʃpʀɛːk vadɪʃ/ Ich spreche Waddisch
Kallse ouk Platt? /ˈkalsə ɔʊ̯k plat/ Sprichst Du auch Platt?
Kallen gött ouk Platt? /ˈkaɭn̩ xœt ɔʊ̯k plat/ Sprecht ihr auch Platt?
Kallen Gött /ˈkaɭn̩ xœt/, Kallt I ouk Platt? /ˈkalt iː ɔʊ̯k plat/ Sprechen Sie auch Platt?

Kallen /ˈkaɭn̩/ Reden

Wat es dat dann? /vat ɛs dat dan/ Was ist denn das?
Wat mäksse /vat ˈmɛksə/, maken Gött /ˈmaːkn̩ xœt/, makt I? /makt iː/ Was machst Du, macht Ihr, machen Sie?

Hesse /ˈhɛsə/, hewwen Gött /ˈhɛvn̩ xœt/, hewt I all gelustert? /hɛvt iː al xəˈɭʊstɒt/ Hast Du, habt Ihr, haben Sie schon gehört?

We /veː/, wo sech ek dat op Waddisch? /vɔː sɛç ɛk dat ɔp ˈvadɪʃ/ Wie sage ich das auf Waddisch?
Ek hew dat nech /ɛk hɛv dat nɛç/, net verston /nɛt fɒˈʃtɔn/. Ich habe das nicht verstanden.
Kasse wat hadder kallen? /ˈkasə vat ˈhadɒ ˈkaɭn̩/ Kannst Du etwas lauter sprechen?
Köün Gött wat hadder kallen? /kœʏ̯n xœt vat ˈhadɒ ˈkaɭn̩/ Könntet Ihr etwas lauter sprechen?
Köün Gött /kœʏ̯n xœt/, Köünt I wat hadder kallen? /kœʏ̯nt iː vat ˈhadɒ ˈkaɭn̩/ Könnten Sie etwas lauter sprechen?

Kasse mi /ˈkasə miː/, Köün Gött /kœʏ̯n xœt/, Köünt I mi helpen? /kœʏ̯nt iː miː ˈhɛɭpn̩/ Kannst Du, könnt Ihr, können Sie mir helfen?

de Kallerei /də kaɭəˈʀɛɪ̯/, pl de Kallereien /də kaɭəˈʀɛɪ̯n̩/ Gespräch
de Kallwies /də ˈkaɭviːs/, pl de Kallwiesen /də ˈkaɭviːsn̩/ Sprechweise
dat Döneken /dat ˈdœːnəkn̩/, pl de Dönekes /deː ˈdœːnəkəs/ Anekdote
dat Geschwade /dat xəˈʃvaːdə/; dat Gequater /dat xəˈkvaːtɒ/ Gerede
de Kenns /də kɛns/ Kenntnis, Verständnis
de Summs /də sʊms/ Gerede
Vertellekes /fɒˈtɛɭəkəs/ Gerede

kümen /ˈkʏːmn̩/ klagen
töttern /ˈtœtɒn/ sich unterhalten
datschen /ˈdatʃn̩/ tratschen
fladern /ˈfɭaːdɒn/ schwatzen
knatschen /ˈknaːtʃn̩/ nörgeln, quengeln
knörmeln /ˈknœːɒ̯mɭ̩n/ knurren
quatern /ˈkvaːtɒn/ quatschen
wittlöchten /ˈvɪtɭœçtn̩/ die Wahrheit sagen
dem hew ek dat gewittlöcht /dɛm hɛf ɛk dat xəˈvɪtɭœçt/ dem habe ich die Meinung gesagt; die Wahrheit gesagt
reren /ˈʀɛːʀn̩/ brüllen, klagen
taggen /ˈtaɣn̩/ zanken
querken /ˈkvɛːɒ̯kn̩/ jammern
jölen /ˈjœːɭn̩/ johlen = laut rufen
schekern /ˈʃɛːkɒn/ laut lachen

Nett ankallen /nɛt ˈankaɭn̩/ Höflich anreden

Bedankt /bəˈdaŋkt/ Danke
Leewen Dank /ˈɭeːvn̩ daŋk/
Send bedankt /sɛnt bəˈdaŋkt/ Danke schön

Dank di /daŋk diː/ Danke dir
Dank önk /daŋk œŋk/ Danke euch
Dank Önk /daŋk œŋk/, Dank Ou /daŋk ɔʊ̯/ Danke Ihnen

jo /jɔː/ ja
nee /nɛː/ nein
gern /ˈxɛːɒ̯n/ gerne
vellecht /fəˈɭɛxt/ vielleicht
wall /val/ wohl
recht /rɛːxt/ richtig
god /xɔt/ gut
schlecht /ʃɭɛːxt/ schlecht

Send so god /sɛnt sɔ xɔt/ Seid so gut
Sie so god /siː sɔ xɔt/ Sei so gut
Kasse wall /ˈkasə val/ Könntest Du bitte
Köün Gött wall /kœʏ̯n xœt val/ Könntet Ihr bitte
Köün Gött wall /kœʏ̯n xœt val/, Köünt I wall /kœʏ̯nt iː val/ Könnten Sie bitte

Kasse /ˈkase/, köün Gött mi helpen? /kœʏ̯n xœt miː ˈhɛɭpn̩/ Kannst Du, könnt ihr mir helfen?

Kasse dat /ˈkase dat/, Köün gött dat /kœʏ̯n xœt dat/, Köünt I dat /kœʏ̯nt iː dat/ noch ees seggen? /nɔx eːs ˈsɛːɣn̩/ Kannst Du das, könnt ihr das, können Sie das noch einmal sagen?
Dat hew ek jammer nech /dat hɛv ɛk ˈjamɒ nɛç/, net verston /nɛt ˈfɒʃtɔːn/. Das habe ich leider nicht verstanden.

Dat mäkt nix. /dat mɛkt nɪks/ Das macht nichts = ist nicht schlimm.

Fieren /ˈfiːɒ̯n/ Feiern

besounere Dach /bəˈsɔʊ̯nɒʀə daːx/ besondere Tage

sech bestaen /sɛç bəˈʃtaʔn̩/ heiraten
de Scheckomend /də ˈʃɛkɔːmn̩t/, pl de Scheckomende /də ˈʃɛkɔmn̩də/ Schickabend = Vorabend der Hochzeit
de Gewhochtied /də ˈxɛːfhɔxtiːt/, pl de Gewhochtieen /də ˈxɛːfhɔxtiːn̩/ Gebehochzeit = Hochzeit, bei der die Gäste für die dreitägigen Feierlichkeiten Geld, aber auch Gabeln und Messer mitbrachten
dat Visittenkörwken /dat fiːˈsɪtn̩kœːɒ̯fkn̩/, pl de Visittenkörwkes /də fiːˈsɪtn̩kœːɒ̯fkəs/ Visitenkörbchen
bestatt /bəˈʃtat/ verheiratet

de Doupe /də ˈdɔʊ̯pe/ Taufe
döüpen /ˈdœʏ̯pn̩/ taufen
de Kommejon /də kɔməˈjoːn/ Kommunion
de Keinerler /də ˈkɛɪ̯nɒɭɛːɒ̯/ Kinderlehre = Konfirmationsunterricht

de Gebortsdach /də xəˈbɔːɒ̯t͡sdax/ Geburtstag
de Namesdach /də ˈnaːməsdax/ Namenstag

dat Kullok /dat ˈkʊɭɔːk/, pl de Kullöker /də ˈkʊɭœːkɒ/ Grab
dat Kissfat /dat ˈkɪsfaːt/, pl de Kissfäter /də ˈkɪsfɛːtɒ/;
de Doenkiste /də ˈdɔːn̩kɪstə/, pl de Doenkisten /də ˈdɔːn̩kɪstn̩/;
de Kiste /də ˈkɪstə/, pl de Kisten /də ˈkɪstn̩/ Sarg
de Köker /də ˈkœːkɒ/ Köcher = Sarg
de Liek /də ɭiːk/, pl de Lieken /də ˈɭiːkn̩/ Begräbnis
dat Liekeneten /dat ˈɭiːkn̩ɛːtn̩/; de Rou /də ʀɔʊ̯/, pl de Rouen /deː ˈʀɔʊ̯n̩/ Leichenschmaus

de Kattenkopp /də ˈkatn̩kɔp/, pl de Kattenköppe /deː ˈkatn̩kœpə/ Böller

de Balch /də baɭç/ der Körper

de Liew /də ɭiːf/ Körper

van kopps bes fots /fan kɔps bɛs foːts/ von Kopf bis Fuß

de Balch /də baɭç/, pl de Bälger /də ˈbɛɭɣɒ/ Körper
dat Liew /dat ˈɭiːf/, pl de Liewer /də ˈɭiːvɒ/ Leib
dat Utsen /dat ˈʊtsɛːn/ Aussehen

de Hut /də huːt/, pl de Hüte /də ˈhʏːtə/;
de Pelle /də ˈpɛɭə/, pl de Pellen /də ˈpɛɭn̩/ Haut
de Faule /də ˈfaʊ̯ɭə/, pl de Faulen /də ˈfaʊ̯ɭn̩/ Falte
de Schwele /də ˈʃvɛɭə/, pl de Schwelen /də ˈʃvɛɭn̩/ Schwiele
de Wate /də ˈvaːtə/, pl de Waten /deː ˈvaːtn̩/ Warze

de Strotte /də ˈʃtʀɔtə/, pl de Strotten /də ˈʃtʀɔtn̩/ Kehle, Hals
dat Kneck /dat knɛk/, pl de Knecker /də ˈknɛkə/ Genick
de Schouler /də ˈʃɔʊ̯lɒ/, pl de Schoulern /də ˈʃɔʊ̯lɒn/ Schulter

de Arm /də aːɒ̯m/, pl de Ärm /də ɛːɒ̯m/ Arm
dat Sackermentsknöcksken /dat ˈsakɒmɛntsknœkskn̩/ Musikantenknochen

de Lewer /də ˈɭɛːvɒ/, de Lewern /də ˈɭɛːvɒn/ Leber
de Blos /də bɭɔs/, pl de Blosen /də ˈbɭɔːsn̩/ Blase

de Roump /də ʀɔʊ̯mp/, pl de Röüm /də ʀœʏ̯m/ Rumpf
de Boscht /də ˈbɔʃt/, pl de Böscht /də ˈbœʃt/ Brust
de Boschtkast /də ˈbɔʃtkast/, pl de Boschtkasten /də ˈbɔʃtkastn̩/ Brustkorb
de Rebbe /də ˈʀɛbə/, pl de Rebben /də ˈʀɛbn̩/ Rippe
de Buck /də bʊk/, pl de Bücker /də ˈbʏkɒ/ Bauch
de Püter /də ˈpʏːtɒ/, pl de Püters /də ˈpʏːtɒs/ dicker Bauch
de Buknawel /də ˈbʊknaːvɭ̩/, pl de Buknäwel /deː ˈbʊknɛːvɭ̩/ Bauchnabel
de Röck /də ˈʀœk/, pl de Röggen /deː ˈʀœɣn̩/ Rücken
dat Krütz /dat kʀʏt͡s/, pl de Krützer /də ˈkʀʏt͡sɒ/;
de Röggenstrang /də ˈʀœɣn̩ʃtʀaŋ/, pl de Röggensträng /də ˈʀœɣn̩ʃtʀɛŋ/ Rückgrat
de Fott /də fɔt/, pl de Fötter /də ˈfœtɒ/;
de Achterschte /də ˈaxtɒʃtə/, pl de Achterschten /deː ˈaxtɒʃtn̩/ Gesäß
dat Fottgatt /dat ˈfɔtxat/, pl de Fottgätter /deː ˈfɔtxɛtɒ/ After

dat Bein /dat bɛːn~bɛɪ̯n/, pl de Beine /də ˈbɛːnə~ˈbɛɪ̯nə/ Bein
de Schocke /də ˈʃɔkə/, pl de Schocken /də ˈʃɔkn̩/ Schienbein
dat Knee /dat kneː/, pl de Kneie /de ˈknɛɪ̯ə/ Knie
de Bollen /də ˈbɔɭn̩/, pl de Bollen /deː ˈbɔɭn̩/ Schenkel
de Küte /də ˈkʏːtə/, pl de Küten /də ˈkʏːtn̩/ Wade

schwelentich /ˈʃvɛɭn̩tɪç/ schwielig
plendernackt /pɭɛndɒˈnakt/ splitternackt

Haund on Fot /haʊ̯nt ɔn fɔːt/ Hand und Fuß

de Haund /də haʊ̯nt/, pl de Hein /də hɛɪ̯n/ Hand
de Gribbel /də ˈxʀɪbɭ̩/, pl de Gribbele /də ˈxʀɪbəɭə/ übertragen: Hände
de Knubbelfust /də ˈknʊbɭ̩fʊst/, pl de Knubbelfüste /də ˈknʊbɭ̩fʏstə/ geballte Faust
de Fenger /də ˈfɛŋɒ/, pl de Fengers /də ˈfɛŋɒs/ Finger
de Stuppstatt /də ˈʃtʊpʃtat/ kleiner Finger
de Schwankmann /də ˈʃvaŋkman/ Mittelfinger
de Dumen /də ˈduːmn̩/, pl de Dumen /deː ˈduːmn̩/ Daumen

de Fot /də foːt/, pl de Föte /də ˈføːtə/ Fuß
de Tewe /də ˈtɛːvə/, pl de Tewen /də ˈtɛːvn̩/ Zeh
de Frechte /də ˈfʀɛçtə/, pl de Frechten /də ˈfʀɛçtn̩/ Fußrücken
de Hacke /də ˈhakə/, pl de Hacken /də ˈhakn̩/ Ferse
de Enkel /də ˈɛŋkɭ̩/, pl de Enkels /də ˈɛŋkɭ̩s/ Knöchel

pleckebarwes /pɭɛkəˈbaːvəs/ barfuß

schnatzen /ˈʃnatsn̩/ mit den Fingern schnalzen

de Kopp /də kɔp/ Kopf

de Kopp /də kɔp/, pl de Köppe /də ˈkœpə/ Kopf
dat Gesecht /dat xəˈsɛçt/ Gesicht
dat Hor /dat hɔːɒ̯/, pl de Hore /də ˈhɔːʀə/ Haar
de Werwelskopp /də ˈvɛːɒ̯vɭ̩skɔp/, pl de Werwelsköppe /də ˈvɛːɒ̯vɭ̩skœpə/ Wirbelkopf = Haarwirbel
de Spleet /də ʃpɭeːt/, pl de Spleete /də ˈʃpɭeːtə/ Scheitel
Köttelkes /ˈkœtɭ̩kəs/ Schneckenfrisur
de Horplosch /də ˈhɔːɒ̯pɭɔʃ/, pl de Horplosche /də ˈhɔːɒ̯pɭɔʃə/ Haarbüschel
de Plate /də ˈpɭaːtə/, pl de Platen /də ˈpɭaːtn̩/ Glatze
de Krolle /də ˈkʀɔɭə/, pl de Krollen /də ˈkʀɔɭn̩/ Locke

dat Gesecht /dat xəˈsɛçt/, pl de Gesechter /deː xəˈsɛçtɒ/
de Sten /də ʃtɛːn/, pl de Stene /də ˈʃtɛːnə/ Stirn
dat Ouch /dat ɔʊ̯x/, pl de Ougen /də ˈɔʊ̯ɣn̩/;
de Lustern /də ˈɭʊstɒn/, pl de Lustern /deː ˈɭʊstɒn/ Auge
de Beckel /də ˈbɛkɭ̩/, pl de Beckels /də ˈbɛkɭ̩s/ große Murmel = Augen
dat Or /dat ɔːɒ̯/, pl de Oren /deː ˈɔːɒ̯n/ Ohr
de Nas /də naːs/, pl de Nasen /də ˈnaːzn̩/ Nase
de Hommelbrunen /də ˈhɔmɭ̩bʀuːnn̩/ dicke Nase
de Knolle /də ˈknɔɭə/, pl de Knollen /də ˈknɔɭn̩/ Knolle = dicke Nase
dat Klöwken /dat ˈkɭœːfkn̩/, pl de Klöwkes /də ˈkɭœːfkəs/ Kloben = dicke Nase
de Schnuwel /də ˈʃnuːvɭ̩/, pl de Schnuwels /də ˈʃnuːvɭ̩s/ Schnuffel = Nase
de Schnorres /də ˈʃnɔʀəs/, pl de Schnorres /deː ˈʃnɔʀəs/ Schnurrbart
de Schnute /də ˈʃnʊːtə/, pl de Schnuten /də ˈʃnʊːtn̩/;
de Mound /də mɔʊ̯nt/, pl de Möüner /də ˈmœʏ̯nɒ/;
de Mul /də muːɭ/, pl de Müler /də ˈmʏːɭɒ/ Mund
de Babbel /də ˈbabɭ̩/, pl de Babbeln /də ˈbabɭ̩n/;
de Bapp /də bap/, pl de Bappen /də ˈbapn̩/ Mundwerk
de Leppe /de ˈɭɛpə/, pl de Leppen /də ˈɭɛpn̩/ Lippe

de Taund /də taʊ̯nt/, pl de Tein /də tɛɪ̯n/ Zahn
dat Taundfleisch /dat ˈtaʊ̯ntfɭɛɪ̯ʃ/ Zahnfleisch
de Tong /də tɔŋ/, pl de Tongen /də ˈtɔŋn̩/ Zunge
de Kiewe /də ˈkiːvə/, pl de Kiewen /də ˈkiːvn̩/ Unterkiefer
de Schlöpe /də ˈʃɭœːpə/, pl de Schlöpen /də ˈʃɭœːpn̩/ Schläfe
de Bat /də baːt/, pl de Bäte /də ˈbɛːt/ Bart

allerhaund vam Kopp /aɭɒˈhaʊ̯nt fam kɔp/ allerhand vom Kopf

dat Bregen /dat ˈbʀɛːɣn̩/, pl de Bregen /deː ˈbʀɛːɣn̩/ Gehirn
dat Höüwt /dat hœʏ̯ft/, pl de Höüwter /deː ˈhœʏ̯ftɒ/ Haupt
de Appel /də ˈapɭ̩/, pl de Äppel /deː ˈɛpɭ̩/ Apfel
de Detz /də dɛːt͡s/, pl de Detze /deː ˈdɛːtsə/ Kopf, von frz. tête
de Döllmes /də ˈdœɭməs/, pl de Döllmesse /de ˈdœɭməsə/ Auswuchs
de Kappe /də ˈkapə/, pl de Kappen /də ˈkapn̩/ Mütze
de Kappes /də ˈkapəs/, pl de Kappesse /də ˈkapəsə/ Kohlkopf
de Kopp /də kɔp/, pl de Köppe /də ˈkœpə/ Kopf
de Panne /də ˈpanə/, pl de Pannen /də ˈpann̩/ Pfanne
de Pickel /də ˈpɪkɭ̩/, pl de Pickels /də ˈpɪkɭ̩s/ Pustel
de Platte /də ˈpɭatə/, pl de Platten /də ˈpɭatn̩/ Schädelplatte
de Plete /də ˈpɭɛːtə/, pl de Pleten /də ˈpɭɛːtn̩/ Glatze

ein an de Kappe hewwen /ɛɪ̯n an dɛ ˈkapə ˈhɛvn̩/ einen an der Mütze haben = bescheuert sein
de Kappe kapott hewwen /dɛ ˈkapə kaˈpɔt ˈhɛvn̩/ die Mütze kaputt haben = verwirrt sein
en Ratsch am Kappes hewwen /ən ˈʀatʃ am ˈkapəs ˈhɛvn̩/ eine Macke am Kohlkopf haben = verrückt sein

de Knoken /də ˈknɔːkn̩/ Knochen

de Knoken /də ˈknɔːkn̩/, pl de Knoken /deː ˈknɔːkn̩/ Knochen

de Därm /də ˈdɛːɒ̯m/ Gedärme

dat Blot /dat bɭɔːt/ Blut

dat Geweiks /dat xəˈvɛɪ̯ks/ Weichteile

Föllen /ˈfœːɭn̩/ Fühlen

de Fröüd /də fʀœʏ̯t/ Freude
dat Leid /dat lɛɪ̯d/ Leid
de Kurasch /də ˈkuːʀaːʃ/; de Mot /də mɔːt/ Mut

freimpen /ˈfʀɛɪ̯mpn̩/ Mund verziehen
gören /ˈxœːʀn̩/ heulen
mulen /ˈmuːɭn̩/ schmollen
Et es mi mulesmot. /ɛt ɛs miː ˈmuːɭəsmɔːt/ Mir ist zum Jammern zumute.
biestich /ˈbiːʃtɪç/ gemein
breitplatschich /ˈbʀɛɪ̯tpɭatʃɪç/ unbeholfen
bockich /bɔkɪç/ störrisch
tro /tʀɔː/ traurig
geftich /ˈxɛftɪç/ wütend
fies /fiːs/ angeekelt
hösch /hœʃ/ vorsichtig, geräuschlos
bös /bœːs/ böse, verletzend
mucker /ˈmʊkɒ/ erregt, besonders von Tieren
dull /dʊɭ/ leichtsinnig
alberich /ˈaɭbɒʀɪç/ albern
pladderich /ˈpɭadɒʀɪç/ flatterhaft
örschelich /ˈœːɒ̯ʃəɭɪç/ aufgeregt
lurbietich /ˈɭuːɒ̯biːtɪç/ heimtückisch
dösich /ˈdœːsɪç/ schwerfällig
doll /dɔɭ/ unüberlegt, verrückt
schro /ʃʀɔː/ entstellt, verkommen
schwubbelich /ˈʃvʊbəɭɪç/ sentimental
stoult /ʃtɔʊ̯ɭt/ stolz
benöllt /bəˈnœɭt/ besorgt
lüt /ɭʏːt/ kleinlaut
hösch /hœːʃ/ vorsichtig, bedacht
wacker /ˈvakɒ/ schnell, frisch
gau /xaʊ̯/, rasch /ʀaʃ/ schnell
röstech /ˈʀœstɛç/ rüstig
ollich /ɔɭɪç/ erregt
möd /mœːt/ müde
Ek sie möd we en Apen. /ɛk siː mœːt vɛ ən ˈaːpn̩/ Ich bin müde wie ein Affe.
bedröppelt /bəˈdʀœpəɭt/ niedergeschlagen
kiddelich /ˈkɪdəɭɪç/ kitzlig
bott /bɔt/ grob
frammich /ˈframɪç/ seltsam, unfreundlich
onnösel /ˈɔnœsɭ̩/ erbärmlich, einfältig
laff /ɭaf/ dämlich
kasch /kaʃ/ aufgeweckt, auch: herausgeputzt
spellerich /ˈʃpɛɭɒʀɪç/ schmächtig

verwöünern /fɒˈvœʏ̯nɒn/ verwundern
schwalken /ˈʃvaɭkn̩/ schwindeln, prahlen
kollern /ˈkɔɭɒn/ sich überstürzen
sech wöünern /sɛç ˈvœʏ̯nɒn/ sich wundern
sech witzich maken /sɛç ˈvɪtsɪç ˈmaːkn̩/ sich aufspielen, auffallen
prekeln /ˈpʀɛkɭ̩n/ ärgern
wöüschen /ˈvœʏ̯ʃn̩/ wünschen
örscheln /ˈœːɒ̯ʃɭ̩n/ sich sorgen
piltern /ˈpɪɭtɒn/ quälen

de Kleier /də ˈkɭɛɪ̯ɒ/ Kleidung

de Kledage /də kɭɛˈdaːʒə/ Kleidung
de Steewel /də ˈʃteːvɭ̩/, pl de Steeweln /də ˈʃteːvɭ̩n/ Stiefel
de Scho /də ʃɔː/, pl de Schon /də ˈʃɔːn/ Schuh
de Schluffen /də ˈʃɭʊfn̩/, pl de Schluffen /deː ˈʃɭʊfn̩/;
de Pusche /də ˈpuːʃə/, pl de Puschen /də ˈpuːʃn̩/ geschlossener Hausschuh
de Schlappen /də ˈʃɭapn̩/, pl de Schlappen /deː ˈʃɭapn̩/ offener Hausschuh
de Antrecker /də ˈaːntʀɛkɒ/, pl de Antreckers /deː ˈaːntʀɛkɒs/ Schuhlöffel
de Haundsch /də ˈhaʊ̯nt͡ʃ/, pl de Haundschen /də ˈhaʊ̯nt͡ʃn̩/ Handschuh
de Socke /də ˈsɔkə/, pl de Söcken /də ˈsœkn̩/ Halbstrumpf
de Hose /də ˈhɔːzə/, pl de Hosen /də ˈhɔːzn̩/ Strumpf
de Knöüphose /də ˈknœʏ̯phɔːzə/, pl de Knöüphosen /də ˈknœʏ̯phɔːzn̩/ Gamasche
de Bockse /də ˈbɔkse/, pl de Bocksen /də ˈbɔksn̩/ Hose
de Bocksenpiep /də ˈbɔksn̩piːp/, pl de Bocksenpiepen /də ˈbɔksn̩piːpn̩/ Hosenbein
de Leerbockse /də ˈɭɛːɒbɔksə/, pl de Leerbocksen /də ˈɭɛːɒbɔksn̩/ Lederhose
de Ounerbockse /də ˈɔʊ̯nɒbɔkse/, pl de Ounerbocksen /deː ˈɔʊ̯nɒbɔksn̩/ Unterhose
dat Ounerkammesol /dat ˈɔʊ̯nɒkaməzɔːɭ/ Unterwäsche
dat Beinel /dat ˈbɛɪ̯nɭ̩/, pl de Beinels /deː ˈbɛɪ̯nɭ̩s/ Strumpfband
de Plumm /də pɭʊm/, pl de Plümm /də pɭʏm/ Troddel, Quaste
de Baselun /də bazəˈɭʊːn/, pl de Baseluns /də bazəˈɭʊːns/ blauer Leinenkittel
de Kieel /də ˈkiːəɭ/, pl de Kieels /də ˈkiːəɭs/ Kittel
de Böüs /də bœʏ̯s/, pl de Böüse /deː ˈbœʏ̯zə/ Arbeitshemd
dat Kammesol /dat kaməˈzɔːɭ/, pl de Kammesöler /deː kaməˈzœːɭɒ/ Unterjacke
dat Kleid /dat kɭɛɪ̯t/, pl de Kleer /də ˈkɭeːɒ/ Kleid
dat Fottkammesol /dat ˈfɔtkaməzɔːɭ/, pl de Fottkammesöler /də ˈfɔtkaməzœːɭɒ/ Rock mit Taschen
de Joppe /də ˈjɔpə/, pl de Joppen /də ˈjɔpn̩/ Jacke
dat Wamms /dat vams/, pl de Wämmser /de: ˈvɛmsɒ/ Unterjacke, Weste
de Mau /də maʊ̯/, pl de Mauen /də ˈmaʊ̯n̩/ Ärmel
de Stuke /də ˈʃtuːkə/, pl de Stüken /də ˈʃtʏːkn̩/ Handstulpen
de Newelskappe /də ˈnɛːvɭ̩skapə/, pl de Newelskappen /də ˈnɛːvɭ̩skapn̩/ Nebelkappe = Damenhaube
dat Scholldok /dat ˈʃɔɭdoːk/, pl de Scholldöker /də ˈʃɔɭdøːkɒ/ Schürze
dat Hemmen /dat ˈhɛmn̩/, pl de Hemmer /deː hɛmɒ/ Hemd
de Tesch /də tɛʃ/, pl de Teschen /də ˈtɛʃn̩/ Tasche
de Patte /də ˈpatə/, pl de Patten /də ˈpatn̩/ Taschenklappe, Ärmelaufschlag
dat Halsdok /dat ˈhaɭsdoːk/, pl de Halsdöker /də ˈhaɭsdøːkɒ/ Halstuch
dat Schnuweldok /dat ˈʃnʊvɭ̩doːk/, pl de Schnuweldöker /də ˈʃnuvɭ̩døːkɒ/ Taschentuch
de Schal /də ʃaːɭ/, pl de Schals /də ʃaːɭs/ Schal
de Schluppe /də ˈʃɭʊpə/, pl de Schluppen /də ˈʃɭʊpn̩/ Schleife
de Fleege /də ˈfɭeːɣə/, pl de Fleegen /də ˈfɭeːɣn̩/ Querbinder
de Stiewe /də ˈʃtiːvə/, pl de Stiewen /deː ˈʃtiːvn̩/ Zylinder
de Hot /də hɔːt/, pl de Höt /də hœːt/ Hut
dat Kapotthötschen /dat kaˈpɔthœːtʃn̩/, pl de Kapotthötsches /deː kaˈpɔthœːtʃəs/ Kapotthut = unter dem Kinn gebundener Damenhut
dat Anisplätzken /dat aˈniːspɭɛtskn̩/, pl de Anisplätzkes /də aˈniːspɭɛtskəs/ flacher Strohhut
de Kappe /də ˈkapə/, pl de Kappen /də ˈkapn̩/ Kappe
de Mötsch /də ˈmœtʃ/, pl de Mötschen /də ˈmœtʃn̩/ Mütze
de Plummmötsch /də ˈpɭʊmœtʃ/; de Plümmmötsch /də ˈpɭʏmœtʃ/, pl de -mötschen /də …mœtʃn̩/ Zipfelmütze, Pudelmütze
de Knopp /də ˈknɔp/, pl de Knöppe /də ˈknœpə/ Knopf
dat Knoppsgat /dat ˈknɔpsxat/, pl de Knoppsgäter /də ˈknɔpsxɛtɒ/ Knopfloch
de Schmachtreemen /də ˈʃmaxtʀeːmn̩/, pl de Schmachtreemen /deː ˈʃmaxtʀeːmn̩/ Tragriemen
de Helpen /də ˈhɛɭpn̩/; de Hölpen /də ˈhœɭpn̩/ Hosenträger
de Blotschen /də ˈbɭɔtʃn̩/, pl de Blotschen /deː ˈbɭɔtʃn̩/, de Blötschen /de ˈbɭœtʃn̩/ Holzschuh
de Kledage /də kɭɛˈdaːʒə/; dat Tüch /dat tʏːç/; de Brocken /de: ˈbʀɔkn̩/ Kleidung
de Sonndachsstat /də ˈsɔndaxsʃtaːt/ Sonntagskleidung, Festkleidung
de Paraplüm /də ˈpaːʀapɭʏːm/, pl de Paraplüms /də ˈpaːʀapɭʏːms/;
dat Reenscherm /dat ˈʀeːn̩ʃɛːɒ̯m/, pl de Reenschermer /də ˈʀeːn̩ʃɛːɒ̯mɒ/ Regenschirm

dat Keinertüchs /dat ˈkɛɪ̯nɒtʏːçs/ Kinderkleidung

dat Keinerdok /dat ˈkɛɪ̯nɒdɔːk/, pl de Keinerdöker /də ˈkɛɪ̯nɒdœːkɒ/ Kindertuch = Windel
de Driethoddel /də ˈdʀiːthɔdɭ̩/, pl de Driethoddeln /də ˈdʀiːthɔdɭ̩n/ Kotlappen = Windel

sech waschen /sɛç ˈvaʃn̩/ sich waschen

to Hus /tɔ huːs/ zu Hause

dat Hus /dat huːs/ Haus

dat Hus /dat huːs/, pl de Hüser /də ˈhʏːzɒ/ Haus
to Hus /tɔ huːs/ zu Hause
de Hushault /də ˈhuːshaʊ̯ɭt/ Haushalt

dat Fenster /dat ˈfɛnstɒ/, pl de Fenstern /deː ˈfɛnstɒn/;
de Lochte /də ˈɭɔxtə/, pl de Lochten /də ˈɭɔxtn̩/ Fenster
de Rute /də ˈʀuːtə/, pl de Ruten /də ˈʀuːtn̩/ Fensterscheibe
de Bleine /də ˈbɭɛɪ̯nə/, pl de Bleinen /də ˈbɭɛɪ̯nn̩/ Fensterladen
de Trapp /də tʀap/, pl de Trappen /də ˈtʀapn̩/ Treppe
de Trett /də tʀɛt/, pl de Trette /də tʀɛtə/ Stufe
de Geewel /də ˈxeːvɭ̩/, pl de Geewels /də ˈxeːvɭ̩s/ Giebel
de Piller /də ˈpɪɭɒ/, pl de Pillers /də ˈpɪɭɒs/ Pfeiler, Eckpfosten
de Speller /də ˈʃpɛɭɒ/, pl de Spellern /də ˈʃpɛɭɒn/ Holzlatte
dat Dak /dat daːk/, pl de Däker /də ˈdɛːkɒ/ Dach
de Dakluke /də ˈdaːkɭuːkə/, pl de Dakluken /də ˈdaːkɭuːkn̩/ Dachfenster
dat Schlappdak /dat ˈʃɭapdaːk/, pl de Schlappdäker /də ˈʃɭapdɛːkɒ/ Schleppdach
de Balken /də ˈbaɭkn̩/, pl de Balken /deː ˈbaɭkn̩/ Deckenbalken
de Dröppelfall /də ˈdʀœpɭ̩faɭ/ Tröpfelfall = Dachtraufe
de Dakrenn /də ˈdaːkʀɛn/, pl de Dakrennen /də ˈdaːkʁɛnn̩/ Dachrinne
de Schorstein /də ˈʃɔːɒ̯ʃtɛɪ̯n/, pl de Schorstein /de: ˈʃɔːɒ̯ʃtɛɪ̯n/ Schornstein

de Stock /də ʃtɔk/, pl de Stöck /də ˈʃtœk/ Etage
de Bön /də bøːn/, pl de Böne /də ˈbøːnə/;
de Ouler /də ˈɔʊ̯ɭɒ/, pl de Oulers /deː ˈɔʊ̯ɭɒʃ/ [Heidhausen] Dachboden
dat Bönschen /dat ˈbœːnʃn̩/, pl de Bönsches /də ˈbœːnʃəs/ Flur zwischen den Treppen
halwe Trapp /ˈhaɭvə tʀap/ halbe Treppe
de Opkamer /də ˈɔpkaːmɒ/, pl de Opkamern /də ˈɔpkaːmɒn/ Hochparterre
de Del /də dɛːɭ/, pl de Delen /də ˈdɛːɭn̩/ Vorhaus (Diele)

de Ingank /də ˈɪnxaŋk/ Eingang

de Dör /də dœːɒ̯/, pl de Dören /də dœːɒ̯n̩/ Tür
de Dörpel /də ˈdœːɒ̯pɭ̩/, pl de Dörpels /də ˈdœːɒ̯pɭ̩s/ Türschwelle
de Schaule /də ˈʃaʊ̯ɭə/, pl de Schaulen /də ˈʃaʊ̯ɭn̩/ Türriegel
dat Kieklok /dat ˈkiːkɭɔːk/, pl de Kieklöker /də ˈkiːkɭœːkɒ/ Guckloch
de Luke /də ˈɭuːkə/, pl de Luken /deː ˈɭuːkn̩/ Klappe
dat Schlot /dat ʃɭɔːt/, pl de Schlöter /də ˈʃɭœːtɒ/ Schloss
de Schlötel /də ˈʃɭœːtɭ̩/, pl de Schlötels /də ˈʃɭœːtɭ̩s/ Schlüssel
dat Schlötelgat /dat ˈʃɭœːtɭ̩xat/, pl de Schlötelgäter /deː ˈʃɭœːtɭ̩xɛːtɒ/ Schlüsselloch
de Kröcke /də ˈkʀœkə/, pl de Kröcken /də ˈkʀœkn̩/ Türklinke
de Schaule /də ˈʃaʊ̯ɭə/, pl de Schaulen /də ˈʃaʊ̯ɭn̩/ Türriegel

dörpeln /ˈdœːɒ̯pɭ̩n/ von der Tür wegjagen

de Gank /də ˈxaŋk/ Flur

de Gank /də xaŋk/, pl de Gänk /də xɛŋk/ Flur
dat Schap /dat ʃaːp/, pl de Schäper /də ˈʃɛːpɒ/ Regal
dat Fekelken /dat ˈfɛːkɭ̩kn̩/, pl de Fekelkes /deː ˈfɛkɭ̩kəs/;
de Plonnerkamer /də ˈpɭɔnɒkaːmɒ/, pl de Plonnerkamern /deː ˈpɭɔnɒkaːmɒn/ Vorratskammer
de Mauntelstock /də ˈmaʊ̯ntɭ̩ʃtɔk/, pl de Mauntelstöcker /deː ˈmaʊ̯ntɭ̩ʃtœkɒ/ Garderobe

de Kamer /də ˈkaːmɒ/ Zimmer

de Kamer /də ˈkaːmɒ/, pl de Kamern /də ˈkaːmɒn/ Zimmer
dat Krupgat /dat ˈkʀuːpxat/ Kriechloch = kleines Zimmer
de Hucke /də ˈhʊkə/, pl de Hucken /də ˈhʊkn̩/ Zimmerecke

de godde Stouw /də ˈxɔdə ʃtɔʊ̯f/ Wohnzimmer

de godde Stouw /də ˈxɔdə ˈʃtɔʊ̯f/, pl de godden Stouwen /də ˈxɔdn̩ ˈʃtɔʊ̯vn̩/;
de Statsstouw /də ˈʃtaːtstɔʊ̯f/, pl de Statsstouwen /də ˈʃtaːtstɔʊ̯vn̩/ Wohnzimmer
dat Kannapee /dat ˈkanapeː/, pl de Kannapees /deː ˈkanapeːs/ Polsterbank
de Kast /də kast/, pl de Kasten /deː ˈkastn̩/ Schrank
de Desch /də dɛʃ/, pl de Desche /də ˈdɛʃə/ Tisch
de Stol /də ʃtɔːɭ/, pl de Stöl /də ʃtœːɭ/ Stuhl
de Lurkast /də ˈɭuːɒ̯kast/, pl de Lurkasten /də ˈɭuːɒ̯kastn̩/;
de Kiekkast /də ˈkiːkast/, pl de Kiekkasten /də ˈkiːkastn̩/ Fernseher

de Etstouw /də ˈɛːtʃtɔʊ̯f/ Esszimmer

de Köke /də ˈkœːkə/ Küche

de Lenebank /də ˈɭɛːnəbaŋk/, pl de Lenebänk /də ˈɭɛːnəbɛŋk/ Sitzbank
dat Bänksken /dat ˈbɛŋkskn̩/, pl de Bänkskes /də ˈbɛŋkskəs/ Fußbank

dat Vernüss /dat fɒˈnʏs/, de Vernüsse /də fɒˈnʏsə/;
de Pottowen /də ˈpɔtɔːvn̩/, pl de Pottöwes /deː ˈpɔtœːvəs/ Kochofen
de Tromm /də tʀɔm/, pl de Trommen /də ˈtʀɔmn̩/ Verbindungsstück am Ofenrohr
de Owen /də ˈɔːvn̩/, pl de Öwes /də ˈœːvəs/ Ofen
de Owenpiepe /də ˈɔːvn̩piːpə/, pl de Owenpiepen /də ˈɔːvn̩piːpn̩/ Ofenrohr
dat Owengatt /dat ˈɔːvn̩xat/, pl de Owengätter /də ˈɔːvn̩xɛtɒ/ Ofenloch
dat Sprockhoult /dat ˈʃpʀɔkhɔʊ̯ɭt/, pl de Sprockhöülter /də ˈʃpʀɔkhœʏ̯ɭtɒ/ Reisig zum Anfachen des Feuers
dat Roster /dat ˈʀɔstɒ/, pl de Rosters /də ˈʀɔstɒs/ Ofenrost
de Sengel /də ˈsɛŋɭ̩/, pl de Sengels /də ˈsɛŋɭ̩s/ angebranntes Kohlenstück
de Griesback /də ˈxʀiːsbak/, pl de Griesbacken /də ˈxʀiːsbakn̩/ Kohlenbehälter
dat Prokeliser /dat ˈpʀɔːkɭ̩iːsɒ/, pl de Prokeliser /deː ˈpʀɔːkɭ̩iːsɒ/ Stocheisen
de Focht /də fɔxt/, pl de Fochte /deː ˈfɔxtə/ Schieber im Ofenrohr
de Krömmel /də ˈkʀɔmɭ̩/, pl de Krömmeln /deː ˈkʀœmɭ̩n/ Ofenrohrknie

dat Brotschap /dat ˈbʀɔːtʃaːp/, pl de Brotschäper /deː ˈbʀɔːtʃɛːpɒ/ Brotkasten
de Ketel /də ˈkɛːtɭ̩/, pl de Ketels /də ˈkɛːtɭ̩s/ Kessel
dat Schöttelplangen /dat ˈʃœtɭ̩pɭaŋn̩/, pl de Schöttelplangen /deː ˈʃœtɭ̩pɭaŋn̩/ Spültuch
de Dos /də doːs/, pl de Dosen /də ˈdoːsn̩/ Dose
de Bösse /də ˈbœsə/, pl de Bössen /də ˈbœsn̩/ Büchse
dat Haunddok /dat ˈhaʊ̯ntdɔːk/, pl de Haunddöker /də ˈhaʊ̯ntdœːkɒ/;
de Dweil /də ˈdvɛɪ̯ɭ/, de Dweilen /də ˈdvɛɪ̯ɭn̩/ Handtuch
de Korw /də kɔːɒ̯f/, pl de Körw /də ˈkœːɒ̯f/ Korb

feimen /ˈfɛɪ̯mn̩/ zündeln
Alles es mi gliek, wann ek de Koffeemöle hör. /ˈaɭəs ɛs miː xɭiːk . van ɛk də ˈkɔfəmœːɭe ˈhœːɒ̯/ Alles ist mir egal, wenn ich die Kaffeemühle höre.

Koken /ˈkɔːkn̩/ Kochen

schnuppen /ˈʃnʊpn̩/; schnüppen /ˈʃnʏpn̩/ naschen
knispern /ˈknɪspɒn/ knuspern, knabbern
schmöllen /ˈʃmœɭn̩/ schmausen, z. B. ein leckeres Essen verzehren, Kaffee trinken oder Pfeife rauchen
verdröcken /fɒˈdʀœkn̩/ viel verzehren

de Henkelmann /də ˈhɛŋkɭ̩man/ Essbehälter
de Ötten /də ˈœtn̩/ Speisereste

bedopen /bəˈdɔːpn̩/ mit Wasser bedeckt
hösterich /ˈhœstɒʀɪç/ ranzig, pelzig
datschich /ˈdatʃɪç/ klebrig, teigig
pennekesfett /ˈpɛnəkəsfɛt/ pfännchenfett = in Saus und Braus leben, gut und reichlich zu essen haben

Dat es en Brannenborger. /dat ɛs ən ˈbrann̩bɔːɒ̯ɣɒ/ Das ist ein Brandenburger. = Das Essen ist angebrannt.
Kacke met Lem /ˈkakə mɛt ɭɛːm/ Kacke mit Lehm
engemakte Kellertrappen /ˈɛnɣəmaktə ˈkɛɭɒtʀapn̩/ eingemachte Kellertreppen

meild /mɛɪ̯ɭt/ mild, zart
sur /ˈsuːɒ̯/ sauer
dröch /dʀœːç/ trocken
fret /fʀɛːt/ zäh
Dat Fleisch es so fret, do kan man sech de Tein dran utbieten. /dat fɭɛɪ̯ʃ ɛs sɔː fʀɛːt . dɔ kan man sɛç də tɛɪ̯n dʀan ˈuːtbiːtn̩/ Das Fleisch ist so zäh, da kann man sich die Zähne dran ausbeißen.

Do es Schmalhans Köke. /dɔ ɛs ˈʃmaːɭhans ˈkœːkə/ Da ist Schmalhans Küche. = dort ist das Essen knapp

Kokgereien /ˈkɔːkxəʀɛɪ̯n̩/ Küchengeräte

dat Posselien /dat pɔsəˈɭiːn/ Porzellan
de Koump /de kɔʊ̯mp/, pl de Köümp /də kœʏ̯mp/ Trog
dat Döppen /dat ˈdœpn̩/, pl de Döppes /deː ˈdœpəs/ Tonschüssel
dat Köppken /dat ˈkœpkn̩/, pl de Köppkes /də ˈkœpkəs/ Tasse
dat Schölken /dat ˈʃœːɭkn̩/, pl de Schölkes /də ˈʃœːɭkəs/ Untertasse
de Töüte /də ˈtœʏ̯tə/, pl de Töüten /də ˈtœʏ̯tn̩/ Blechkanne
de Koffeeüll /də ˈkɔfeːʏɭ/, pl de Koffeeüllen /də ˈkɔfeːʏɭn̩/ Kaffeekanne
dat Teesew /dat ˈteːsɛːf/, pl de Teseewer /də ˈteːsɛːvɒ/ Teesieb
de Koffeemöle /də ˈkɔfeːmœːɭə/, pl de Koffeemölen /də ˈkɔfeːmœːɭn̩/ Kaffeemühle
de Erpelsdemmer /də ˈɛːɒ̯pɭ̩sdɛmɒ/, pl de Erpelsdemmer /deː ˈɛːɒ̯pɭ̩sdɛmɒ/ Kartoffelstamper
de Schümlepel /də ˈʃʏːmlɛːpɭ̩/, pl de Schümlepel /deː ˈʃʏːmlɛːpɭ̩/ Schaumlöffel
de Gawel /də ˈxaːvɭ̩/, pl de Gaweln /də ˈxaːvɭ̩n/ Gabel
dat Soppemetz /dat ˈsɔpəmɛt͡s/, pl de Soppemetzer /də ˈsɔpəmɛt͡sɒ/;
dat Pittermetz /dat ˈpɪtɒmɛt͡s/, pl de Pittermetzer /də ˈpɪtɒmɛt͡sɒ/ Küchenmesser
de Zachel /də ˈt͡saxɭ̩/, pl de Zachels /deː ˈt͡saxɭ̩s/;
de Plote /də ˈpɭɔːtə/, pl de Ploten /də ˈpɭɔːtn̩/ stumpfes Messer
de Döppen /də ˈdœpn̩/, pl de Döppes /deː ˈdœpəs/ Tontopf
de Napp /də nap/, pl de Nappen /deː ˈnapn̩/ flacher Topf
de Scheppe /də ˈʃɛpə/, pl de Scheppen /də ˈʃɛpn̩/ Schöpfkelle
de Sei /də sɛɪ̯/, pl de Seien /də ˈsɛɪ̯ən/ Sieb
dat Stouwseew /dat ˈʃtɔʊ̯fseːf/ feines Sieb
de Riew /də ʀiːf/, pl de Riewen /də ˈʀiːvn̩/ Reibe
de Kaschtroll /də kaʃˈtʀɔɭ/, pl de Kaschtrollen /deː kaʃˈtʀɔɭn̩/ Kasserolle
de Pann /də pan/, pl de Pannen /də ˈpann̩/ Pfanne
de Pott /də pɔt/, pl de Pötte /deː ˈpœtə/ Topf
de Schöttel /də ˈʃœtɭ̩/, pl de Schötteln /də ˈʃœtɭ̩n/ Schüssel
de Plate /də ˈpɭaːtə/, pl de Platen /də ˈpɭaːtn̩/ Backblech

de Schlopkamer /də ˈʃɭɔːpkaːmɒ/ Schlafzimmer

de Schlopkamer /də ˈʃɭɔːpkaːmɒ/, pl de Schlopkamern /də ˈʃɭɔːpkaːmɒn/ Schlafzimmer

dat Kössen /dat ˈkœsn̩/, pl de Kösses /deː ˈkœsəs/ Kissen
de Kössdeck /də ˈkœsdɛk/, pl de Kössdecken /də ˈkœsdɛkn̩/ Kissenbezug
dat Pölw /dat pœɭf/, pl de Pölwer /deː ˈpœɭvɒ/ Kopfkissen
dat Laken /dat ˈɭaːkn̩/, pl de Laken /deː ˈɭaːkn̩/ Betttuch

de Enouner /də ˈɛnɔʊ̯nɒ/, pl de Enounere /də ˈɛnɔʊ̯nɒʀə/ Mittagsschlaf

de Keinerstouw /də ˈkɛɪ̯nɒʃtɔʊ̯f/ Kinderzimmer

de Weech /də ˈveːç/, pl de Weegen /deː ˈveːɣn̩/ Wiege
de Kratzmaun /də ˈkʀatsmaʊ̯n/, pl de Kratzmaunen /də ˈkʀatsmaʊ̯nn̩/;
de Kratzmang /də ˈkʀatsmaŋ/, pl de Kratzmangen /də ˈkʀatsmaŋn̩/ [Heidhausen] Kinderkorb

de Spelsaken /də ˈʃpɛːɭsaːkn̩/ die Spielsachen

dat Schockelped /dat ˈʃɔkɭ̩pɛːt/, pl de Schockelped /deː ˈʃɔkɭ̩pɛːt/ Schaukelpferd
de Hülldopp /də ˈhʏɭdɔp/, pl de Hülldoppen /də ˈhʏɭdɔpn̩/ Heulkreisel
de Pitschendopp /də ˈpɪtʃn̩dɔp/, pl de Pitschendoppen /də ˈpɪtʃn̩dɔpn̩/;
de Dilldopp /də ˈdɪɭdɔp/, pl de Dilldoppen /də ˈdɪɭdɔpn̩/ Peitschenkreisel
de Schnack /də ˈʃnak/, pl de Schnacken /de ˈʃnakn̩/ Peitsche
dat Längels /dat ˈɭɛŋɭ̩s/ Mittelstück des Peitschenriemens
de Schnackenhau /də ˈʃnakn̩haʊ̯/ Peitschenriemen
de Loftvogel /də ˈɭɔftvɔɣɭ̩/, pl de Loftvögel /də ˈɭɔftvœɣɭ̩/ Drachen
de Beckel /də ˈbɛkɭ̩/, pl de Beckels /də ˈbɛkɭ̩s/ große Murmel
de Knicker /də ˈknɪkɒ/, pl de Knicker /deː ˈknɪkɒ/, kleine Murmel
dat Baund /dat baʊ̯nt/, pl de Beiner /də ˈbɛɪ̯nɒ/ Reifen
de Schibbelraund /də ˈʃɪbɭ̩raʊ̯nt/, pl de Schibbelreiner /də ˈʃɪbɭ̩rɛɪ̯nɒ/ Spielreifen
de Poppe /də ˈpɔpə/, pl de Poppen /də ˈpɔpn̩/ Puppe
dat Färwken /dat ˈfɛːɒ̯fkn̩/, pl de Färwkes /də ˈfɛːɒ̯fkəs/ Buntstift, Wachsmaler, Kreidestift
dat Beilerbok /dat ˈbɛɪ̯lɒboːk/, pl de Beilerböker /də ˈbɛɪ̯lɒbøːkɒ/ Bilderbuch

dat Kantor /dat kanˈtɔːɒ̯/ Arbeitszimmer

dat Bad /dat bat/ Badezimmer

de Kranen /də ˈkʀaːnn̩/, pl de Kranen /deː ˈkʀaːnn̩/ Wasserhahn
de Waschküwen /də ˈvaʃkʏːvn̩/, pl de Waschküwes /də ˈvaʃkʏːvəs/ Badetonne
de Koump /də ˈkɔʊ̯mp/, de Köümpe /də ˈkœʏ̯mpə/ Wanne

de Abee /də aˈbeː/ Toilette

dat Hüsken /dat ˈhʏːskn̩/, pl de Hüskes /də ˈhʏːskəs/ Toilette

pölen gon /ˈpœːɭn̩ xɔːn/ pfählen gehen = zur Toilette gehen

rein maken /ʀɛɪ̯n ˈmaːkn̩/ reinigen

de Haundstöwer /də ˈhaʊ̯ntʃtœːvɒ/, pl de Haundstöwers də ˈhaʊ̯ntʃtœːvɒs/ Handfeger
de Boschel /də ˈbɔʃɭ̩/, pl de Boscheln /də ˈbɔʃɭ̩n/ Bürste
de Stöwer /də ˈʃtœːvɒ/, pl de Stöwers /deː ˈʃtœːvɒs/ Feger
de Bessem /də ˈbɛsm̩/, pl de Bessems /də ˈbɛsm̩s/ Besen
de Dreckschöppe /də ˈdʁɛkʃœpə/, pl de Dreckschöppen /də ˈdʁɛkʃœpn̩/ Kehrblech

dat Waschwiew /dat ˈvaʃviːf/, pl de Waschwiewer /də ˈvaʃviːvɒ/ Waschfrau
de Wäschepott /də ˈvɛʃəpɔt/ Waschkessel

schrubben /ˈʃʀʊbn̩/ mit einer Bürste oder einem Besen scheuern
verknubbeln /fɒˈknʊbɭ̩n/ zerknittern

de Werkstee /də ˈvɛːɒ̯kʃteː/ Werkstatt

de Hanhöülte /də ˈhaːnhœʏ̯ɭtə/, pl de Hanhöülten /də ˈhaːnhœʏ̯ɭtn̩/ Empore
dat Schot /dat ʃɔːt/, pl de Schöter /də ˈʃœːtɒ/ Schublade
de Tronslaumpe /də ˈtʀɔːnsɭaʊ̯mpə/, pl de Tronslaumpen /də ˈtʀɔːnsɭaʊ̯mpn̩/ Öllampe
de Woch /də vɔːx/, pl de Wogen /də ˈvɔːɣn̩/ Waage

dat Werktüch /dat ˈvɛːɒ̯ktʏːç/ Werkzeug
de Schere /də ˈʃɛːʁə/, pl de Scheren /də ˈʃɛːʁən/ Schere
de Nol /də nɔːɭ/, pl de Nolen /də ˈnɔːɭən/ Nadel
de Kaum /də kaʊ̯m/, pl de Keim /də kɛɪ̯m/ Kamm
de Schlutmaun /də ˈʃɭuːtmaʊ̯n/, pl de Schlutmaunen /də ˈʃɭuːtmaʊ̯nn̩/ Korbtruhe
de Antrecker /də ˈaːntʀɛkɒ/, pl de Antreckers /deː ˈaːntʀɛkɒs/ Schuhlöffel
de Leer /də ˈɭeːɒ/, pl de Leern /də ˈɭeːɒn/ Leiter
de Speller /də ˈʃpɛɭɒ/, pl de Spellern /də ˈʃpɛɭɒn/ Leitersprosse, Querholz
de Löchte /də ˈɭœçtə/, pl de Löchten /də ˈɭœçtn̩/ Laterne, Taschenlampe
de Kiepe /də ˈkiːpə/, pl de Kiepen /deː ˈkiːpn̩/ Weidenkorb

de Gaden /də ˈxaːdn̩/ Garten

de Garen /də ˈxaːɣən/, pl de Gäres /də ˈxɛːɣəs/ Garten
de Mur /də muːɒ̯/, pl de Muren /də ˈmuːʀn̩/ Mauer
de Tun /də tuːn/, pl de Tün /də tʏːn/ Zaun
de Tunpol /də ˈtuːnpɔːɭ/, pl de Tunpöle /də ˈtuːnpœːɭə/ Zaunpfahl
de Porte /də ˈpɔːɒ̯tə/, pl de Porten /də ˈpɔːɒ̯tn̩/ Tor
de Hounshötte /də ˈhɔʊ̯nshœtə/, pl de Hounshötten /də ˈhɔʊ̯nshœtn̩/ Hundehütte
de Pött /də pœt/, pl de Pötte /də ˈpœtə/ Brunnen
de Born /də bɔːɒ̯n/, pl de Bornen /də bɔːɒ̯nn̩/ Quelle
de Poumpe /də ˈpɔʊ̯mpə/, pl de Poumpen /də ˈpɔʊ̯mpn̩/ Pumpe
de Göte /də ˈxœːtə/, pl de Göten /də ˈxœːtn̩/ Gosse, Rinnstein
de Mestkul /də ˈmɛstkuːɭ/, pl de Mestkulen /də ˈmɛstkuːɭən/ Mistgrube
dat Alsfat /dat ˈaːɭsfaːt/, pl de Alsfäter /dat ˈaːɭsfɛːtɒ/ Jauchefass
de Houpen /də ˈhɔʊ̯pn̩/, pl de Höüpen /deː ˈhœʏ̯pn̩/ Haufen
de Fekel /də ˈfɛːkɭ̩/, pl de Fekel /də ˈfɛːkɭ̩s/ Hühnerstall
de Hönnerspille /də ˈhœnɒʃpɪɭə/, pl de Hönnerspillen /də ˈhœnɒʃpɪɭn̩/ Hühnerstange
de Fur /də ˈfuːɒ̯/, pl de Furen /deː ˈfuːɒ̯n~ˈfuːʀn̩/ Gartenweg
dat Losthüsken /dat ˈɭɔsthʏːskn̩/, pl de Losthüskes /deː ˈɭɔsthʏːskəs/ Gartenlaube
de Blomenpott /də ˈbɭɔːmn̩pɔt/, pl de Blomenpötte /deː ˈbɭɔːmn̩pœtə/ Blumentopf
de Bongert /də ˈbɔŋɒt/, pl de Bongerte /də ˈbɔŋɒtə/;
de Boumhoff /də ˈbɔʊ̯mhɔf/, pl de Boumhöff /də ˈbɔʊ̯mhœf/ Baumgarten
de Bord /də bɔːd/, pl de Borden /də ˈbɔːdn̩/ Rabatte

Gadentüch /ˈxaːdn̩tʏːç/ Gartengeräte

de Spröüte /də ˈʃpʁœʏ̯tə/, pl de Spröüten /də ˈʃpʁœʏ̯tn̩/ Gießkanne
de Schöppe /də ˈʃœpə/, pl de Schöppen /deː ʃœːpn̩/ Schaufel
de Alschepp /də ˈaːɭʃɛp/, pl de Alscheppen /də ˈaːɭʃɛpn̩/ Jauchekelle
de Pecke /də ˈpɛkə/, pl de Pecken /də ˈpɛkn̩/ Spitzhacke
de Herke /də ˈhɛːɒ̯kə/, pl de Herken /də ˈhɛːɒ̯kn̩/ Harke
de Potlien /də ˈpɔːtɭiːn/, pl de Potlienen /də ˈpɔːtɭiːnn̩/ Pflanzschnur
de Bonenstake /də ˈbɔːnənʃtaːkə/, pl de Bonenstaken /də ˈbɔːnənʃtaːkn̩/ Bohnenstange
de Ertenrieser /də ˈɛːɒ̯tn̩ʀiːsə/ Erbsenreiser = Rankhilfe für Erbsen
de Schuwkarr /də ˈʃʊfkaː/, pl de Schuwkarren /də ˈʃʊfkaːɒ̯n/ Schubkarre

Gadenarbet /ˈxaːdn̩aːɒ̯bɛt/ Gartenarbeit

Eten on Drenken /ˈɛːtn̩ ɔn ˈdʀɛŋkn̩/ Essen und Trinken

dat Fleisch /dat ˈfɭɛɪ̯ʃ/ Fleisch

dat Röükerhus /dat ˈʀœʏ̯kɒhuːs/, pl de Röükerhüser /də ˈʀœʏ̯kɒhʏːsɒ/ > dat Röükes /dat ˈʀœʏ̯kəs/, pl de Röükeser /də ˈʀœʏ̯kəsɒ/ Räucherkammer
dat Fleisch /dat ˈfɭɛɪ̯ʃ~ˈfɭɛːʃ/ Fleisch
de Woscht /də ˈvɔʃt/, pl de Wöschte /də ˈvœʃtə/ Wurst
de Blotwoscht /də ˈbɭɔːtvɔʃt/, pl de Blotwöschte /də ˈbɭɔːtvœʃtə/ Blutwurst
de Brotwoscht /də ˈbʀɔːtvɔʃt/, pl de Brotwöschte /də ˈbʀɔːtvœʃtə/ Bratwurst
de Lewerwoscht /də ˈlɛːvɒvɔʃt/ Leberwurst
de Melwoscht /də ˈmɛːɭvɔʃt/, pl de Melwöschte /deː ˈmɛːɭvœʃtə/ Mehlwurst
de Mettwoscht /də ˈmɛtvɔʃt/, pl de Mettwöschte /deː ˈmɛtvœʃtə/ Mettwurst
de Pillewoscht /də ˈpɪɭəvɔʃt/, pl de Pillewöschte /də ˈpɪɭəvœʃtə/ kleines Würstchen
de Pullewoscht /də ˈpʊɭəvɔʃt/, pl de Pullewöschte /də ˈpʊɭəvœʃtə/ Probewurst, Mehlwurst
dat Püllschen /dat ˈpʏɭʃn̩/, pl de Püllsches /deː ˈpʏɭʃəs/ Würstchen
de Precke /də ˈpʀɛkə/, pl de Precken /də ˈpʀɛkn̩/;
de Schrewe /də ˈʃʀɛːvə/, pl de Schrewen /də ˈʃʀɛːvn̩/ Griebe
de Bünn /də bʏn/, pl de Bünnen /deː ˈbʏnn̩/;
de Pelle /də ˈpɛɭə/, pl de Pellen /də ˈpɛɭn̩/ Wursthaut
de Pannas /də ˈpanas/ Wurstbrühe mit Schweineblut, Speck und Buchweizenmehl
de Weilwass /də ˈvɛɪ̯ɭvas/ sehniges Fleisch
dat Rütterken /dat ˈʀʏtɒkn̩/, pl de Rütterkes /deː ˈʀʏtɒkəs/ Speckwürfel
de Grewe /də ˈxʀɛːvə/, pl de Greweln /də ˈxʀɛːvɭ̩n/ geröstete Speckwürfel

dat Feervee /dat ˈfeːɒ̯feː/ Federvieh = Geflügel

Fesche on Waterdeeren /ˈfɛʃə ɔn ˈvaːtɒdeːɒ̯n/ Fische

Melk on Eier /mɛɭk ɔn ˈɛɪ̯ɒ/ Milch und Eier

de Melk /də mɛɭk/ Milch
de Kenmelk /də ˈkɛːnmɛɭk/ Buttermilch
de Plondermelk /də ˈpɭɔndɒmɛɭk/ Dickmilch
de Komelk /də ˈkoːmɛɭk/ Kuhmilch
de Hippenmelk /də ˈhɪpn̩mɛɭk/ Ziegenmilch
de Schopsmelk /də ˈʃɔːpsmɛɭk/ Schafsmilch
de Molkenmelk /də ˈmɔɭkn̩mɛɭk/ saure Milch

de Jockert /də ˈjɔkɒt/ Joghurt
de Papp /də pap/ Mehlsuppe
de Schmaund /də ˈʃmaʊ̯nt/ Schmand
de Kes /də kɛːs/ Käse

dat Mos /dat mɔːs/ Gemüse

dat Mos /dat mɔːs/ Gemüse
de Ries /də ʀiːs/ Reis
dat Kolmos /dat ˈkɔːɭmɔːs/ Grünkohl
de Erpel /də ˈɛːɒ̯pɭ̩/, pl de Erpel /deː ˈɛːɒ̯pɭ̩/ Kartoffel
de Komkommere /də kɔːmˈkɔmərə/, pl de Komkommeren /də kɔːmˈkɔmərən/ Gurke
de Karote /də kaˈʀɔːte/, pl de Karoten /də kaˈʀɔːtn̩/ rote Bete
de Siepel /də ˈsiːpɭ̩/, pl de Siepeln /də ˈsiːpɭ̩n/ Zwiebel
de Borrei /də ˈbɔʀɛɪ̯/ Porree

Fotlappen /ˈfɔːtɭapn̩/ grob geschnittener Weißkohl
Pollezeifenger /pɔɭəˈt͡sɛɪ̯fɛŋɒ/ Möhren
Zöndhötsches /ˈt͡sœnthœːtʃəs/ eingemachtes Stielmus
Kälwertein /ˈkɛɭvɒtɛɪ̯n/ Graupen
dat Gemöttels /dat xəˈmœtɭ̩s/ Gemüse durcheinander
de sure Kappes /də ˈsuːʀə ˈkapəs/ Sauerkraut
de Schlodderkappes /də ˈʃɭɔdɒkapəs/ grobes Sauerkraut

Wotteln /ˈvɔtɭ̩n/ Wurzelgemüse

de Röwe /də ˈʀœːvə/, pl de Röwen /də ˈʀœːvn̩/ Rübe
de (roe) Wottel /də (ʀɔːə) ˈvɔtɭ̩/, pl de (roen) Wotteln /də (ʀɔːn̩) ˈvɔtɭ̩n/ Möhre

Kappes on Schlot /ˈkapəs ɔn ʃɭɔːt/ Kohl und Salat

de (witte) Kappes /də (ˈvɪtə) ˈkapəs/ Weißkohl
de roe Kappes /də ˈʀɔːə ˈkapəs/ Rotkohl
de Kappessprengel /də ˈkapəsʃpʀɛŋɭ̩/, pl de Kappessprengels /də ˈkapəsʃpʀɛŋɭ̩s/ Kohlstrunk
de Sprengel /də ˈʃpʀɛŋɭ̩/, pl de Sprengels /də ˈʃpʀɛŋɭ̩s/ Strunk
de Schaffou /də ʃaˈfɔʊ̯/; de Sommerkappes /ˈsɔmɒkapəs/ Wirsing
dat Steelmos /dat ˈʃteːɭmɔːs/, dat Ströppmos /dat ˈʃtʀœpmɔːs/, de Zöndhötkes /də ˈt͡sœnthœːtkəs/ Stielmus
dat Surmos /dat ˈsuːɒ̯mɔːs/ Sauerampfer
de Meile /də ˈmɛɪ̯ɭə/ Melde
dat Fladdermos /dat ˈfladɒmɔːs/ Meldegemüse
de Schlot /də ʃɭɔːt/ Salat

Hülsen /ˈhʏɭsn̩/ Hülsenfrüchte

de Bone /də ˈbɔːnə/, pl de Bonen /də ˈbɔːnn̩/ Bohne
Bonen tuppen /ˈbɔːnn̩ ˈtʊpn̩/ Bohnen zupfen = Fasern und Spitzen der Bohnen entfernen
de Fitzebone /də ˈfɪt͡səbɔːnə/, pl de Fitzebonen /deː ˈfɪt͡səbɔːnn̩/ Strauchbohne, Stangenbohne
de Herenbone /də ˈhɛːɒ̯nbɔːnə/, pl de Herenbonen /də ˈhɛːɒ̯nbɔːnn̩/ Prinzessbohne
de Wibbelbone /də ˈvɪbɭ̩bɔːnə/, pl de Wibbelbonen /də ˈvɪbɭ̩bɔːnn̩/ Saubohne
de Krüper /deː ˈkʀʏːpɒ/ Strauchbohnen
de Erte /də ˈɛːɒ̯tə/, pl de Erten /də ˈɛːɒ̯tn̩/ Erbse
dat Zockermeddendrensken /dat ˈsɔkɒmɛdn̩dʀɛnskn̩/, pl de Zockermeddendrenskes /də ˈsɔkɒmɛdn̩dʀɛnsknəs/ Zuckererbse

de Frocht /də ˈfʀɔxt/ Obst

de Quiete /də ˈkviːtə/, pl de Quieten /də ˈkviːtn̩/ Quitte
quietegel /ˈkviːtəxɛːɭ/ quittengelb
de Appel /də ˈapɭ̩/, pl de Äppel /deː ˈɛpɭ̩/ Apfel
de Strotentrecker /də ˈʃtʀɔːtn̩tʀɛkɒ/ Straßenzieher = wildes Obst
de Schnüterleng /də ˈʃnʏːtɒɭɛŋ/, pl de Schnüterlenge /də ˈʃnʏːtɒɭɛŋə/ süßer Apfel
de Schrömmel /də ˈʃʀœmɭ/, pl de Schrömmels /deː ˈʃʀœmɭ̩s/ vertrockneter Apfel
de Beere /də ˈbeːʀə/, pl de Beeren /də ˈbeːʀən/ Birne
dat Perschken /dat ˈpɛːɒ̯ʃkn̩/, pl de Perschkes /də ˈpɛːɒ̯ʃkəs/ Pfirsich
de Prume /də ˈpʀuːmə/, pl de Prumen /də ˈpʀuːmən/ Pflaume
de Rengelot /də ˈʀɛŋəɭɔːt/, pl de Rengeloten /də ˈʀɛŋəɭɔːtn̩/ Haferschlehe, Haferpflaume
de Kasche /də ˈkaʃə/, pl de Kaschen /də ˈkaʃən/ Kirsche

de Sprute /də ˈʃpʀuːtə/, pl de Spruten /də ˈʃpʀuːtn̩/ Trieb, Ableger
de Knoppe /də ˈknɔpə/, pl de Knoppen /də ˈknɔpn̩/ Knospe
de Mörmel /də ˈmœːɒ̯mɭ̩/, pl de Mörmels /də ˈmœːɒ̯mɭ̩s/ Kerngehäuse
de Trass /də tʀas/ [Heidhausen]; de Kröppels /də ˈkʀœpɭ̩s/ [Schuir] Trester = Pressrückstände vom Obst

dat Beerenmüs /dat ˈbeːʀənmʏːs/; de Brotmüs /də ˈbʀɔːtmʏːs/ Trockenbirnen

Beren /ˈbɛːɒ̯n/ Beeren

de Hounsbere /də ˈhɔʊ̯nsbɛːʀə/, pl de Hounsberen /də ˈhɔʊ̯nsbɛːɒ̯n/;
de schwatte Waundlus /də ˈʃvatə ˈvaʊ̯ntluːs/, pl de schwatten Waundlüs /də ˈʃvatn̩ ˈvaʊ̯ntlʏːs/ schwarze Johannisbeere
de Waundlus /də ˈvaʊ̯ntluːs/, pl de Waundlüs /də ˈvaʊ̯ntlʏːs/;
de Hannesbere /də ˈhanəsbɛːʀə/, pl de Hannesberen /də ˈhanəsbɛːɒ̯n/;
de Wimmelte /də ˈvɪmɭ̩tə/, pl de Wimmelten /də ˈvɪmɭ̩tn̩/ Johannisbeere
de Krounsbere /də ˈkʀɔʊ̯nsbɛːʀə/, pl de Krounsberen /də ˈkʀɔʊ̯nsbɛːɒ̯n/;
de roe Wollbere /də ˈʀɔːə ˈvɔɭbɛːʀə/, pl de roen Wollberen /də ˈʀɔːn̩ ˈvɔɭbɛːɒ̯n/ rote Waldbeere = Preiselbeere
de Wollbere /də ˈvɔɭbɛːʀə/, pl de Wollberen /də ˈvɔɭbɛːɒ̯n/ > de Worbel /də ˈvɔːɒ̯bɭ̩/, pl de Worbeln /də ˈvɔːɒ̯bɭ̩/ Waldbeere = Heidelbeere
de Bramballe /də ˈbʀaːmbaɭə/, pl de Bramballen /də ˈbʀaːmbaɭn̩/ Brombeere
de Erbere /də ˈɛːɐ̯bɛːɒ̯~ˈɛːɐ̯bɛːʀə/ pl de Erberen /də ˈɛːɐ̯bɛːɒ̯n~ˈɛːɐ̯bɛːʀn̩/;
de Erbelte /də ˈɛːɐ̯bɭ̩tə/, pl de Erbelten /də ˈɛːɐ̯bɭ̩tn̩/ Erdbeere
de Kassbere /də ˈkasbɛːʀə/, pl de Kassberen /də ˈkasbɛːʀən/ [Fischlaken, Bredeney];
de Kaschbere /də ˈkaʃbɛːʀə/, pl de Kaschberen /də ˈkaʃbɛːʀən/ Stachelbeere
de Hengsbere /də ˈhɛŋsbɛːʀə/, pl de Hengsberen /də ˈhɛŋsbɛːʀn̩/;
de Himmelte /də ˈhɪmɭ̩tə/, pl de Himmelten /də ˈhɪmɭ̩tn̩/ Himbeere
de Höllenter /də ˈhœɭn̩tɒ/ Holunder
de Höllenterbere /də ˈhœɭn̩tɒbɛːʀə/, pl de Höllenterberen /də ˈhœɭn̩tɒbɛːɒ̯n̩/ Holunderbeere
Johannisbeere
de Wekelter /də ˈvɛːkɭ̩tɒ/ Wachholder
de Drobbel /də ˈdʀɔbɭ̩/, pl de Drobbeln /də ˈdʀɔbɭ̩n/ Weintraube
de Kiepelte /də ˈkiːpɭ̩tə/, pl de Kiepelten /də ˈkiːpɭ̩tn̩/;
dat Rosenberken /dat ˈʀɔːsn̩bɛːɒ̯kn̩/, pl de Rosenberkes /deː ˈʀɔːsn̩bɛːɒ̯kəs/ [Schuir];
dat Pöppken /dat ˈpœpkn̩/, pl de Pöppkes /deː ˈpœpkəs/ [Heidhausen] Hagebutte
de Krente /də ˈkʀɛntə/, pl de Krenten /də ˈkʀɛntn̩/ Rosine

Nöte /ˈnœːtə/ Nüsse

de Not /də nɔːt/, pl de Nöte /də ˈnœːtə/ Nuss
de Haselnot /də ˈhaːsɭ̩nɔːt/, pl de Haselnöte /də ˈhaːsɭ̩nœːtə/ Haselnuss
de Walnot /də ˈvaːɭnɔːt/, pl de Walnöte /də ˈvaːɭnœːtə/;
de decke Not /də ˈdɛkə nɔːt/, pl de decken Nöt /də ˈdɛkn̩ nœːt/ Walnuss

Krüer /ˈkʀʏːɒ̯/ Kräuter

de Ollich /də ˈɔɭɪç/, pl de Ollige /də ˈɔɭɪɣə/ Öl
dat Sur /dat suːɒ̯/ Essig
de Sos /də ˈsɔːs/ Soße
de Senep /də ˈsɛnəp/ Senfpflanze
de Mostert /də ˈmɔstɒt/ Senf
de Pettersellie /də pɛtəˈsɛɭɪ̯ə/, de Pettersellich /də pɛtəˈsɛɭɪç/ Petersilie

dat Sault /dat saʊ̯ɭt/ Salz
de Peper /də ˈpɛːpɒ/ Pfeffer
dat Kaneel /dat kaˈneːɭ/ Zimt
de Safferon /də ˈsafɛʀɔn/ Safran
dat Muskat /dat mʊsˈkaːt/ Muskatnuss
de Lower /də ˈɭɔːvɒ/ Lorbeer
de Vanillje /də vaˈnɪɭjə/ Vanille
de Socker /də ˈsɔkɒ/ Zucker

de Sous /də sɔʊ̯s/ Soße

dat Kon /dat kɔːn/ Korn = Getreide

dat Backwerk /dat ˈbakvɛːɒ̯k/ Backwaren

dat Backes /dat ˈbakəs/, pl de Backeser /deː ˈbakəsɒ/ Backhaus

dat Brot /dat bʀɔːt/ Brot

dat Brot /dat bʀɔːt/, pl de Bröder /də ˈbʀœːdɒ/ Brot
de Klewkoschte /də ˈkɭɛːfkɔʃtə/, pl de Klewkoschten /də ˈkɭɛːfkɔʃtn̩/;
dat Knäppken /dat ˈknɛpkn̩/, pl de Knäppkes /dɛ ˈknɛpkəs/ Anfang- oder Endstück vom Brot
de Geste /də ˈxɛstə/ Hefe
de Stuten /də ˈʃtuːtn̩/, pl de Stuten /deː ˈʃtuːtn̩/ Weißbrot
de Platz /də pɭats/ feines Weißbrot (von platzen = aufplatzen der Kruste)
dat Schwattbrot /dat ˈʃvatbrɔːt/, pl de Schwattbröder /deː ˈʃvatbrœːdɒ/ Schwarzbrot
dat Weck /dat vɛk/, pl de Wecken /deː ˈvɛkn̩/;
dat Brötken /dat ˈbʀœːtkn̩/, pl de Brötkes /deː ˈbʀœːtkəs/ Brötchen
dat Heiteweck /dat ˈhɛɪ̯təvɛk/, pl de Heitewecken /deː ˈhɛɪ̯təvɛkn̩/;
de Micke /də ˈmɪkə/, pl de Micken /deː ˈmɪkn̩/ Reihengebäck aus Milchteig
de Beschütt /də bəˈʃʏt/, pl de Beschütte /deː ˈbəˈʃʏtə/ Zwieback
dat Botteram /dat ˈbɔtɒʀaːm/, pl de Botterame /deː ˈbɔtɒʀaːmə/;
dat Bötterken /dat ˈbœtɒkn̩/, pl de Bötterkes /deː ˈbœtɒkəs/;
dat Botter /dat ˈbɔtɒ/, pl de Bottern /deː ˈbɔtɒn/;
de Pille /də ˈpɪɭə/, pl de Pillen /də ˈpɪɭn̩/;
de Kniwte /də ˈknɪftə/, pl de Kniwten /də ˈknɪftn̩/ Butterbrot
en Houpen Kniwten verknappen /ɛn ˈhɔʊ̯pn̩ ˈknɪftn̩ fɒˈknapn̩/ eine Menge Butterbrote verzehren
dat Kesbotter /dat ˈkɛːsbɔtɒ/ Käsebrot
dat Schenkenbotter /dat ˈʃɛŋkn̩bɔtɒ/ Schinkenbrot
dat Woschtbotter /dat ˈvɔʃtbɔtɒ/ Wurstbrot
dat Krutbotter /dat ˈkʀuːtbɔtɒ/ Brot mit Apfel- oder Rübenkraut
dat Knäppken /dat ˈknɛpkn̩/, pl de Knäppkes /də ˈknɛpkəs/ Brotende
de Prengel /də ˈpʀɛŋɭ̩/, pl de Prengels /də ˈpʀɛŋɭ̩s/ derbe Brotscheibe
de Remmel /də ˈʀɛmɭ̩/, pl de Remmels /deː ˈʀɛmɭ̩s/ Scheibe

dat Hasenbrot /dat ˈhaːzn̩brɔːt/ Butterbrot, das man auf die Reise mitnimmt und unberührt zurückbringt

dat Krut /dat kʀuːt/ süßer Aufstrich

dat Appelkrut /dat ˈapɭ̩kʀuːt/ Apfelsirup
dat Röwenkrut /dat ˈʀœːvn̩kʀuːt/ Zuckerrübensirup
de Honnich /də ˈhɔnɪç/ Honig

Koken on Backels /ˈkɔːkn̩ ɔn ˈbakɭ̩s/ Kuchen und Gebäck

de Koken /də ˈkɔːkn̩/, pl de Koken /deː ˈkɔːkn̩/ Kuchen
dat Schrappplätzken /dat ˈʃʀap.pɭɛtskn̩/, pl de Schrappplätzkes /də ˈʃʀap.pɭɛtskəs/ Kratzplätzchen = Kuchen aus Teigresten
de Pannekoken /də ˈpanəkɔːkn̩/, pl de Pannekoken /deː ˈpanəkɔːkn̩/ Pfannkuchen
de Tate /də ˈtaːtə/, pl de Taten /deː ˈkɔːkn̩/ Obsttorte, Kuchen
de Appeltate /də ˈapɭ̩taːtə/, pl de Appeltaten /deː ˈapɭ̩taːtn̩/ Apfelkuchen
de Prumentate /də ˈpʀuːmn̩taːtə/, pl de Prumentaten /deː ˈpʀuːmn̩taːtn̩/ Pflaumenkuchen
dat Bulleböüsken /dat ˈbʊɭəbœʏ̯skn̩/, pl de Bulleböüskes /də ˈbʊɭəbœʏ̯skəs/ große Ölkrapfen
dat Krebbelken /dat ˈkʀɛbɭ̩kn̩/, pl de Krebbelkes /də ˈkʀɛbɭ̩kəs/ kleine Ölkrapfen
dat Waffelrölleken /dat ˈvafɭ̩ʀœɭəkn̩/, pl de Waffelröllekes /də ˈvafɭ̩ʀœɭəkəs/ Waffelröllchen aus dem Eisen, zu Neujahr mit Sahne gefüllt
de Pepernot /də ˈpɛːpɒnɔːt/, pl de Pepernöte /deː ˈpɛːpɒnœːtə/ Pfeffernuss
de Koffeekoken /də ˈkɔfeːkɔːkn̩/, pl de Koffeekoken /deː kɔfeːkɔːkn̩/ Streuselkuchen
de Kistenkoken /də ˈkɪstn̩kɔːkn̩/, pl de Kistenkoken /deː ˈkɪstn̩kɔːkn̩/ Honigkuchen
de Peperkoken /də ˈpɛːpɒkɔːkn̩/, pl de Peperkoken /deː ˈpɛːpɒkɔːkn̩/;
de Kermeskoken /də ˈkɛːɒ̯məskɔːkn̩/, pl de Kermeskoken /deː ˈkɛːɒ̯məskɔːkn̩/ Lebkuchen

de Nodesch /də ˈnɔːdɛʃ/ Nachtisch

de Drank /də dʀaŋk/ Getränke

dat Gesüpps /dat xəˈsʏps/ abfällig: Getränke
de Doscht /də dɔʃt/ Durst
supen /ˈsuːpn̩/ viel trinken

de Pulle /də ˈpʊɭə/, pl de Pullen /də ˈpʊɭn̩/;
de Fläsche /də ˈfɭɛʃə/, pl de Fläschen /dəˈ fɭɛʃn̩/;
de Flasche /də ˈfɭaʃə/, pl de Flaschen /də ˈfɭaʃn̩/ Flasche
de Dröppelminna /də ˈdʀœpɭ̩mɪna/ Kranenkanne aus Metall, meist aus Zinn
de Stoppen /də ˈʃtɔpn̩/, pl de Stoppen /deː ˈʃtɔpn̩/ Korken, Stopfen
de Kruke /də ˈkʀuːkə/, pl de Kruken /də ˈkʀuːkn̩/ Krug

dat Water /dat ˈvaːtɒ/ Wasser
dat Kribbelwater /dat ˈkʀɪbɭ̩vaːtɒ/;
dat Prickelwater /dat ˈpʁɪkɭ̩vaːtɒ/;
de Möschensekt /də ˈmœʃn̩sɛkt/ Sprudelwasser

de Schabau /də ʃaˈbaʊ̯/ alkoholische Getränke

dat Beer /dat ˈbeːɒ̯/ Bier
de Scheimer /də ˈʃɛɪ̯mɒ/ Birnen- oder Apfelmost
de Wien /də viːn/ Wein
de Köm /də kœːm/ Schimmel auf Lebensmitteln (de Wien het Köm angesatt /də viːn hɛt kœːm ˈaŋəsat/ der Wein hat Schimmel angesetzt)
de Schabau /də ʃaˈbaʊ̯/ Schnaps
de Kloren /də ˈkɭɔːɒ̯n̩~ˈkɭɔːʀn̩/ Korn
de Triller /də ˈtʀɪɭɒ/, pl de Trillers /deː ˈtʀɪɭɒs/ Portion Schnaps

dat Pinneken /dat ˈpɪnɛkn̩/, pl de Pinnekes /deː ˈpɪnɛkəs/ Schnapsglas

em Tron sien /ɛm tʀɔːn siːn/ im Tran sein = betrunken sein
sech einen tüddern /sɛç ˈɛɪ̯nn̩ ˈtʏdɒn/ sich ein Getränk genehmigen
stenenhagelvoll /ˈʃtɛːnn̩haːɣɭ̩fɔɭ/ sturzbetrunken
besopen /bəˈsɔːpn̩/; malle /ˈmaɭə/; knülle /ˈknʏɭə/ betrunken
einen enne Plümm hewwen /ˈɛɪ̯nn̩ ˈɛnə pɭʏm ˈhɛvn̩/ einen im Zipfel haben = betrunken sein
einen en de Latöchte hewwen /ˈɛɪ̯nn̩ ɛn də ɭaˈtœçtə ˈhɛvn̩/ einen in der Laterne haben = betrunken sein
einen enne Krone hewwen /ˈɛɪ̯nn̩ ˈɛnə ˈkʀɔːnə ˈhɛvn̩/ einen in der Krone haben = betrunken sein

de Merenseike /də ˈmɛːɒ̯nsɛɪ̯kə/ fades Getränk (Kaffee, Bier), wörtlich: Pferdeharn
dat Pullerwater /dat ˈpʊɭɒvaːtɒ/ fades Bier, wörtlich: Pinkelwasser
dat Bubbelwater /dat ˈbʊbɭ̩vaːtɒ/ Schnaps, wörtlich: Quasselwasser

Koffee on Tee /ˈkɔfeː ɔn teː/ Kaffee und Tee

de Koffee /də ˈkɔfeː/, de Koffen /də ˈkɔfn̩/ Kaffee
en Köppken Trost /ɛn ˈkœpkn̩ tʀɔːst/ ein Tässchen Trost = Kaffee
de Prött /də pʀœt/ Kaffeesatz
de Tee /də teː/, pl de Tees /də teːs/ Tee
de Flierentee /də ˈfɭiːɒ̯nteː~ˈfɭiːʀn̩teː/ Holundertee
de Meintertee /də ˈmɛɪ̯ntɒteː/; de Pepermönztee /də ˈpɛːpɒmønt͡ste:/ Pfefferminztee
de Muckefuck /də ˈmʊkəfʊk/ dünner Kaffee, Getreidekaffee
de Heckströter /də ˈhɛkʃtʀœtɒ/ Hecksträßer = dünner Kaffee

Moltieen /ˈmɔːɭtiːə̯n/ Mahlzeiten

dat Geschnüpps /dat xəˈʃnʏps/ Leckereien

Hackepriemes /ˈhakəpʀiːməs/ Eintopf mit Stielmus und Bohnen
Hissenbein /ˈhɪsn̩bɛɪ̯n/;
Kloubein /ˈkɭɔʊ̯bɛɪ̯n/ [Heidhausen] Eisbein
Schniederkurasch /ˈʃniːdɒkʊʀaːʃ/ Eintopf mit weißen Bohnen, Möhren und Kartoffeln
Hemmel on Ed /ˈhɛmɭ̩ ɔn ɛːt/ Himmel und Erde = Blutwurst mit Äpfeln und Kartoffelpüree
Pöttschesbül /ˈpœtʃəsbʏːɭ/, Jan en de Sack /jan ɛn də sak/ Gerste oder Reis mit Pflaumen eingekocht
Pöttscheserpel /ˈpœtʃəsɛːɒ̯pɭ̩/ im Topf gebratene Kartoffeln
Bleine Fesche /ˈbɭɛɪ̯nə fɛːʃə/ rohe Bratkartoffeln
Pinnekeserpel /ˈpɪnəkəsɛːɒ̯pɭ̩/ Bratkartoffeln in Streifen
Hammeleck /ˈhamɭ̩ɛk/ Eintopf mit Kartoffeln, Graupen und weißem Speck, Spezialität der Ruhrschiffer
Linnewewer /ˈɭɪnəvɛːvɒ/ Buchweizenpfannkuchen mit Kartoffelstreifen
Pillekoken /ˈpɪɭəkɔːkn̩/ mit Mehl gebundene Reibekuchen aus rohen Kartoffeln
Pillekespannekoken /ˈpɪɭɛkəspanəkɔːkn̩/ in Streifen geschnittene, ausgebratene Kartoffeln
Hawergotte /ˈhaːvɒɣɔtə/ Hafergrütze
de stiewen Ries /də ˈʃtiːvn̩ ʀiːs/; Riespapp /ˈʀiːspap/ Milchreis
Decken Ries met Kaneel /ˈdɛkn̩ ʀiːs mɛt kaˈneːɭ/ Milchreis mit Zimt und Zucker
Kolmos /ˈkɔːɭmɔːs/ Grünkohleintopf mit Bratwurst
Broterpel /ˈbʀɔtɛːɒ̯pɭ̩/ Bratkartoffeln
Bünnerpel /ˈbʏnɛːɒ̯pɭ̩/;
Pellemänner /ˈpɛɭəmɛnɒ/ Pellkartoffeln
Riewpannekoken /ˈʀiːfpanəkɔːkn̩/ Reibekuchen
Erpelschlot /ˈɛːɒ̯pɭ̩ʃɭɔːt/ Kartoffelsalat
Kappesschlot /ˈkapəsʃɭɔːt/ Kohlsalat
Kettenschlot /ˈkɛtn̩ʃɭɔːt/ Löwenzahnsalat
Ertensopp /ˈɛːɒ̯tn̩sɔp/ Erbensuppe
Pröttelsopp /ˈpʀœtɭ̩sɔp/ Bohnensuppe
Prumensopp /ˈpʀuːmn̩sɔp/ Mehlsuppe mit Pflaumen
Reinfleischsopp /ˈʀɛɪ̯nfɭɛɪ̯ʃsɔp/ Rindfleischsuppe
Gaschtensopp /ˈxaʃtn̩sɔp/ Graupensuppe
Appelsopp /ˈapɭ̩sɔp/ Apfelmus
de Potthas /də ˈpɔthaːs/ Fleischeintopf
Pannas /ˈpanas/ Wurstbrühe mit Buchweizenmehl
dat Kräbbelken /dat ˈkʀɛbɭ̩kn̩/, pl de Kräbbelkes /də ˈkʀɛbɭ̩kəs/ Krapfen
de Pufferkoken /də ˈpʊfɒkɔːkn̩/, pl de Pufferkoken /deː ˈpʊfɒkɔːkn̩/;
dat Püfferken /dat ˈpʏfɒkn̩/, pl de Püfferkes /deː ˈpʏfɒkəs/ Kartoffelpuffer, Pfannkuchen mit Rosinen
Brotsoppe /ˈbʀɔːtsɔpə/ Brotsuppe aus Schwarzbrot mit Milch und Rosinen
de Bokweitenpannekoken /də ˈbɔːkvɛɪ̯tn̩panəkɔːkn̩/, pl de Bokweitenpannekoken /deː ˈboːkvɛɪ̯tn̩panəkɔːkn̩/ Buchweizenpfannkuchen mit Zwiebeln oder Speck
Mettwoschtpannekoken /ˈmɛtvɔʃtpanəkɔːkn̩/ Mettwurstpfannkuchen
de Prentenkel /də ˈpʀɛntn̩kɛːɭ/, pl de Prentenkels /də ˈpʀɛntn̩kɛːɭs/ Lebkuchenmann
de Stutenmann /də ˈʃtuːtn̩man/, pl de Stutenmänner /deː ˈʃtuːtn̩mɛnɒ/ Weckmann
de Kloskel /də ˈkɭɔːskɛːɭ/, pl de Kloskels /də ˈkɭɔːskɛːɭs/ Weckmann zu Nikolaus
de Mätesmann /də ˈmɛːtəsman/, pl de Mätesmänner /də ˈmɛːtəsmɛnɒ/ Weckmann zu St. Martin
Lensensopp /ˈɭɛnzn̩sɔp/ Linsensuppe

sech nören /sɛç ˈnœːɒ̯n/ sich ernähren

dat Mormet /dat ˈmɔːɒ̯mɛt/ Morgenbrot = Frühstück

dat Twelfürken /dat twɛɭfˈʏːɒ̯kn̩/ Zwölführchen = zweites Frühstück

dat Meddacheten /dat ˈmɛdaxɛːtn̩/ Mittagessen

dat Omet /dat ˈɔːmɛt/ Abendbrot = Vesper

dat Nobert /dat ˈnɔːbɒt/ Nachtbrot = Abendessen

Schnüpperei /ʃnʏpɒˈʀɛɪ̯/ Süßigkeiten

dat Söthoult /dat ˈsœːthɔʊ̯ɭt/ Süßholz
de Hostekoken /də ˈhɔːstəkɔːkn̩/;
de Sötbröck /də ˈsœːtbʀœk/, pl de Sötbröcken /də ˈsœːtbʀœkn̩/ Süßbrücke = Lakritz
de Schockelad /də ˈʃɔkəlaːt/ Schokolade
dat Is /dat iːs/ Eis
dat Klöümpken /dat ˈkɭœʏ̯mpkn̩/, pl de Klöümpkes /dat ˈkɭœʏ̯mpkəs/ Bonbon

butten eten /ˈbʊtn̩ ˈɛːtn̩/ auswärts essen

dat Drenkgeild /dat ˈdʀɛŋkxɛɪ̯ɭt/ Trinkgeld

Plecken on Stroten /ˈpɭɛkn̩ ɔn ˈʃtʀɔːtn̩/ Orte und Straßen

Wadden /ˈvadn̩/ Werden-Stadt

Neckname: Waddische Pleermüs /ˈvadɪʃə ˈplɛːɒ̯mʏːs/ Werdener Fledermäuse (nach dem ausschweifenden Nachtleben im alten Werden)
Waddisch Kermesvolk /ˈvadɪʃ ˈkɛːɒ̯məsfɔɭk/ Werdener Kirmesvolk (nach der alljährlichen Ludgeruskirmes = Appeltatenkirmes)
Waddische Siepelköppe /ˈvadɪʃə ˈsiːpɭ̩kœpə/ Werdener Zwiebelköpfe (nach dem alten Zwiebelturm der Peterskirche, heute Ludgeruskirche)

töschen de Muren /ˈtœʃn̩ də ˈmuːʀn̩/ zwischen den Mauern

Bornströter Noberschaw /ˈbɔːɒ̯nʃtʀœːtɒ ˈnɔːbɒʃaf/ Bornsträßer Nachbarschaft

Am Bornstein /am ˈbɔːmstɛɪ̯n/ Biegung des unteren Klemensborn, unterhalb Kellerstraße
Bornpote /ˈbɔːmpɔːtə/ Bornpforte = Borntor
Bornstrote /ˈbɔːmʃtʀɔːtə/ Bornstraße = Klemensborn
Fontein /fɔnˈtɛɪ̯n/, früher (Pipens) Post /pɔst/ Brunnen, Pfosten Auslauf der Borner Wasserleitung (Rennboum /ˈrɛnbɔʊ̯m/ Rinnbaum)
Leimkul /ˈɭɛɪ̯mkuːl/ Lehmgrube = Bauplatz am alten Armenhaus (Ullrichgasse 16)
Menz’ Gängsken /mɛːns ˈxæŋskn̩/ Mainz’ Gasse = hinter der Stadtmauer vom Borntor zum Brandstor
om Dudel /ɔm duːdl̩/ auf der Kehre = Ullrichgasse
ounerm Bogen /ˈɔʊ̯nɒm ˈboːɣn̩/ unter dem Bogen = Torbogen zur Ullrichgasse
Sal /saːl/ Saal

Bröckströter Noberschaw /ˈbʀœkʃtʀœtɒ ˈnɔːbɒʃaf/ Brücksträßer Nachbarschaft

Bröckstrote /ˈbʀœkʃtʀɔːtə/, Ruhrstrote /ˈʀuːɒ̯ʃtʀɔːtə/ Brückstraße
de Bröck /də ˈbʀœk/ die Brücke = Ruhrbrücke
de Hölle /də ˈhœɭə/ Hölle
de Lo /də ɭoː/ Bleichwiese an der Ruhr (böwere/öünere Lo /ˈbœːvɒʀə, ˈœʏ̯nɒʀə loː/)
em Vattikan /ɛm ˈfatɪkaːn/ im Vatikan = Im Löwen, heute Schiffers, Haus Brückstraße 20
Kaschtell /kaʃˈtɛl/, Kastell /kasˈtɛl/ = Kastellplatz
Kolkenberch /ˈkɔlkn̩bɛːɐ̯ç/ Berg am Strudelloch, oppe For /ɔpə ˈfɔːɐ̯/ auf der Fuhr = Werdener Brückenkopf
Ulenbrok /ˈuːɭn̩bʀɔːk/ Eulenbruch (Sumpf, Busch) = Gartenstück zwischen Hölle und Abteistraße

Grawenströter Noberschaw /ˈxʀaːvn̩ʃtʀœtɒ ˈnɔːbɒʃaf/ Grabensträßer Nachbarschaft

Grawenstrote /ˈxʀaːvn̩ʃtʀɔːtə/ Grabenstraße = Grafenstraße
dat Bloue Eck /dat ˈbɭɔʊ̯ə ɛk/ Blaues Eck = Ecke Hufergasse und Grafenstraße, ehem. evangelisches Wohnviertel

Matströter Noberschaw /ˈmaːtʃtʀœtɒ ˈnɔːbɒʃaf/ Marktsträßer Nachbarschaft

Eiergate /ˈɛɪ̯ɒxaːtə/; de Eu /də ɔɪ̯/ Eiergasse
Hofergate /ˈhoːfɒxaːtə/ Hufergasse
Hus em Lür /huːs ɛm ˈɭʏːɐ̯/ Haus im Ludger = Fachwerkhaus am Kirchberg
Hüser op de Beeke /ˈhʏːsɒ ɔp də ˈbeːkə/ Häuser auf dem Bach, die darüber gebaut waren
Kerkenberch /ˈkɛːɐ̯kn̩bɛːɐ̯ç/ Kirchenberg = Kirchberg (die heutige Ludgeruskirche bestand aus zwei Kirchen)
Kerkplatz /ˈkɛːɐ̯kpɭat͡s/ Kirchplatz
Lürskerke /ˈɭʏːɒ̯skɛːɐ̯kə/, Dom /doːm/ Ludgeruskirche
Mat /maːt/ Markt
Paradies /paʀaˈdiːs/ Vorplatz der Ludgeruskirche
Petitsche Gate /pəˈtɪtʃə ˈxaːtə/ Durchgang Brückstraße zur Hufergasse
Rothus /ˈʀɔːthuːs/ Rathaus

Heckströter Noberschaw /ˈhɛkʃtʀœːtɒ ˈnɔːbɒʃaf/
Hecksträßer Nachbarschaft

Achter de Mur /axtɒ də ˈmuːɐ̯/ Hinter der Mauer = Haus Fuhr (Straße)
em Drecken /ɛm ˈdʀɛkn̩/ im Drecken = ehem. Neugasse, heute Joseph-Breuer-Str., Parkpalette
em Fusslok /ɛm ˈfʊslɔːk/ im Fuchsloch, Neugasse, gegenüber von der Ev. Kirche
Heckpote /ˈhɛkpɔːtə/, Börgerpote /ˈbœːɒ̯ɣɒpɔːtə/ Hecktor
Heckstrote /ˈhɛkʃtʀɔːtə/ Heckstraße
Kapellenhoff /kaˈpɛɭənhɔf/ Kapellenhof = Wohnplatz an der Heckstraße neben der Ev. Kirche
Nöüstrote /ˈnœʏ̯ʃtʀɔːtə/ Neustraße = Joseph-Breuer-Straße
Sackerhoff /ˈsakɒhɔf/ Zankerhof = Wohnplatz an der Heckstraße 30, rechts von Hartmann
Schoulstrote /ˈʃɔʊ̯ɭʃtʀɔːtə/ Schulstraße = Haus Fuhr (Straße)
Wichstrote /ˈvɪçʃtʀɔːtə/ Wigstraße

Bongertströter Noberschaw /ˈbɔŋɒtʃtʀœːtɒ ˈnɔːbɒʃaf/
Bungertsträßer Nachbarschaft

Achter de Mur /axtɒ də ˈmuːɐ̯/ Hinter der Mauer = Brandstorstraße
Bismarckstrote /ˈbɪsmaːɒ̯kʃtʀɔtə/ Bismarckstraße = Wesselswerth
Bongertstrote /ˈbɔŋɒtʃtʀɔtə/ Bungertstraße
Braundspote /ˈbʀaʊ̯ntspɔːtə/ Brandstor
Eselsgate /ˈɛsɭ̩sxaːtə/ Eselsgasse = Rittergasse
Flassmat /ˈfɭasmaːt/ Flachsmarkt = Leinwebermarkt
Gierenkamp /ˈxiːʀənkamp/ Gyrenkamp
Klömmstrote /ˈkɭœmʃtʀɔːtə/ Klimmstraße = Leinwebergasse

achter de Mur /ˈaxtɒ də ˈmuːɒ̯/ hinter der Mauer

Bornerweger Noberschaw /bɔːɒ̯nɒˈvɛːɣɒ ˈnɔːbɒʃaf/ Bornerweger Nachbarschaft

Bornerberch /bɔɒ̯nɒˈbɛːɐ̯ç/ Bornerberg = unterer Höhenzug am Klemensborn
Bornerwech /bɔːɒ̯nɒˈvɛːç/ Bornerweg = südl. Klemensborn ab Kellerstraße
Deepenbeeke /ˈdeːpn̩beːkə/ Tiefenbach = Bach vom Bornerberg zur Ruhr
Klemenspöttschen /kɭɛmɛnsˈpœtʃn̩/ Klemensquelle
Paschtorsberch /ˈpaʃ.tɔːɒ̯sbɛʀç/ Pastorsberg = Pastoratsberg
Schlachthofberch /ˈʃɭaxthɔfbɛːɐ̯ç/ = oberer Höhenzug am Klemenspöttchen, ehem. Schlachthof

Linnenbecker Noberschaw /ˈɭɪnn̩bɛkɒ ˈnɔːbɒʃaf/ Lindenbecker Nachbarschaft = Huffmannstraße

Borchgrawen /ˈbɔːɒ̯xʀaːvn̩/ Burggraben = Parzelle an der Propsteistraße/Huffmannstraße
Hockmannsberch /ˈhɔkmansbɛːɒ̯ç/ Weg von der Huffmannstraße zum Ruhrufer
Pröümterlengskerkhoff /ˈpʀœʏ̯mtɒɭɛŋskɛːɐ̯khɔf/ Friedhof der Strafanstalt
Arbeierwechsken /ˈaːɐ̯bɛɪ̯ɒvɛçskn̩/ Weg von der Forstmannstraße zum Ruhrufer
Foschmannstrote /ˈfɔʃmanʃtʀɔːtə/ Forstmannstraße
Hochstrote /ˈhɔxʃtʀɔːtə/ Hochstraße = Propsteistraße
Kerkhoffswech /ˈkɛːɐ̯khɔfsvɛç/ Kirchhofsweg = Kirchhofsallee
Linnenbeck /ˈɭɪnn̩bɛk/ Lindenbach = Huffmannstraße
Negerdörp /ˈnɛːɣɒdœːɒ̯p/ Siedlung am Tuchmachersteig
Nöü Kerkhoff /nœʏ̯ ˈkɛːɐ̯khɔf/ Neuer Friedhof = Friedhof an der Kirchhofsallee
Pittaks Gate /ˈpɪtaks xaːtə/ Durchgang Propsteistraße (gg. Nr. 39) zur Huffmannstraße
Schötteban /ˈʃœtəbaːn/ Schützenbahn = Dudenstraße

Nöükerken /ˈnœʏ̯kɛːɒ̯kn̩/ Neukirchen

Aul Kerkhoff /aʊ̯ɭ~ɔʊ̯ɭ ˈkɛːɐ̯khɔf/ Alter Friedhof = Luciusfriedhof
de Schlus /də ˈʃluːs/ Schleuse an der Neukircher Mühle
Hawenstrot /ˈhaːvn̩ʃtʀɔːt/ Hafenstraße, heute Neukircher Mühle/Hardenbergufer
Kowech /ˈkoːvɛːç/ Kuhweg = Hardenbergufer, Weg zu den Viehweiden am Hafen
Luciuskerke /ˈɭuːt͡si̯ʊskɛːɐ̯kə/ Luciuskirche
Mölenwech /ˈmœːɭn̩vɛç/ Mühlenweg = Heckstraße zwischen Dückerstraße und Neukircher Mühle
Paschtorsbosch /ˈpaʃ.tɔːɒ̯sbɔʃ/ Pastoratsbusch = Waldstück am Hardenbergufer
Vogelskorw /ˈfɔːɣɭskɔɒ̯f/ Vogelskorb = Anhöhe Luciusstraße/Neukircher Straße
Weindfocht /ˈvɛɪ̯ntfɔxt/ Luziusstraße
Witte Möl /ˈvitə mø:ɭ/ Weiße Mühle = Neukircher Mühle

langes de Ruhr /ɭaŋəs də ˈʀuːɒ̯/ entlang der Ruhr

de Brem /də bʀɛːm/ der Brehm = Rand, Ufer
de Eu /də ɔɪ̯/ Ruhrauen
Linnepad /ˈɭɪnəpaːt/ Leinpfad
Papermöle /paˈpɛːɒ̯mœːɭə/ Papiermühle
Ruhrstrand /ˈʀuːɒ̯ʃtʀant/ Gaststätte an der Laupendahler Landstraße

en de Beeke /ɛn də ˈbeːkə/ am Bach

Feschendiek /ˈfɛʃn̩diːk/ Fischteich = Mühlenteich
Foschmanns Böschken /fɔʃmans ˈbœʃkn̩/ Forstmanns Wäldchen = Waldstück an der Kellerstraße
Kruselbeeke /ˈkʀuːzɭ̩beːkə/ Kreuzbach = Mühlenbach, nach dem Kreuzbaum am Schwarzen (vgl. Hof Krausenbaum)
Mölenbeeke /ˈmœːɭn̩beːkə/ Mühlenbach = Bach vom Viehauser Berg zur Ruhr, unter dem Markt
Mölendiek /ˈmœːɭn̩diːk/ Mühlteich, heute Grünanlage am Platz Werdener Feintuchwerke
ouner de Böüm /ˈɔʊ̯nɒ də bœʏ̯m/ unter den Bäumen = obere Obstwiese im Porthof
Pothoff /ˈpɔːthɔf/, Pothoffsplatz /ˈpɔːthɔfspɭat͡s/, Kermesplatz /ˈkɛːɒ̯mɛspɭat͡s/ Porthofplatz

de Berch rop /də ˈbɛːɒ̯ç ʀɔp/ den Berg hinauf

am Len /am ˈlɛːn/ an der Lehne = Berghang südlich der Kellerstraße
Aul Borch /aʊ̯ɭ~ɔʊ̯ɭ bɔːɒ̯x/ Alteburg
Dannenberch /ˈdann̩bɛːɐ̯ç/ Tannenberg
de Mexico /də ˈmɛksɪkoː/ Wohnsiedlung an der Kellerstraße
Engelsborg /ˈɛŋɭ̩sbɔːɒ̯x/ Engelsburg, Erdwall auf dem Pastoratsberg
Fellkule /ˈfɛɭkuːlə/ Füllgrube = Kreuzung Albermannstraße/Mintropstraße
Helligenhüsken /ˈhɛɭɪɣn̩hʏːskn̩/ Heiligenhäuschen
Kellerstrote /ˈkɛɭɒʃtʀɔːtə/ Kellerstraße
Klein-Mexico /kɭɛɪ̯nˈmɛksɪkoː/ Zechenhäuser
Küppersböschken /kʏpɒsˈbœʃkn̩/ Waldstück oberhalb der Kurve an der Steinbeck zur Grünen Harfe
ounerm Berch /ˈɔʊ̯nɒm ˈbɛːɒ̯ç/ unter dem Berge = Stotznocken
Peddenbrok /ˈpɛdn̩bʀɔːk/ Krötenbruch = Klein-Mexiko, Anstaltshäuser
Stoodts Nocken /ʃtoːt͡s ˈnɔkn̩/ Stoodts Bergrand = Stotznocken, nach der Familie Stoodt
Winberch /ˈviːnbɛːɐ̯ç/ Weinberg

Feschlaken /ˈfɛslaːkn̩/ Fischlaken

de Bollneisee /də ˈbɔɭnɛɪ̯seː/ Baldeneysee
Hanscheds Bosch /ˈhaːnʃɛt͡s ˈbɔʃ/ Harnscheids Wald = Waldstück am Hardenbergufer
Hansched /ˈhaːnʃɛt/ Harnscheidts Höfe
Schmalsched /ˈʃmaːɭʃət/ Schmalscheid, Abhang von der Zimmermannstraße
Feschlaker Mark /ˈfɛʃlaːkɒ maːk/ Fischlaker Mark
Deependal /ˈdeːpn̩daːl/ Tiefental
Gülterberch /xʏltɒˈbɛːɐ̯ç/ Gülterberg
Dodelle /ˈdoːdɛɭə/ Dodelle = Totendelle
Dodeller Bosch /ˈdoːdɛlɒ bɔʃ/ Dodeller Wald
Vesen /ˈfɛːzn̩/, Veehusen /ˈfeːhuːsn̩/ Viehausen = Hof Schulte-Viehausen
Veser Berch /ˈfɛːsɒ ˈbɛːɐ̯ç/, Veehuser Berch /ˈfeːhʊsɒ ˈbɛːɐ̯ç/ Viehauser Berg
Lürswech /ɭʏːɒ̯sˈvɛːç/ Lürsweg = Ludgerusweg
am Hogen Krüts /am ˈhoːɣn̩ ˈkʀʏt͡s/ Am Hohen Kreuz
am Schwatten /am ˈʃvatn̩/ Am Schwarzen, ehem. Schwarzbrennerei
Angebraunten /ˈaŋəbraʊ̯ntn̩/ ehem. Lürshöhe
Pörtingsiepen /ˈpœːɒ̯tɪŋsiːpn̩/ Pörtingschlucht

Heidhusen /ˈhɛɪ̯thuːsn̩/, Heidsen /ˈhɛɪ̯t͡ʃn̩/ Heidhausen

en de Apenfott /ɛn də ˈaːpn̩fɔt/ im Affenpo = Kathagen
em Kreiensiepen /ɛm kʀɛɪ̯n̩siːpn̩/ im Krähental = Kathagen
Port Artur /pɔːt ˈaːɐ̯tʊɒ̯/ Häuserzeile an der Kellerstraße
de Peperbeek /də ˈpɛːpɒbeːk/ Pfefferbach, früher de Borbeek /də ˈbɔːɒ̯beːk/ Burgbach
Ollichsmöl /ˈɔɭɪɣsmøːl/ Ölmühle = In der Borbeck
Papeermöl /paˈpɛːɐ̯møːl/ Papiermühle
Froschendiek /ˈfʀɔʃn̩diːk/ Froschenteich = Teich am Pastoratsberg rechts neben dem Heiligenhäuschen, links von der Straße zur Jugendherberge
Düwelssiepen /ˈdʏːvɭ̩siːpn̩/ Teufelssiepen, Gewässer von der Alteburg zur Ruhr
Barkhoff /ˈbaːkhɔf/ Barkhof = Hof Schulte-Barkhoven
Strothusen /ˈʃtʀɔthuːsn̩/, Strötschen /ˈʃtʀœtʃn̩/ Strathausen = Hofschaft in Heidhausen
Rolandsböschken /ˈʀoɭant͡ʃbœʃkn̩/, Kreienböschken /ˈkʀɛɪ̯ənbœʃkn̩/ Rolandsbusch, Krähenbusch = Waldstück an der Barkhovenallee zur Lungenheil
Kamilleshus /kaˈmɪɭəshuːs/ Kamillushaus

Holsterhusen /hɔɭstɒˈʀuːsn̩/ Holsterhausen

Longenheil /ɭɔŋn̩ˈhɛɪ̯l/ Lungenheil = Ruhrlandklinik
Eikensched /ˈɛɪ̯kn̩ʃɛt/ Hof Eickenscheid bei Holsterhausen
Gellinghusen /xɛlɪŋˈhuːsn̩/ Hof Geilinghausen, heute Wüstung

Hamm /ham/ Hamm

Enne Lake /ɛnə ˈɭaːkə/ In der Lache = Hammer Ruhraue, unter Haus Scheppen
Markgrew /ˈmaːɐ̯kxʀɛːf/ Hof Margref
Meddelhamm /ˈmɛdɭ̩ham/ Mittelhamm
de Hesper /də ˈhɛspɒ/ Hespertal
Hesper /ˈhɛspɒ/, Hesperbeeke /ˈhɛspɒbeːkə/ Hesper(bach)
Schliepmöl /ˈʃɭiːpmœːɭ/ Schleifmühle = Malzmühle am Hesperbach
Hammerberch /hamɒˈbɛːɒ̯ç/ Hammer Berg, von Steinkuhl nach Kupferdreh
Bowerbosch /ˈbɔːvɒbɔʃ/ Oberbusch = Waldstück zwischen Distelbach und Moosbach
Mosbeek /mɔːsˈbeːk/ Moosbach
Owerhammsbosch /ˈɔːvɒhamsbɔʃ/ Overhammsbusch
Hammer Mark /ˈhamɒ ˈmaːɒ̯k/ Hammer Mark
Selbeek /ˈsɛɭbeːk/ Selbeck = östlicher Zufluss des Moosbachs
Grunewoll /ˈxʀuːnəvɔɭ/ Grunewald = Waldstück vom Mittelhammshof zum Hesperbach
Sickelberch /ˈsɪkɭ̩bɛːɐ̯ç/ Zickelberg = Anhöhe östlich von Oberhesper nach Rodberg

Schür /ˈʃʏːɒ̯/ Schuir

Wallnei /ˈvalnɛɪ̯/ Walleney = Höfe Ober- und Unterwalleney

Ounerbreenei /ɔʊ̯nɒˈbʀɛːə̯nɛɪ̯/ Unterbredeney

de Wolfsbeek /də ˈvɔɭfsbeːk/ Wolfsbach
Dal /daːl/ Tal = Wolfsbachtal
de Platte /də platə/ die Platte
Löwendal /ˈɭœːvn̩daːl/ Löwental
Klosterkaump /ˈkɭɔstɒkaʊ̯mp/ Klosterfeld, Wiese zwischen Bahnhof und Leinpfad
Mölmschen Wech /mœɭmʃn̩ ˈvɛːç/ Mülheimer Weg = Schuirweg
Kanonenberch /kaˈnoːn̩bɛːɒ̯ç/ Kanonenberg
Helmesberch /hɛɭməsˈbɛːɐ̯ç/ Helmesberg
Plattenwaul /ˈpɭatn̩bɔʃ/ Plattenwald = Heissiwald
Krentenberch /ˈkʀɛntn̩bɛːɐ̯ç/ Korintenberg
Kattenstrote /ˈkatn̩ʃtʀɔtə/ Katzenstraße = Florastraße, seit 1937 Tiergarten
Am Köttelberch /am ˈkœtl̩bɛːɒ̯ç/ = Anhöhe vom Bahnhof zum Tiergarten
Galgenwech /ˈgaɭgn̩vɛːç/ Galgenweg = Weg von der Ruhrtalstraße zum Schuirweg
Höhenwech /ˈhøːn̩vɛːç/ Höhenweg = heute Dahler Höhe
Steinhüser Wech /ˈʃtɛɪ̯nhʏːsɒ vɛːç/ Steinhäuser Weg = heute Plattenweiler/Wilhelm-Bernsau-Weg
Hoffacker /ˈhɔfakɒ/ Hofacker = Flurstück zwischen Kanonenberg und Ruhrtalstraße
Ossenwei /ˈɔsn̩vɛɪ̯/ Ochsenweide = Flurstück gegenüber Tuchfabrik Feulgen, heute ETUF

Breenei /ˈbʀɛːə̯nɛɪ̯/ Bredeney

de Högel /də ˈhøːɣl̩/ der Hügel = Villa Hügel, Hügelpark
de Bollnei /də ˈbɔɭnɛɪ̯/, de Baulnei /də ˈbaʊ̯ɭnɛɪ̯/ Baldeney
Isenborch /ˈiːsn̩bɔːɒ̯x/ Isenburg
de Bracht /bʀaxt/ Brache, Acker = Brachtstraße
Meckenstock /ˈmɛkn̩ʃtɔk/ Meckenstocker Höfe
Owerbansched /ɔːvɒˈbanʃɛt/ Hof Oberbarnscheid
Öünerbansched /œʏ̯nɒˈbanʃɛt/ Hof Unterbarnscheid

de Hei /hɛɪ̯/ Heide = Stadtwald

Rellinghusen /ˈʀɛɭɪŋhuːsn̩/, Rellikusen /ˈʀɛɭɪkuːsn̩/ Rellinghausen

Heisengen /ˈhɛɪ̯sɛŋn̩/, Heischen /ˈhɛɪʃn̩/ Heisingen

Neckname: Heisenger Wottelbücke /ˈhɛɪ̯zɛŋɒ ˈvɔtɭ̩bʏkə/ Heisinger Wurzelbäuche
Herrenbosch /ˈhɛʀənbɔʃ/ Herrenwald = Schellenberger Wald
Göbelsbeeke /ˈxœːbɭ̩sbeːkə/ Göbelsbach = Schellenberger Bach

Dilldörp /ˈdɪɭdœːɒ̯p/ Dilldorf

Deile /ˈdɛɪ̯ɭə/ Deilbach

Töschen /ˈtœʃn̩/ Tüschen

Galp /xalp/ Hof Galp bei Tüschen

Velbert /ˈfɛlbɒt/ Velbert

Neckname: Velbeder Buren /ˈfɛlbɒdɒ ˈbuːʀən/ Velberter Bauern
de Offers /də ˈɔfɒs/ Offerhof
Hoff tem Hoff /hɔf tɛm hɔf/ Hof zum Hof
Aul Kerk /aʊ̯l ˈkɛːɒ̯k/ Alte Kirche

Auner Plecken /ˈaʊ̯nɒ plɛkn̩/ Weitere Orte

Biefang /ˈbiːfaŋ/ Byfang
Ollendörp /ˈɔln̩dœːɒ̯p/, Aulendörp /ˈaʊ̯ln̩dœːɒ̯p/ Altendorf an der Ruhr = Burgaltendorf
Hinsbeck /ˈhɪnsbɛk/ Hinsbeck
Kopperdrei /ˈkɔpɒdʀɛɪ̯/ Kupferdreh
Neckname: Knollenfreter /ˈknɔɭn̩fʀɛːtɒ/ Knollenfresser
Rodberg /ˈʀɔtbɛːɐ̯ç/ Rodberg, Rottberg
Schewen /ˈʃɛvn̩/ Scheven
Öfte /ˈœftə/ Oefte
Grotebeek /ˈxʀɔːtəbeːk/ Großbach = Oberlauf des Oefter Bachs
San /saːn/ Saarn
Speilrop /ˈʃpɛɪ̯lrɔp/ Speldorf
Brouk /bʀɔʊ̯k/ Broich
Ewwekowen /ˈɛvəkɔvn̩/ Eppinghofen
Mölm /mœlm/, Mölm op de Ruhren /mœlm ɔp də ˈʀuːʀən/ Mülheim an der Ruhr
Menden /ˈmɛndn̩/ Menden (Mülheim)
Houlthusen /ˈhɔʊ̯lthuːsn̩/ Holthausen (Mülheim)
Rat /ʀaːt/ Raadt
de Hatzper /də ˈhat͡spɒ/ Hatzbach = Haarzopf
Ekten /ˈɛktn̩/ Ickten
Ömstaund /ˈœmʃtaʊ̯nt/ Umstand
Kettwech /ˈkɛtvɛːç/ Kettwig
Berschen /ˈbɛːɒ̯ʃn̩/, Kettweg vör de Bröck /ˈkɛtvɛç vœːɒ̯ də bʀœk/ Kettwig vor der Brücke
Meintert /ˈmɛɪ̯ntɒt/ Mintard
Loupendal /ˈlɔʊ̯pn̩daːl/ Laupendahl
Isenbögel /ˈiːsn̩bœːɣl̩/ Isenbügel
Kleinömstaund /klɛɪ̯nˈœmʃtaʊ̯nt/ Kleinumstand
Krewenkel /ˈkʀɛːvɛŋkl̩/ Krehwinkel (Velbert)
Helligenhus /ˈhɛɭɪɣn̩hʊs/, Helligens /ˈhɛɭɪɣn̩s/ Heiligenhaus
Elwerfeil /ˈɛɭvɒfɛɪ̯l/ Elberfeld
Barmen /ˈbaːmn̩/ Barmen
Wölfrod /ˈvœlfrɔːt/ Wülfrath
Rounsdrop /ˈʀɔʊ̯nsdʀɔp/ Ronsdorf
Cronberch /ˈkʀɔːnbɛːɒ̯ç/ Cronenberg
Wermelskerken /vɛːɒ̯mɛlsˈkɛːɐ̯kn̩/ Wermelskirchen

Neckname: Berchsche Kreier /ˈbɛːɒ̯çʃə ˈkʀɛɪ̯ɒ/ bergische Kräher (im Bergischen Land wurden Wettkrähe der Hähne veranstaltet)

ounerweges /ɔʊ̯nɒˈvɛːɣəs/ unterwegs

hee /heː/ hier
do /dɔː/ dort
achter /ˈaxtɒ/ hinter
dörch /ˈdœːɒ̯x/; dör /ˈdœːɒ̯/ durch
vör /fœːɒ̯/ vor
newen /ˈnɛːvn̩/ neben

op de Strote /ɔp də ˈʃtʀɔːtə/ auf der Straße

de Strote /də ˈʃtʁɔːtə/, pl de Stroten /də ˈʃtʀɔːtn̩/ Straße
de Wagen /də ˈvaːɣn̩/, pl de Wägen /də ˈvɛːɣn̩/ Wagen mit vier Rädern
de Karre /də ˈkaʀə/, pl de Karren /də ˈkaʀn̩/ Karre = Wagen mit zwei Rädern
de Wagenrenne /də ˈvaːɣn̩ʀɛnə/, pl de Wagenrennen /də ˈvaːɣn̩ʀɛnn̩/ Wagenrinne = Wagenspur
de Padstein /də ˈpa:tʃtɛɪ̯n/ Pfadstein = Pflasterstein
de Gate /də ˈxaːtə/, pl de Gaten /də ˈxaːtn̩/ Gasse

de Motte /də ˈmɔtə/ Schlamm
de Matsch /də ˈmatʃ/ nasser Straßendreck

dat Eind /dat ɛɪ̯nt/, Dat. dem Ein /dɛm ɛɪ̯n/, pl de Einer /də ˈɛɪ̯nɒ/ Ende

Verkersteiken /fɒˈkɛːɒ̯stɛɪ̯kn̩/ Verkehrszeichen

Strotenverker /ˈʃtʀɔːtn̩fɒkɛːɒ̯/ Straßenverkehr

de Karre /də ˈkaʀə/ Automobil

de Botterflitsche /də ˈbɔtɒfɭɪtʃə/, pl de Botterflitschen /də ˈbɔtɒfɭɪtʃn̩/ schneller, flacher Klicker, auch: Auto, schnelles Fahrzeug

de Bus /də bʊs/ Bus

de Elektersche /də ɛˈɭɛktɒʃə/ Elektrische = Straßenbahn

dat Moped /dat ˈmɔpɛt/ Motorrad

dat Rad /dat ʀat/ Fahrrad

de Laster /də ˈɭastɒ/ Lastwagen

auner Fartüch /ˈaʊ̯nɒ ˈfaːɒ̯tʏːç/ andere Fahrzeuge

de Iserban /də ˈiːzɒbaːn/ Eisenbahn

om Banhoff /ɔm ˈbaːnhɔf/ auf dem Bahnhof

de Iserban /də ˈiːsɒbaːn/ Eisenbahn
de Banhoff /də ˈbaːnhɔf/, pl de Banhöff /də ˈbaːnhœf/ Bahnhof

de Fleeger /də ˈfɭeːɣɒ/ Flugzeug

om Lofthawen /ɔm ˈɭɔfthaːvn̩/ auf dem Flughafen

dat Schepp /dat ʃɛp/ Schiff

om Hawen /ɔm ˈhaːvn̩/ auf dem Hafen

om Burenhoff /ɔm ˈbuːɒ̯nhɔf~ˈbuːʀn̩hɔf/ auf dem Bauernhof

om Laund /ɔm ɭaʊ̯nt/ auf dem Land
de Kote /də ˈkɔːtə/, pl de Koten /də ˈkɔːtn̩/ Kate, Bauernhaus
de Köter /də ˈkœːtɒ/, pl de Köters /deː ˈkœːtɒs/ Kleinbauer
de Tüdderpol /də ˈtʏdɒpɔːɭ/, pl de Tüdderpöle /deː ˈtʏdɒpœːɭə/ Weidepflock
de Tüdder /də ˈtʏdɒ/, pl de Tüdders /deː ˈtʏdɒs/ Strick zum Anbinden von Tieren
de Schmuck /də ʃmʊk/, pl de Schmucken /də ˈʃmʊkn̩/ Gerte
de Linnenhauler /də ˈɭɪnn̩haʊ̯ɭɒ/, pl de Linnenhauler /deː ˈɭɪnn̩haʊ̯ɭɒ/ Leinenhalter = Führungseisen am Pflug zum Spannen der Pflugleine
de Schött /də ʃœt/, pl de Schötter /də ˈʃœtɒ/ Kopfbrett am Wagenkasten
de Karrenboum /də ˈkaʀn̩bɔʊ̯m/, pl de Karrenböüm /deː ˈkaʀn̩bœʏ̯m/ Steuerachse eines Karrens
de Lechtlien /də ˈɭɛçtɭiːn/, pl de Lechtlinnen /də ˈɭɛçtɭɪnn̩/ Lichtleine = Führungsband der Steuerachse
de Remm /də ʀɛm/, pl de Remmen /də ˈʀɛmn̩/ Wagenbremse
de Porken /də ˈpɔːɒ̯kn̩/ Schmutzkrusten am Stallvieh
de Plender /də ˈpɭɛndɒ/, pl de Plendere /də ˈpɭɛndɒʁə/ Fladen
de Precke /də ˈpʀɛkə/, pl de Precken /də ˈpʀɛkn̩/ Genick oder Kopf vom geschlachteten Tier
de Hummpott /də ˈhʊmpɔt/, pl de Hummpötte /də ˈhʊmpœtə/ Kochkessel für Viehfutter

om Feild /ɔm fɛɪ̯ɭt/ auf dem Feld

de Gierk /də ˈxiːɒ̯k/ Ackersenf
de Gaschte /də ˈxaʃtə/ Gerste
de Hocke /də ˈhɔkə/, pl de Hocken /də ˈhɔkn̩/ Hafergarbe
de Huste /də ˈhʊstə/, pl de Husten /də ˈhʊstn̩/ Heuhaufen

de Schür /də ʃʏːɒ̯/, pl de Schüren /də ˈʃʏːɒ̯n/ Scheune
de Term /də ˈtɛːɒ̯m/, pl de Terme /də ˈtɛːɒ̯mə/ Feldgrenze
dat Höttschen /dat ˈhœtʃn̩/, pl de Höttsches /də ˈhœtʃəs/ Feldstück
de Drenkküwen /də ˈdʀɛŋkːʏːvn̩/, pl de Drenkküwes /də ˈdʀaŋkːʏːvəs/;
de Drenke /də ˈdʀɛŋkə/, pl de Drenken /də ˈdʀɛŋkn̩/ Trankkübel = Viehtränke
de Drenkscheppe /də ˈdʀɛŋkʃɛpə/, pl de Drenkscheppen /də ˈdʀɛŋkʃɛpn̩/ Tränkenschöpfer = Kelle zum Leeren der Tränke
de Schuffelploch /də ˈʃʊfɭ̩pɭɔːx/, pl de Schuffelplöch /də ˈʃʊfɭ̩pɭœːx/ Kultivator
de Schütter /də ˈʃʏtɒ/, pl de Schütter /də ˈʃʏtɒ/ Gabel zum Auflockern der Erde
de Weilte /də ˈvɛɪ̯ɭtə/, pl de Weilten /də ˈvɛɪ̯ɭtn̩/ Walze
de Dengel /də ˈdɛŋɭ̩/, pl de Dengels /deː ˈdɛŋɭ̩s/ Mahdhaken
de Redel /də ˈʀɛːdɭ̩/, pl de Redels /də ˈʀɛːdɭ̩s/ Fels im Acker

tonnen /ˈtɔnn̩/ tonnen = mit Gülle aus dem Fass düngen

de Frocht es vollkömmlich /də fʀɔxt ɛs fɔɭˈkœmɭɪç/ das Getreide ist vollkommen = reif

enne Stadt /ˈɛnə ʃtat/ in der Stadt

de Hüser /ˈhʏːzɒ/ Häuser

dat Dörp /dat ˈdœːɒ̯p/, pl de Dörper /də ˈdœːɒ̯pɒ/ Dorf
dat Hus /dat huːs/, pl de Hüser /deː ˈhʏːzɒ/ Haus
de Liewtocht /də ˈɭiːftɔxt/ Leibzucht = Altenteil, auch: Wohnung

de Hürleng /də ˈhʏːɒ̯ɭɛŋ/, pl de Hürlenge /də ˈhʏːɒ̯ɭɛŋə/ Mieter, Pächter
hüren /ˈhʏːɒ̯n/ mieten, pachten
lenen /ˈɭɛːnn̩/ leihen

de Pröümterleng /də ˈpʀœʏ̯mtɒɭɛŋ/, pl de Pröümterlenge /də ˈpʀœʏ̯mtɒɭɛŋə/;
de Zöchterleng /də ˈtsœçtɒɭɛŋ/, pl de Zöchterlenge /də ˈtsœçtɒɭɛŋə/ Insasse der Werdener Strafanstalt

om Trottewar /ɔm tʀɔtəˈvaːɒ̯/ auf dem Bürgersteig

en de Kerke /ɛn də ˈkɛːɐ̯kə/ in der Kirche

de Kerke /də ˈkɛːɐ̯kə/, pl de Kerken /də ˈkɛːɐ̯kn̩/ Kirche
de Paschtor /də paʃˈtɔːɒ̯/, pl de Paschtör /də paʃˈtœːɒ̯/ Pfarrer
de Örgel /də ˈœːɒ̯ɣɭ̩/, pl de Örgels /də ˈœːɒ̯ɣɭ̩s/ Orgel
dat Leerbok /dat ˈɭeːɒ̯boːk/, pl de Leerböker /dat ˈɭeːɒ̯bøːkɒ/ Liederbuch
de Klocke /də ˈkɭɔkə/, pl de Klocken /də ˈkɭɔkn̩/ Glocke
de Söüne /də ˈsœʏ̯nə/, pl de Söünen /də ˈsœʏ̯nn̩/ Sünde
lüen /ˈɭʏːən/ läuten
been /ˈbɛːən/ beten
döüpen /ˈdœʏ̯pn̩/ taufen

blou /bɭɔʊ̯/ blau, auch: rothaarig, evangelisch
schwatt /ʃvat/ schwarz, auch: katholisch
fien /fiːn/ fein, auch: fromm

am Water /am ˈvaːtɒ/ am Wasser

de Spiek /də ʃpiːk/, pl de Spieke /deː ˈʃpiːkə/ Flussdamm, Weide am Ufer
de Stürboum /də ˈʃtʏːɒ̯bɔʊ̯m/, pl de Stürböüm /də ˈʃtʏːɒ̯bœʏ̯m/ Steuerbaum = Steuerstange des Ruhrkahns (Ak)

Enkoupen /ˈɛnkɔʊ̯pn̩/ Einkaufen

de Wenkels /də ˈvɛŋkɭ̩s/ Geschäfte

de Enkoupstrote /də ˈɛnkɔʊ̯pʃtʀɔːtə/ Einkaufsstraße

de Hökerwenkel /də ˈhøːkɒ.vɛŋkɭ̩/ Einzelhandelsgeschäft
de Schmerwenkel /də ˈʃmɛːɒ̯vɛŋkɭ̩/, pl de Schmerwenkels /də ˈʃmɛːɒ̯vɛŋkɭ̩s/ Schmierwinkel = kleines, verkommenes Geschäft

dat Kouphus /dat ˈkɔʊ̯phuːs/ Kaufhaus

om Mat /ɔm maːt/ auf dem Markt

Koffeehus /ˈkɔfeːhuːs/ Kaffeehaus

en Park on Gaden /ɛn ˈpaːɒ̯k ɔn ˈxaːdn̩/ in Park und Garten

Utbeilen /ˈʊtbɛɪ̯ɭ̩n/ Ausbilden

de Schoul /də ʃɔʊ̯ɭ/ Schule

op de Schoul /ɔp də ˈʃɔʊ̯ɭ/ in der Schule
de Schoul /də ˈʃɔʊ̯ɭ/, pl de Schoulen /də ˈʃɔʊ̯ɭ̩n/ Schule

leren /ˈɭɛːɒ̯n̩/ lernen
lesen /ˈɭɛːzn̩/ lesen
schriewen /ˈʃʀiːvn̩/ schreiben
reknen /ˈʀɛːknn̩/ rechnen
teiknen /ˈtɛɪ̯knn̩/ zeichnen
molen /ˈmɔːɭ̩n/ malen
tornen /ˈtɔːɒ̯nn̩/ turnen
spelen /ˈʃpɛːɭn̩/ spielen

de Klass /də kɭas/ Klassenzimmer

de Schoulmeister /də ˈʃɔʊ̯ɭmɛɪ̯stɒ/, pl de Schoulmeisters /də ˈʃɔʊ̯ɭmɛɪ̯stɒs/ Lehrer
de Lei /də ɭɛɪ̯/, pl de Leien /də ɭɛɪ̯n̩/ Schiefertafel
de Enkelspott /də ˈɛŋkɭ̩spɔt/, pl de Enkelspötte /də ˈɛŋkɭ̩spœtə/ Tintenfass
de Grewwel /də ˈxʀɛvɭ̩/, pl de Grewweln /də ˈxʀɛvɭ̩n/ Griffel
de Grewwelskast /də ˈxʀɛvɭ̩skast/, pl de Grewwelskasten /də ˈxʀɛvɭ̩skastn̩/ Griffeldose
de Waund /də vaʊ̯nt/, pl de Wein /də vɛɪ̯n/ Wand, auch: Leinwand
de Kniet /də kniːt/ Kreide

dat Labor /dat ɭaˈbɔːɒ̯/ Labor

de Pos /də pɔːs/ Pause

de Tornhalle /də ˈtɔːɒ̯nhaɭə/ Turnhalle

de Hogeschoul /də ˈhɔːɣəʃɔʊ̯ɭ/ Hochschule

studeeren /ʃtʊˈdɛːɒ̯n/ studieren

Arbeien /ˈaːɒ̯bɛɪ̯n̩/ Arbeiten

de Bas /də baːs/ Chef

fielen /ˈfiːln̩/ feilen
de Fieles /də ˈfiːləs/ Feilspäne
de Hamerschlag /də ˈhaːmɒʃlax/ Abbrand aus Eisenoxid

de Fürspon /də ˈfʏːɒ̯ʃpɔːn/, de Striekspon /də ˈʃtʀɪːkʃpɔːn/ Streichholz

dat Hoult /dat ˈhɔʊ̯ɭt/, pl de Höülter /deː ˈhœʏ̯ɭtɒ/ Holz
höültern /ˈhœʏ̯ɭtɒn/ hölzern
de Nost /də nɔst/, pl de Nosten /də ˈnɔstn̩/ Aststelle im Holz

de Stein /də ʃtɛɪ̯n/, pl de Stein /deː ʃtɛɪ̯n/ Stein
de Teikel /də ˈtɛɪ̯kɭ̩/, plö de Teikels /də ˈtɛɪ̯kɭ̩s/ Ziegel
dat Tenn /dat tɛn/ Zinn
tennern /ˈtɛnɒn/ zinnern
dat Blek /dat bɭɛk/, pl de Bleker /deː ˈbɭɛkɒ/ Blech
blekern /ˈbɭɛːkɒn/ blechern
dat Iser /dat ˈiːzɒ/, pl de Iser /deː ˈiːzɒ/ Eisen
isern /ˈiːzɒn/ eisern
dat Leer /dat ˈɭeːɒ/, pl de Leer /deː ˈɭeːɒ/ Leder
leern /ˈɭɛːɒn/ ledern
dat Kopper /dat ˈkɔpɒ/ Kupfer
koppern /ˈkɔpɒn/ kupfern

de Plouner /də ˈpɭɔʊ̯nɒ/ Plunder = wertlose Dinge, Lumpen
mörmeln /ˈmœːɒ̯mɭ̩n/ faulen
schier /ˈʃiːɒ̯/ sortenrein

örten /ˈœːɒ̯tn̩/ orten = Schuhsohlen ausbessern
leerweik /ˈɭeːɒ̯vɛɪ̯k/ lederweich = wackelig, instabil

reeren /ˈʀeːʀn̩/ rieseln
höüpen /ˈhœʏ̯pn̩/ anhäufen
krosen /ˈkʀɔːzn̩/; krösen /ˈkʀœːzn̩/ [Werden] wühlen, auch: umständlich arbeiten
baten /ˈbaːtn̩/ nützen
schaulen on waulen /ˈʃaʊ̯ɭn̩ ɔn ˈvaʊ̯ɭn̩/ schalten und walten

de Pött /də pœt/, pl de Pötts /deː pœts/;
de Kolberch /də ˈkɔːɭbɛːɒ̯ç/, pl de Kolberge /də ˈkɔːɭbɛːɒ̯ɣə/ Kohlberg = Zeche
Dreck on Driete /ˈdʀɛk.ɔnˈdʀiːtə/ Schmutz und Mist = Kleinzeche

plögen /ˈpɭœːɣn/ pflügen

Fitsch Getau /fɪtʃ xəˈtaʊ̯/ Webstuhl gleite = Gruß der Weber

de Peel /də ˈpeːɭ/, pl de Peelen /də ˈpeːɭn̩/ Kopfpolster

schoren /ˈʃɔːɒ̯n~ˈʃɔːʀn̩/ ertragreich sein, abwerfen
pröddeln /ˈpʀœdɭ̩n/ verwirren
krömen /ˈkʀœːmn̩/ kramen

enstellen /ˈɛnʃtɛɭ̩n/ einstellen

de Beröp /də bəˈʀœːp/ Berufe

de Anstrieker /də ˈaːnʃtʀiːkɒ/, pl de Anstrieker /deː ˈaːnʃtʀiːkɒ/ Anstreicher
de Aultrüschler /də ˈaʊ̯ɭtʀʏʃɭɒ/, pl de Aultrüschler /deː ˈaʊ̯ɭtʀʏʃɭɒ/ Altwarenhändler, Pfandleiher
de Bur /də ˈbuːɒ̯/, pl de Buren /də ˈbuːɒ̯n~ˈbuːʀən/ Bauer
de Breewdreger /də ˈbʀeːfdʀɛːɣɒ/, pl de Breewdreger /deː ˈbʀeːfdʀɛːɣɒ/ Briefträger
de Börgermeister /də ˈbœːɒ̯ɣɒmɛɪ̯stɒ/ Bürgermeister
de Dokmäker /də ˈdɔːkmɛːkɒ/, pl de Dokmäkers /də ˈdɔːkmɛːkɒs/ Tuchmacher
de Feildköster /də ˈfɛɪ̯ɭtkœstɒ/, pl de Feildkösters /də ˈfɛɪ̯ɭtkœstɒs/ Militärseelsorger
schreien as en Feildköster /ˈʃʀɛɪ̯n̩ as ɛn ˈfɛɪ̯ɭtkœstɒ/ schreien wie ein Feldküster = Militärseelsorger
de Iserbäner /də ˈiːsɒbɛːnɒ/, pl de Iserbäner /deː ˈiːsɒbɛːnɒ/ Eisenbahner
de Haunelsmann /də ˈhaʊ̯nɭ̩sman/, pl de Haunelslüt /deː ˈhaʊ̯nɭ̩sɭʏːt/ Händler
de Koupmann /də ˈkɔʊ̯pman/, pl de Kouplüt /də ˈkɔʊ̯pɭʏːt/ Kaufmann
de Klöngelskerl /də ˈkɭœŋɭ̩skɛːɒ̯ɭ/, pl de Klöngelskerls /deː ˈkɭœŋɭ̩skɛːɒ̯ɭs/ Lumpenhändler
de Kok /də kɔːk/, pl de Köke /də ˈkœːkə/ Koch
de Köler /də ˈkœːɭɒ/, pl de Köler /deː ˈkœːɭɒ/ Kohlenbergmann
de Köster /də ˈkœstɒ/, pl de Köster /deː ˈkœstɒ/ Küster
de Schoulmeister /də ˈʃɔʊ̯ɭmɛɪ̯stɒ/, pl de Schoulmeister /deː ˈʃɔʊ̯ɭmɛɪ̯stɒ/ Lehrer
de Lückewaler /də ˈɭʏkəvaːɭɒ/ Lütticher Wallone, auch: Ziegelbrenner
lückewalsch /ˈɭʏkəvaːɭʃ/ Lütticher Welsch = wallonisch
de Möler /də ˈmœːɭɒ/, pl de Möler /de: ˈmœːɭɒ/ Maler
de Mürer /də ˈmʏːʀɒ/, pl de Mürers /də ˈmʏːʀɒs/;
de Murpuck /də ˈmuːɒ̯pʊk/ Maurer
de Neiersche /də ˈnɛɪ̯ɒʃə/, pl de Neierschen /də ˈnɛɪ̯ɒʃn̩/ Näherin
de Örgelist /də ˈœːɒ̯ɣəɭɪst/, pl de Örgelisten /də ˈœːɒ̯ɣəɭɪstn̩/ Organist
de Paschtor /də paʃˈtɔːɒ̯/, pl de Paschtör /deː ˈpaʃˈtœːɒ̯/ Pastor
de Peiner /də ˈpɛɪ̯nɒ/, pl de Peiners /də ˈpɛɪ̯nɒs/ Pfänder = Steuereintreiber
de Rotslüt /də ˈʀɔːtsɭʏːt/ Ratsleute
de Kapper /də ˈkapɒ/, pl de Kappers /də ˈkapɒs/ Friseur
de Schöper /də ˈʃœːpɒ/, pl de Schöper /deː ˈʃœːpɒ/ Schäfer
de Schmett /də ˈʃmɛt/, pl de Schmette /de: ˈʃmɛtə/ Schmied
de Schnieer /də ˈʃniːɒ/, pl de Schnieer /deː ˈʃniːɒ/ Schneider
de Teikelbäcker /də ˈtɛɪ̯kɭ̩bɛkɒ/, pl de Teikelbäcker /deː ˈtɛɪ̯kɭ̩bɛkɒ/ Ziegelbäcker
He löppt we en Teikelbäcker. /hɛ ɭœpt vɛ ən ˈtɛɪ̯kɭ̩bɛkɒ/ Er läuft wie ein Ziegelbäcker = barfuß
de Teimerer /də ˈtɛɪ̯mɒʀɒ/, pl de Teimerer /deː ˈtɛɪ̯mɒʀɒ/;
de Teimermann /də ˈtɛɪ̯mɒman/, pl de Teimerlüt /də ˈtɛɪ̯mɒɭʏːt/ Zimmermann
de Veedriewer /də ˈfeːdʀiːvɒ/, pl de Veedriewers /də ˈfeːdʀiːvɒs/ Viehtreiber

de Opbou /də ˈɔpbɔʊ̯/ Aufbau

dat Kantor /dat kanˈtɔːɒ̯/ Büro

afkallen /ˈafkaɭn̩/ besprechen

de Werkeldach /də ˈvɛːɐ̯kɭ̩dax/ Alltag

de Rekner /də ˈʀɛːknɒ/ Computer

dat Tobehör /dat ˈtɔːbəhœːɒ̯/ Zubehör

dat Internet /dat ˈɪntɒnɛt/ Internet

de Kalldos /də ˈkaɭdɔːs/ Mobiltelefon

de Medien /də ˈmɛːdiːn̩/ Medien

de Lurkast /də ˈɭuːɒ̯kast/ Fernseher

dat Radio /dat ˈʀaːdi̯ːɔ/ Radio

dat Blatt /dat bɭat/ Zeitung

de Post /də pɔst/ Post

de Sport /də ˈʃpɔːɒ̯t/ Sport

Sport driewen /ʃpɔːɒ̯t ˈdʀiːvn̩/ Sport treiben

Ballspeele /ˈbaɭʃpeːɭə/ Ballspiele

de Fotball /də ˈfɔːtbaɭ/ Fußball

de Pille /də ˈpɪɭə/ Fußball
pölen /ˈpøːɭn̩/ Fußball spielen
blötschen /ˈbɭœtʃn̩/, pölen /ˈpøːɭn̩/ stoßen, pfählen = Fußball spielen
pinnen /ˈpɪnn̩/ den Fußball treten

de Haundball /də ˈhaʊ̯ntbaɭ/ Handball

auner Sport /ˈaʊ̯nɒ ˈʃpɔːɒ̯t/ andere Sportarten

dat Tornen /dat ˈtɔːɒ̯nn̩/ Turnen

dat Schwemmen /dat ˈʃvɛmn̩/ Schwimmen

dat Seilen /dat ˈsɛɪ̯ɭn̩/ Segeln

dat Rieen /dat ˈʀiːn̩/ Reiten

dat Feschen /dat ˈfɛʃn̩/ Fischen

de Weintersport /də ˈvɛɪ̯ntɒʃpɔːɒ̯t/ Wintersport

de Vermak /də fɒˈmaːk/ Freizeit

de Kermes /də ˈkɛːɒ̯mɛs/, pl de Kermessen /də ˈkɛːɒ̯mɛsn̩/ Kirmes
Patie faren /paːˈtiː ˈfaːɒ̯n/ Karussell fahren

dat Teater /dat tɛːˈaːtɒ/ Theater

de Musik /də mʊˈsiːk/ Musik

Musik maken /ˈmʊsɪk ˈmaːkn̩/ Musizieren

de Instrumente /də ɪnstrʊˈmɛntə/ Instrumente

de Trecksack /də ˈtʀɛksak/, pl de Trecksäcke /də ˈtʀɛksɛkə/ Ziehsack = Akkordeon
dat Tuthon /dat ˈtuːthɔːn/, pl de Tuthöner /də ˈtuːthœːnɒ/ Tröte
de Quetsche /də ˈkvɛtʃə/, pl de Quetschen /də ˈkvɛtʃn̩/ Akkordeon
de Vigelin /də vɪɣəˈɭiːn/, pl de Vigelinen /də vɪɣəˈɭiːnn̩/ Geige

fiedeln /ˈfiːdɭ̩n/ streichen
klimpern /ˈkɭɪmpɒn/ Tasteninstrument spielen

Opspelen /ˈɔpʃpɛːɭn̩/ Auftreten

Musik lustern /mʊˈsiːk ˈɭʊstɒn/ Musik hören

de Kunst /də kʊnst/ Kunst

Neien on breien /ˈnɛɪ̯n̩ ɔn ˈbʀɛɪ̯n̩/ Nähen und stricken

dat Lechtspel /dat ˈɭɛçtʃpɛɭ/ Kino

Aflechten /ˈafɭɛçtn̩/ Fotografieren

de Speele /də ˈʃpeːɭə/ Spiele

sech vermaken /sɛç fɒˈmaːkn̩/ vergnügen

Pennengske scheten /ˈpɛnɛŋkskə ˈʃeːtn̩/ Pfennige schießen

de Peckschlieen /də ˈpɛkʃɭiːən/, pl de Peckschlieen /deː ˈpɛkʃɭiːən/ Pickschlitten

de Gribbel /də ˈxʀɪbɭ̩/, pl de Gribbele /də ˈxʀɪbəɭə/ Fangspiel unter Kindern, übertragen auch Hände

Eierkippen /ˈɛɪ̯ɒkɪpn̩/ Ostereierschlagen

de Gatert /də ˈxaːtɒt/, de Gaterts /deː ˈxaːtɒts/ Spielknöchel
de Stönert /də ˈʃtœːnɒt/, pl de Stönerts /də ˈʃtœːnɒts/ flache Seite des Spielknöchels

de Hottewippe /də ˈhɔtəvɪpə/, dat Schockelped /dat ˈʃɔkɭ̩pɛːt/ Schaukelpferd

de Tummelöüt /də tʊməˈɭœʏ̯t/, pl de Tummelöüte /de: tʊməˈɭœʏ̯tə/ Purzelbaum
Tummelöüte schlon /tʊməˈɭœʏ̯tə ʃɭɔːn/ Purzelbäume schlagen

de Jucker /də ˈjʊkɒ/, pl de Juckers /də ˈjʊkɒs/ Wippe, Schaukel
juckern /ˈjʊkɒn/ schaukeln

de Dabbel /də ˈdabɭ/, pl de Dabbele /deː ˈdabəɭə/ vierseitiger Würfel
utdaweln /ˈuːtdaːvəɭn̩/ auszählen

de Pille /də ˈpɪɭə/ Fußball

kiddeln /ˈkɪdɭ̩n/ kitzeln

Ek hew de Al em Nest gefangen. /ɛk hɛf də aːɭ ɛm nɛst xəˈfaŋn̩/ Ich habe den Aal im Nest gefangen. = einen guten Kartenzug gemacht

de Kappe /də ˈkapə/, pl de Kappen /də ˈkapn̩/ kleiner Klicker
Kappen scheten /ˈkapn̩ ˈʃɛːtn̩/ Klicker schießen
de Baster /də ˈbastɒ/, pl de Basters /də ˈbastɒs/ großer Klicker
strötzen /ˈʃtʀœtsn̩/ den Klicker schnell werfen
schiwweln /ˈʃɪvɭ̩n/ einen flachen Stein über das Wasser schnellen lassen
böcksch /bœkʃ/ geschlagen im Spiel
dat Met /dat ˈmɛt/ Anstrich beim Klickerspiel
Ophöwels! /ˈɔphœːvɭ̩s/ Ruf beim Klickerspiel, dass der Gegner seinen versteckten Klicker höherlegen muss
Fitt, fitt, fitt, de Knickers besse quitt! /fɪt fɪt fɪt . deː ˈknɪkɒts ˈbɛsə kvɪt/ Ätsch, ätsch, ätsch, die Klicker bist du los.

Ringel, rangel, rose, Botter en de Dose, Schmault en dem Kasten, morgen weren wi fasten. /ˈʀɪŋɭ̩ ˈʀaŋɭ̩ ˈʀɔːzə . ˈbɔtɒ ɛn də ˈdɔːzə . ʃmaʊ̯ɭt ɛn dɛm ˈkastn̩ . ˈmɔːɒ̯ɣn̩ ˈvɛːɒ̯n viː ˈfastn̩/ Ringel, rangel, rose, Butter in der Dose, Schmalz in dem Kasten, morgen werden wir fasten. = Kinderreim beim Hinkekasten-Spiel

Rappel, rappel en de Pott! – We völl send do dren? /ˈʀapɭ̩ ˈʀapɭˈ ɛn də pɔt . veː fœɭ sɛnt dɔː dʀɛn/ Rappel, rappel im Topf – Wie viele sind da drin? = Nüsse werden in der geschlossenen Hand versteckt und geschüttelt

Bröllmul sett om Tun. Het en Stöcksken Stutenpill en de Mul. /ˈbʀœɭmuːɭ sɛt ɔm tuːn . hɛt ɛn ˈʃtœkskn̩ ˈstuːtn̩pɪɭ ɛn də muːɭ/ Heulmaul sitzt auf dem Zaun. Hat ein Stückchen Stutenbrot im Mund. = ein weinendes Kind wird mit diesem Vers geneckt

Süsse min Dümken, dann mottse lachen. Hes ken Stöcksken Brot enne Taschen. /sʏːsə miːn ˈdʏːmkn̩ . dan ˈmɔtsə ˈlaxn̩ . hɛs kɛn ˈʃtœkskn̩ bʀɔːt ˈɛnə ˈtaʃn̩/ Siehst du mein Däumchen, dann musst du lachen. Hast kein Stückchen Brot in den Taschen. = bei diesem Singvers wird dem weinenden Kind der Daumen hingehalten

Männeken van Amsterdam, wo geit de Wech no Köllen hen? /ˈmɛnəkn̩ fan ˈamstɒdam . wɔː xɛɪ̯t də vɛç nɔː ˈkœɭən hɛn/ Männchen von Amsterdam, wo geht der Weg nach Köln hin? = so wird eine gefundene Schmetterlingspuppe befragt, die man am dickeren Ende zwischen Daumen und Zeigefinger hält

Meiregen, mak mi grot, ek sie so klein we’n Bocksenknopp! /ˈmɛɪ̯ʀɛːɣn̩ . maːk miː xʀɔːt . ɛk siː sɔ kɭɛɪ̯n vɛn ˈbɔkskn̩knɔp/ Mairegen, mach mich groß, ich bin so klein wie ein Hosenknopf! = sangen die Kinder, wenn sie im Frühjahr durch den Regen laufen

Kappesbur kiekt so sur, kiekt van hee bes öwer de Ruhr. /ˈkapəsbuːɒ̯ kiːkt sɔ ˈsuːɒ̯ . kiːkt fan heː bɛs ˈœːvɒ də ˈʀuːɒ̯/ Kohlbauer schaut so sauer, schaut von hier bis über die Ruhr.

Feriendach /ˈfɛːʀiːn̩daːx/ Ferien

am Straund /am ˈʃtʀaʊ̯nt/ am Strand

kaumpeeren /kaʊ̯mˈpeːɒ̯n/ zelten

vam Sien on Lewen /fam siːn ɔn ˈɭɛːvn̩/ Sein und Leben

Dregen on Geberen /ˈdʀɛːɣn̩ ɔn xəˈbɛːɒ̯n/ Schwangerschaft und Geburt

Bim Dokter /bɪm ˈdɔktɒ/ beim Arzt

Kränke on Seeke /ˈkʀɛŋkə ɔn ˈseːkə/ Krankheit und Seuche

de Maleste /də maːˈɭɛstə/, pl de Malesten /deː maːɭɛstn̩/ Beschwerden
de Schudderei /də ʃʊdɒˈʀɛɪ̯/ Schüttelfrost
de Flitsch /də fɭɪtʃ/ Durchfall
dat Fewermul /dat ˈfɛːvɒmuːɭ/ Fiebermund = Ausschlag am Mund

gram /xʀaːm/, heisch /hɛɪ̯ʃ/ heiser
fulkackich /ˈfuːɭkakɪç/ kränklich
verklammt /fɒˈkɭamt/ erkältet, heiser

versturhalsen /fɒˈʃtuːɒ̯haɭsn̩/ verschlucken
kröchen /ˈkʀœːçn̩/ husten
kötschen /ˈkœtʃn̩/ räuspern, stark husten

Schweren on Gebreken /ˈʃvɛːɒ̯n ɔn xəˈbʀɛːkn̩/ Behinderungen und Gebrechen

de Bewert /də ˈbɛvɒt/; de Bewernell /də ˈbɛːvɒnɛɭ/; de Datterich /də ˈdatɒʀɪç/ Zittern
de Spat /də ˈʃpaːt/ Beinlähmung
de Knust /də ˈknuːst/, pl de Knusten /də ˈknuːstn̩/ Geschwulst
de Quaddel /də ˈkvadɭ̩/, pl de Quaddeln /də ˈkvadɭ̩n/ Geschwulst, gerötete Stelle auf der Haut

Schrammen /ˈʃʀamn̩/ Verletzungen

de Kletsch /də kɭɛtʃ/, pl de Kletschen /də ˈkɭɛtʃn̩/ Narbe
de Knutz /də knʊts/, pl de Knütz /də knʏts/ Kopfnuss

dat Klewploster /dat ˈkɭɛːfpɭɔstɒ/, pl de Klewploster /də ˈkɭɛːfpɭɔstɒ/ Heftpflaster

bim Taundokter /bɪm ˈtaʊ̯ndɔktɒ/ beim Zahnarzt

bim Ougendokter /bɪm ˈɔʊ̯ɣn̩dɔktɒ/ beim Augenarzt

em Seekenhus /ɛm ˈseːkn̩huːs/ im Krankenhaus

de Apteek /də apˈteːk/ Apotheke

dat Wollsien /dat ˈvɔɭsiːn/ Wohlbefinden

de Notfall /də ˈnɔːtfaɭ/ Notfall

Erste Hölpe /ˈɛːɒ̯stə ˈhœɭpə/ Erste Hilfe

de Pollezei /də pɔɭəˈtsɛɪ̯/ Polizei

de Fürwer /də ˈfʏːɐ̯vɛːɒ̯/ Feuerwehr

om Berch /ɔm ˈbɛːɐ̯ç/ auf dem Berg

de See /də ˈseː/ Meer

auner Notfäll /ˈaʊ̯nɒ ˈnɔːtfɛɭ/ andere Notfälle

Weilt on Ömweilt /vɛɪ̯ɭt ɔn ˈœmvɛɪ̯ɭt/ Welt und Umwelt

dat All /dat aɭ/ Weltraum

de Weilt /də vɛɪ̯ɭt/ Erde

de Weiltkat /də ˈvɛɪ̯ɭtkaːt/ Weltkarte

Leiner /ˈɭɛɪ̯nɒ/ Staaten

Europa /ɔɪ̯ˈʀɔːpa/ Europa

Nord- on Meddenamerika /ˈnɔːɒ̯t.ɔn.ˈmɛdn̩amɛːʀɪka/ Nord- und Mittelamerika

Södamerika /ˈsœːtamɛːʀɪka/ Südamerika

Afrika /ˈaːfʀɪka/ Afrika

Asien /ˈaːsiːn̩/ Asien

Ozeanien /ɔtsɛˈaːnɪn̩/ Ozeanien

Weiltverbein /ˈvɛɪ̯ɭtfɒbɛɪ̯n/ Internationale Verbände

dat Buttenlaund /dat ˈbʊtn̩ɭɐʊ̯nt/ Ausland

dat Weer /dat ˈvɛːɒ̯/ Wetter

God Weer vandach. /xɔt ˈvɛːɒ̯ ˈfandaːx/ Gutes Wetter heute.
Butten schient de Sonn. /ˈbʊtn̩ ʃiːnt də sɔn/ Draußen scheint die Sonne.
Es dat heit! /ɛs dat hɛɪ̯t/ Ist das heiß!
De Weind focht. /də vɛɪ̯nt fɔxt/ Der Wind bläst.
de Weindblos /də ˈvɛɪ̯ntbɭɔːs/, pl de Weindblosen /də ˈvɛɪ̯ntbɭɔːsn̩/ Windblase = Windhose, Wirbelwind
Et dröppelt. /ɛt ˈdʀœpɭ̩t/ Es tropft.
Et es am Fisseln. /ɛt ɛs am ˈfiːzɭ̩n/ Es nieselt.
Et reent. /ɛt rɛːnt/ Es regnet.
Et plestert. /ɛt ˈpɭɛːstɒt/ Es prasselt.
Et schött. /ɛt ʃœt/ Es schüttet.
Et stippt. /ɛt ʃtipt/ Es trieft.
Et es iskault. /ɛt ɛs ˈiːskaʊ̯ɭt/ Es ist eiskalt.
Et früst to baschten. /ɛt fʀʏːst tɔː ˈbaʃtn̩/ Es friert sehr hart.
Et schniet vör de Dör. /ɛt ʃniːt vœːɒ̯ də dœːɒ̯/ Es schneit vör der Tür.
suppeln /ˈsʊpɭ̩n/; süppeln /ˈsʏpɭn̩/ fein regnen

De Aus blöüt. /də aʊ̯s bɭœʏ̯t/ Der August blüht. = Es blitzt, ohne zu gewittern.
de Mezbise /də ˈmɛːtsbiːzə/, pl de Mezbisen /də ˈmɛːtsbiːzn̩/ Märzwind = Wintereinbruch mit Hagel und Schneeschauern

benaut /bəˈnaʊ̯t/ schwül
drammich /ˈdʀamɪç/ drückend
zappendüster /ˈtsapn̩dʏːstɒ/ stockdunkel

de Piel /də piːɭ/, pl de Piele /də ˈpiːɭə/ Pfeil, Eiszapfen

kluten /ˈkɭuːtn̩/; klüten /ˈklʏːtn̩/ klumpen, u. a. vom Schnee

Naturonglöcke /naˈtʊɒ̯ɔnɣɭœkə/ Naturkatastrophen

de Laundschap /də ˈɭaʊ̯ntʃap/ Landschaft

de Saund /də ˈsaʊ̯nt/ Sand
de Höchte /də ˈhœxtə/ Höhe

Stein on Minerale /ʃtɛɪ̯n ɔn mɪnɛˈʀaːɭə/ Steine und Mineralien

Edel- on Halfedelstein /ˈɛːdɭ̩.ɔn.ˈhaɭfɛːdɭ̩ʃtɛɪ̯n/ Edel- und Halbedelsteine

Planten /ˈpɭantn̩/ Pflanzen

em Bosch /ɛm bɔʃ/ im Wald

de Peddestol /də ˈpɛdn̩ʃtɔːɭ/, pl de Peddestöl /də ˈpɛdəʃtœːɭ/ Pilz, vor allem Hutpilze

de Böüm /də bœʏ̯m/ Bäume

de Boum /də bɔʊ̯m/, pl de Böüm /də bœʏ̯m/ Baum
de Topp /də tɔp/, pl de Töppe /də ˈtœpə/ Wipfel
de Kaschentopp /də ˈkaʃn̩tɔp/, pl de Kaschentöppe /də ˈkaʃn̩tœpə/ Kirschenzweig
de Schlocht /də ˈʃɭɔxt/, pl de Schlöchte /deː ˈʃɭœxtə/ Trieb
de Telch /də ˈtɛɭç/, pl de Telge /də ˈtɛɭɣə/ Zweig
de Tacken /də ˈtakn̩/, pl de Tacken /deː ˈtakn̩/;
de Tweil /də ˈtvɛɪ̯ɭ/, pl de Tweile /də ˈtvɛɪ̯ɭə/ Ast
de Teimpen /də ˈtɛɪ̯mpn̩/, pl de Teimpen /deː ˈtɛɪ̯mpn̩/ Zipfel, Baumgipfel, auch: dreieckiges Stück

de Berke /də ˈbɛːɒ̯kə/, pl de Berken /də ˈbɛːɒ̯kn̩/ Birke
de Bökenboum /də ˈbœːkn̩bɔʊ̯m/, pl de Bökenböüm /də ˈbœːkn̩bœʏ̯m/ Buche
de Bokel /də ˈbɔːkɭ̩/, pl de Bokeln /deː ˈbɔːkɭ̩n/ Buchecker
de Eikenboum /də ˈɛɪ̯kn̩bɔʊ̯m/, pl de Eikenböüm /də ˈɛɪ̯kn̩bœʏ̯m/ Eiche
de Heister /də ˈhɛɪ̯stɒ/, pl de Heistern /də ˈhɛɪ̯stɒn/ junge Eiche
de Mieskätzkes /də ˈmiːskɛtskəs/ Weidenkätzchen
de Mespel /də ˈmɛspɭ̩/, pl de Mespele /də ˈmɛspəɭə/ Mistel

weil Planten /vɛɪ̯ɭ ˈpɭantn̩/ Wildpflanzen

de Blomen /də ˈbɭɔːmn̩/ Blumen

de Blome /də ˈbɭɔːmə/, pl de Blomen /də ˈbɭɔːmn̩/ Blume
de Plosch /də pɭɔʃ/, pl de Ploschen /də ˈpɭɔʃn̩/; de Plösche /də ˈpɭœʃə/ Büschel, Strauß
de Viole /də vɪˈɔːɭə/, pl de Violen /də ˈvɪˈɔːɭn̩/ Veilchen
de Violette /də vɪɔˈɭɛtə/, pl de Violetten /də vɪɔˈɭɛtn̩/ Nelke
de Rose /də ˈʀɔːsə/, pl de Rosen /də ˈʀɔːsn̩/ Rose
de Negelkes /də ˈnɛɣɭ̩kəs/ Flieder
dat Grass /dat xʀas/, pl de Gräser /də ˈxʀɛːzɒ/ Gras
dat Mulop /dat ˈmuːɭɔp/, pl de Muloppen /deː muːɭɔpn̩/ Löwenmäulchen
dat Goddesheinken /dat ˈxɔdəshɛɪ̯nkn̩/, pl de Goddesheinkes /deː ˈxɔdəshɛɪ̯nkəs/ Knabenkraut
de Botterblome /də ˈbɔtɒbɭɔːmə/, pl de Botterblomen /deː ˈbɔtɒbɭɔːmn̩/ Butterblume (u. a. Hahnenfuß, Scharbockskraut)
dat Mergenblömken /dat ˈmɛːɒ̯ɣn̩bɭœmkn̩/, pl de Mergenblömkes /də ˈmɛːɒ̯ɣn̩bɭœmkəs/:
de Mergelsches /də ˈmɛːɒ̯ɣɭ̩ʃəs/ Maßliebchen
de Kreienappel /də ˈkʀɛɪ̯n̹apɭ̩/, pl de Kreienäppel /də ˈkʀɛɪ̯n̩ɛpɭ̩/ Krähenapfel = Hahnenfuß
de Knollenklee /də ˈknɔɭn̩kɭeː/ Inkarnatklee
de Stockviole /də ˈʃtɔkvɪɔːɭə/, pl de Stockviolen /deː ˈʃtɔkvɪɔːɭn̩/ Stiefmütterchen
de Wolfsklee /də ˈvɔɭfskɭeː/ Fieberklee
de Schlötelblome /də ˈʃɭœːtɭ̩bɭɔːmə/, pl de Schlötelblomen /də ˈʃɭœːtɭbɭɔːmn̩/ Primel
dat Meteklöcksken /dat ˈmɛːtəkɭœkskn̩/, pl de Meteklöckskes /deː ˈmɛːtəkɭœkskəs/ Schneeglöckchen
dat Krut /dat kʀuːt/, pl de Krüer /deː ˈkʀʏːɒ/ Kraut
de Hasennarwe /də ˈhazənaːɒ̯və/ Schafgarbe
de Höllenter /də ˈhœːɭɛntɒ/; de Flieren /deː ˈfɭiːɒ̯n~ˈfɭiːʀən/ Holunder
de Pedsblome /də ˈpɛːtsbɭɔːmə/, pl de Pedsblomen /də ˈpɛːtsbɭɔːmn̩/ Eisenhut
dat Modergoddesblömken /dat ˈmɔːdɒxɔdəsbɭœːmkn̩/, pl de Modergoddesblömkes /deː ˈmɔːdɒxɔdəsbɭœːmkəs/; dat Meisötschen /dat ˈmɛɪ̯sœːtʃn̩/, pl de Meisötsches /deː ˈmɛɪ̯sœːtʃəs/ Gänseblümchen
de Hegge /də ˈhɛɣə/, pl de Heggen /də ˈhɛɣn̩/ Hecke
dat Heggenrösken /dat ˈhɛɣnʀœːskn̩/, pl de Heggenröskes /deː ˈhɛɣnʀœːskəs/ Hundsrose
de Hei /də hɛɪ̯/ Heide
de Dessel /də ˈdɛsɭ̩/, pl de Dessel /deː ˈdɛsɭ/ Distel
de Biese /də ˈbiːsə/, pl de Biesen /də ˈbiːsn̩/ Binse
de Hülsekrabbel /də ˈhʏɭsəkʀabɭ̩/, pl de Hülsekräbbels /də ˈhʏɭsəkʀɛbɭ̩s/;
de Lemteiken /də ˈɭɛːmtɛɪ̯kn̩/ Stechpalme
de Kettenplösch /də ˈkɛtn̩pɭœʃ/ Löwenzahn

em Garen /ɛm ˈxaːɣn̩/ im Garten

de Deeren /də ˈdeːɒ̯n/ Tiere

em freen Bosch on Feild /ɛm ˈfʀɛːə̯n bɔʃ ɔn fɛɪ̯ɭt/ im freien Wald und Feld

Söchdeeren /ˈsœːçdeːɒ̯n/ Säugetiere

Brukdeeren /ˈbʀuːkdeːɒ̯n/ Nutztiere

dat Ped /dat pɛːt/, pl de Pede /də ˈpɛːdə/;
dat Perd /dat ˈpɛːɒ̯t/, pl de Perde /də ˈpɛːɒ̯də/ Pferd
de Jortaund /də ˈjɔːɒ̯taʊ̯nt/, pl de Jortein /deː ˈjɔːɒ̯tɛɪ̯n/ Jahreszahn = Eckzahn des Pferdes
de Kiepenhacke /də ˈkiːpn̩hakə/, pl de Kiepenhacken /də ˈkiːpn̩hakn̩/ Kniegelenk des Pferdes
dat Kobein /dat ˈkɔːbɛɪ̯n/, pl de Kobein /deː ˈkɔːbɛɪ̯n/ Kuhbein = Überhuf des Pferdes
de Padslien /də ˈpatsɭiːn/, pl de Padslinnen /də ˈpatsɭɪnn̩/ Pferdezügel
de Wallak /də ˈvaɭak/, pl de Wallake /deː ˈvaɭakə/ Wallach
de Hissenbock /də ˈhɪsn̩bɔk/, pl de Hissenböcke /də ˈhɪsn̩bœkə/ Schindmähre
de Kolfoss /də ˈkɔːɭfɔs/, pl de Kolfösse /də ˈkɔːɭfœsə/ Kohlfuchs = dunkles Pferd mit heller Mähne
de Oss /də ɔs/, pl de Ossen /də ˈɔsn̩/ Ochse
de Hound /də ˈhɔʊ̯nt/, pl de Houn /də hɔʊ̯n/, de Höün /də hœʏ̯n/ Hund
de Rekel /də ˈʀɛːkɭ̩/, pl de Rekel /deː ˈʀɛːkɭ̩/;
de Rüe /də ˈʀʏːə̯/, pl de Rüen /deː ˈʀʏːə̯n/ Rüde
de Tiewe /də ˈtiːvə/, pl de Tiewen /də ˈtiːvn̩/ Hündin
de Teckel /də ˈtɛkɭ̩/, pl de Teckels /deː ˈtɛkɭ̩s/ Dackel
de Hippe /də ˈhɪpə/, pl de Hippen /də ˈhɪpn̩/ Ziege
de Berchmannsko /də ˈbɛːɒ̯xmanskoː/, pl de Berchmannsköe /deː ˈbɛːɒ̯xmanskøːə̯/ Ziege
de Bock /də bɔk/, pl de Böcke /deː ˈbœkə/ Bock
de Hippenbock /də ˈhɪpn̩bɔk/ Ziegenbock
de Schopsbock /də ˈʃɔpsbɔk/ Schafsbock
de Katte /də ˈkatə/, pl de Katten /də ˈkatn̩/ Katze
de Reimel /də ˈʀɛɪ̯mɭ̩/, pl de Reimels /də ˈʀɛɪ̯mɭ̩s/ Kater, Kaninchen, Hase, Schwein (männlich)
de Ko /də koː/, pl de Köe /də ˈkøːə̯/ Kuh
de Niesmann /də ˈniːsman/, pl de Niesmänner /də ˈniːsmɛnɒ/, dm dat Niesmänneken /dat ˈniːsmɛnəkn̩/, pl de Niesmännekes /də ˈniːsmɛnəkəs/ junges Kalb, das noch gestillt wird
dat Gekröse /dat xəˈkʀœːzə/ edle Eingeweide, Speisereste
dat Gekröse afstoten /dat xəˈkʀœːzə ˈafʃtɔːtn̩/ die Eingeweide abstoßen = Nachgeburt bei der Kuh
de Streek /də ʃtʀeːk/, pl de Streeke /də ˈʃtʀeːkə/ Euterzitze der Kuh
strolen /ˈʃtʀɔːɭn̩/; strölen /ˈʃtʀœːɭn̩/ melken, auch: urinieren
zecken /ˈtsɛkn̩/ melken
Kiss! /kɪs/ Lockruf für Kühe
de Esel /də ˈɛːsɭ̩/, pl de Esels /də ˈɛːsɭ̩s/ Esel
dat Reind /dat ʀɛɪ̯nt/, pl de Reiner /də ˈʀɛɪ̯nɒ/ Rind
dat Kalw /dat kaɭf/, pl de Kälwer /deː ˈkɛɭvɒ/ Kalb
drenken /ˈdʀɛŋkn̩/ tränken
de Kälwer drenken /də ˈkɛɭvɒ ˈdʀɛŋkn̩/ die Kälber tränken = stillen, mit Milch aufziehen
dat Pock /dat pɔk/, pl de Poggen /deː ˈpɔɣn̩/;
dat Ferken /dat ˈfɛːɒ̯kn̩/, pl de Ferkes /dat ˈfɛːɒ̯kəs/ Schwein
Hiss! /hɪs/ Lockruf für das Schwein
dat Pück /dat pʏk/, pl de Pücke /deː ˈpʏkə/, dm dat Pücksken /dat ˈpʏkskn̩/ Faselschwein
dat Schop /dat ʃɔːp/, pl de Schöp /də ʃœːp/ Schaf

weil Deeren /vɛɪ̯ɭ ˈdeːɒ̯n/ Wildtiere

de Ape /də ˈaːpə/, pl de Apen /də ˈaːpn̩/ Affe
de Ber /də bɛːɒ̯/, pl de Beren /də ˈbɛːɒ̯n~ˈbɛːʀn̩/ Bär
dat Kasseiksken /dat ˈkasɛɪ̯kskn̩/, pl de Kasseikskes /də ˈkasɛɪ̯kskəs/ Eichhörnchen
de Mollmus /də ˈmɔɭmuːs/, pl de Mollmüs /də ˈmɔɭmʏːs/ Feldmaus
de Pleermus /də ˈpɭɛːɒ̯muːs/, pl de Pleermüs /də ˈpɭɛːɒ̯mʏːs/ Fledermaus
de Foss /də fɔs/, pl de Fösse /də ˈfœsə/ Fuchs
de Has /də ˈhaːs/, pl de Hasen /deː ˈhaːzn̩/ Hase
de Öllk /də œɭk/, pl de Öllke /də ˈœɭkə/;
de Öllekatt /də ˈœɭəkat/, pl de Öllekatten /də ˈœɭəkatn̩/ Iltis, Marder
de Igel /də ˈiːɣɭ̩/, pl de Igels /də ˈiːɣɭ̩s/ Igel
de Mus /də muːs/, pl de Müs /də mʏːs/ Maus
de Wolf /də vɔɭf/, pl de Wölf /də ˈvœɭf/ Wolf

de Vögel /də ˈfœːɣɭ̩/ Vögel

en de Loft /ɛn də ɭɔft/ in der Luft

dat Hon /dat hɔːn/, pl de Hönner /də ˈhœnɒ/; de Honner /də ˈhɔnɒ/ Huhn
de Schluderkaum /də ˈʃɭuːdɒkaʊ̯m/, pl de Schluderkeim /də ˈʃɭuːdɒkɛɪ̯m/ Schlotterkamm = Huhn mit überhängendem Kamm
de Langstatt /də ˈɭaŋʃtat/, pl de Langstätter /də ˈɭaŋʃtɛtɒ/ Langschwanz = Huhn mit langem Schwanz
de Han /də haːn/, pl de Häne /də ˈhɛːnə/ Hahn
de Klucke /də ˈkɭʊkə/, pl de Klucken /deː ˈkɭʊkn̩/ Bruthenne
dat Köken /dat ˈkœːkn̩/, pl de Kökes /deː ˈkœːkəs/ Küken
de Gous /də ˈxɔʊ̯s/, pl de Göüs /də ˈxœʏ̯s/, de Gousen /də ˈxɔʊ̯zn̩/ Gans
de Göüserich /də ˈxœʏ̯zɒʀɪç/, pl de Göüseriche /də ˈxœʏ̯zɒʀɪçə/; de Gaunt /də ˈxaʊ̯nt/, pl de Gaunter /də ˈxaʊ̯ntɒ/ Ganter
dat Göüsel /dat ˈxœʏ̯sɭ̩/, pl de Göüsel /deː ˈxœʏ̯sɭ̩/ Gänseküken
de Duw /də duːf/, pl de Duwen /deː ˈduːvn̩/ Taube
de Tottelduw /də ˈtɔtɭ̩duːf/, pl de Tottelduwen /də ˈtɔtɭ̩duːvn̩/ Turteltaube
de Spötter /də ˈʃpœtɒ/, pl /deː ˈʃpœtɒ/ Singdrossel
de Spröl /də ˈʃpʀœːɭ/, pl de Sprölen /deː ˈʃpʀœːɭn̩/ Star
de Meis /də mɛɪ̯s/, pl de Meisen /də ˈmɛɪ̯zn̩/ Kohlmeise
de Fenk /də fɛŋk/, pl de Fenken /də ˈfɛŋkn̩/ Fink
de Bokfenk /də ˈbɔːkfɛŋk/, pl de Bokfenken /də ˈbɔːkfɛŋkn̩/ Buchfink
de Destelfenk /də ˈdɛstɭ̩fɛŋk/, pl de Destelfenken /də ˈdɛstɭ̩fɛŋkn̩/ Distelfink
de Flassfenk /də ˈfɭasfɛŋk/, pl de Flassfenken /də ˈfɭasfɛŋkn̩/ Hänfling
de Tunköneng /də ˈtuːnkœːnɛŋk/, pl de Tunkönenge /də ˈtuːnkœːnɛŋə/ Zaunkönig
de Schwalw /də ʃvalf/, pl de Schwalwen /də ˈʃvalvn̩/ Schwalbe
de Krei /də kʀɛɪ̯/, pl de Kreien /də ˈkʀɛɪ̯n̩/ Krähe
de Rodstatt /də ˈʀɔːtʃtat/, pl de Rodstätt /də ˈʀɔːtʃtɛt/ Rotschwanz
de Schneppe /də ˈʃnɛpə/, pl de Schneppen /də ˈʃnɛpn̩/ Schnepfe
de Marklow /də ˈmaːɐ̯kɭɔf/, pl de Marklowe /də ˈmaːɐ̯kɭɔvə/ Eichelhäher
de Duwenstöter /də ˈduːvn̩ʃtøːtɒ/, pl de Duwenstöter /deː ˈduːvn̩ʃtøːtɒ/;
de Stotvogel /də ˈʃtoːtfɔːɣɭ̩/, pl de Stotvögel /də ˈʃtoːtfœːɣɭ̩/ Sperber, Habicht
dat Klammerköken /dat ˈkɭamɒkœːkn̩/, pl de Klammerkökes /də ˈkɭamɒkœːkəs/ Tölpel
dat Rotböschken /dat ˈʀɔːtbœʃkn̩/, pl de Rotböschkes /də ˈʀɔːtbœʃkəs/ Rotkehlchen
de Gelgörsch /də ˈxɛːɭɣœːɒ̯ʃ/, pl de Gelgörsche /də ˈxɛːɭɣœːɒ̯ʃə/;
de gele Mett /də ˈxɛːɭə mɛt/, pl de gelen Metten /də ˈxɛːɭn̩ ˈmɛtn̩/ [Fischlaken, Heidhausen] Goldammer
de Schwattkopp /də ˈʃvatkɔp/, pl de Schwattköppe /də ˈʃvatkœpə/ Dompfaff
de Wippstatt /də ˈvɪpʃtat/, pl de Wippstätt /deː ˈvipʃtɛt/ Bachstelze
de Pleermus /də ˈpɭɛːɒ̯muːs/, pl de Pleermüs /də ˈpɭɛːɒ̯mʏːs/ Fledermaus
de Leewerleng /də ˈɭeːvɒɭɛŋk/, pl de Leewerlenge /deː ˈɭeːvɒɭɛŋə/;
de Schandarm /də ʃanˈdaːm~ʃanˈdaːɒ̯m/, pl de Schandarme /də ʃanˈdaːmə~ʃanˈdaːɒ̯mə/ Lerche
de Mötschleewerleng /də ˈmœtʃɭeːvɒɭɛŋ/, pl de Mötschleewerlenge /də ˈmœtʃɭeːvɒɭɛŋə/ Mützenlerche = Haubenlerche
de Rodstatt /də ˈʀɔːtʃtat/, pl de Rodstätt /də ˈʀɔːtʃtɛt/ Rotschwanz
de Schneppe /də ˈʃnɛpə/, pl de Schneppen /də ˈʃnɛpn̩/ Schnepfe
de Öüwer /də ˈœʏ̯vɒ/, pl de Öüwers /də ˈœʏ̯vɒs/;
de Stork /də ˈʃtɔːɒ̯k/, pl de Störk /də ˈʃtœːɒ̯k/ Storch
de Krunekran /də ˈkʀuːnəkʀaːn/, pl de Krunekranen /də ˈkʀuːnəkʀaːnə/;
de Kran /də kʀaːn/, pl de Krane /də ˈkʀaːnə/ Kranich
de Reiger /də ˈʀɛɪ̯ɣɒ/, pl de Reiger /deː ˈʀɛɪ̯ɣɒ/ Fischreiher
de Kiewitt /də ˈkiːvɪt/, pl de Kiewitte /də ˈkiːvɪtə/ Kiebitz
de Dole /də ˈdɔːɭə/, pl de Dolen /də ˈdɔːɭn̩/;
de Tunkrei /də ˈtuːnkʀɛɪ̯, pl de Tunkreien /də ˈtuːnkʀɛɪ̯n̩/ Dohle
de Kleiber /də ˈkɭɛɪ̯bɒ/, pl de Kleibers /də ˈkɭɛɪ̯bɒs/ Spechtmeise
de Mösch /də ˈmœʃ/, pl de Möschen /də ˈmœʃn̩/ Spatz
de Gimpel /də ˈxɪmpɭ̩/, pl de Gimpel /deː xɪmpɭ̩/ Dompfaff
de Duw /də duːf/, pl de Duwen /də ˈduːvn̩/ Taube
de Üll /də yɭ/, pl de Üllen /deː ˈyɭn̩/;
de Ule /də ˈuːɭə/, pl de Ulen /də ˈuːɭn̩/ Eule
de Falk /də faɭk/, pl de Falken /də ˈfaɭkn̩/ Falke
de Geitleng /də ˈxɛɪ̯tɭɛŋk/, pl de Geitlenge /də ˈxɛɪ̯tɭɛŋə/ Amsel, Schwarzdrossel
de Boumlöüper /də ˈbɔʊ̯mɭœʏ̯pɒ/, pl de Boumlöüper /deː ˈbɔʊ̯mɭœʏ̯pɒ/;
de Boumklöpper /də ˈbɔʊ̯mkɭœpɒ/, pl de Boumklöpper /deː ˈbɔʊ̯mkɭœpɒ/ Specht
de Nachtigall /də ˈnaxtɪɣaɭ/, pl de Nachtigallen /deː ˈnaxtɪɣaɭn̩/ Nachtigall
de Pauhan /də ˈpaʊ̯haːn/, pl de Pauhane /də ˈpaʊ̯haːnə/ Pfau

Waterdeeren /ˈvaːtɒdeːɒ̯n/ Wassertiere

de Enn /də ɛn/, de Ennte /də ˈɛntə/, pl de Ennen /də ˈɛnn̩/;
de Pille /də ˈpɪɭə/, pl de Pillen /deː ˈpɪɭn̩/;
de Ente /də ˈɛntə/; de Enn /də ɛn/, pl de Ennen /də ˈɛnn̩/ Ente
de Erpel /də ˈɛːɒ̯pɭ̩/, pl de Erpels /deː ˈɛːɒ̯pɭ̩s/ Enterich
de Duckente /də ˈdʊkɛntə/, pl de Duckenten /də ˈdʊkɛntn̩/ Haubentaucher

Krupdeeren /ˈkʀuːpdeːɒ̯n/ Reptilien, Amphibien und Insekten

wat krüpt on feimt /vat kʁʏpt ɔn fɛɪ̯mt/ was kriecht und surrt

de Imme /də ˈɪmə/, pl de Immen /də ˈɪmn̩/ Biene
de Ekdisel /də ˈɛkdiːsɭ̩/, pl de Ekdisels /deː ˈɛkdiːsɭ̩s/ Eidechse
de Fleege /də ˈfɭeːɣə/, pl de Fleegen /də ˈfɭeːɣn̩/ Fliege
de Padsbramme /də ˈpatsbʀamə/, pl de Padsbrammen /də ˈpatsbʀamn̩/ Schmeißfliege
de Hornte /də ˈhɔːɒ̯ntə/, pl de Hornten /də ˈhɔːɒ̯ntn̩/ Hornisse
de Kowel /də ˈkɔːvɭ̩/, pl de Kowels /də ˈkɔvɭ̩s/ Käfer, Maikäfer
de Meikrabbel /də ˈmɛɪ̯kʀabɭ̩/, pl de Maikrabbels /də ˈmɛɪ̯kʀabɭ̩s/ Maikäfer
de Kellerratte /də ˈkɛɭɒratə/, pl de Kellerratten /də ˈkɛɭəratn̩/ Kellerassel
de Hackedemoll /də ˈhakɛdəmɔɭ/, pl de Hackedemollen /də ˈhakɛdəmɔɭ̩n/;
de Fürmoll /də ˈfʏːɒ̯mɔɭ/, pl de Fürmollen /də ˈfʏːɒ̯mɔɭn̩/ Feuersalamander
de Lus /də ɭuːs/, pl de Lüs /də ɭʏːs/ Laus
de Gör /də ˈxœːɒ̯/, pl de Gören /də ˈxœːɒ̯n/;
de Moll /də mɔɭ/, pl de Mollen /də ˈmɔɭn̩/ Maulwurf
dat Modergoddesdierken /dat mɔːdɒˈxɔdəsdiːɒ̯kn̩/, pl de Modergoddesdierkes /deː mɔːdɒˈxɔdəsdiːɒ̯kəs/ Marienkäfer
de Möck /də mœk/, pl de Möggen /də ˈmœɣn̩/;
de Feimpe /də ˈfɛɪ̯mpə/, pl de Feimpen /də ˈfɛɪ̯mpn̩/ Mücke
de Orenkrüper /də ˈɔːɒ̯nkʀʏːpɒ~ˈɔːʀn̩kʀʏːpɒ/, pl de Orenkrüper /deː ˈɔːɒ̯nkʀʏːpɒ~ˈɔːʀn̩kʀʏːpɒ/ Ohrwurm
de Rupe /də ˈʀuːpə/, pl de Rupen /də ˈʀuːpn̩/ Raupe
de Sommervogel /də ˈsɔmɒfɔːɣɭ̩/, pl de Sommervögel /deː ˈsɔmɒfœːɣɭ̩/ Schmetterling
de Pannenvogel /də ˈpann̩fɔːɣɭ̩/, pl de Pannenvögel /də ˈpann̩fœːɣɭ̩/ großer Schmetterling
de Spenne /də ˈʃpɛnə/, pl de Spennen /də ˈʃpɛnn̩/;
de Kobbe /də ˈkɔbə/, pl de Kobben /də ˈkɔbn̩/ Spinne
de Bessem /də ˈbɛsm̩/, pl de Bessems /də ˈbɛsm̩s/ [Bredeney];
dat Kobbegewebbs /dat ˈkɔbəxəvɛbs/, pl de Kobbegewebbser /deː ˈkɔbəxəvɛbsɒ/ [Oefte];
dat Kobbenest /dat ˈkɔbənɛst/, pl de Kobbenester /deː ˈkɔbənɛstɒ/ [Schuir]
dat Spennewebb /dat ˈʃpɛnəvɛb/;
dat Spennegewebbs /dat ˈʃpɛnəxəvɛbs/, pl de Spennegewebbser /deː ˈʃpɛnəxəvɛbsɒ/ Spinnweben
de Schnieder /də ˈʃniːdɒ/, pl de Schnieder /deː ˈʃniːdɒ/ Weberknecht
de Weppsche /də ˈvɛpʃə/, pl de Weppschen /də ˈvɛpʃn̩/ Wespe
de Motte /də ˈmɔtə/, pl de Motten /də ˈmɔtn̩/;
de Hecks /də hɛks/, pl de Hecksen /də ˈhɛksn̩/ Nachtfalter, Motte
de Pier /də ˈpiːɒ̯/, pl de Pieren /də ˈpiːɒ̯n~ˈpiːʀn̩/ Wurm
de Erpelspier /də ˈɛːɒ̯pɭ̩spiːɒ/, pl de Erpelspiere /də ˈɛːɒ̯pɭ̩spiːʀə/ Kartoffelwurm = Käferlarven, Maden
de Wibbel /də ˈvɪbɭ̩/, pl de Wibbels /də ˈvɪbɭ̩s/ Kornkäfer
de Wibbel schennen /də ˈvɪbɭ̩ ˈʃɛnn̩/ den Kornkäfer schänden = die Ernte beenden; das Ende der Ernte mit einem Umtrunk (Glas Klarer) feiern
de Flo /də fɭɔː/, pl de Flöe /də ˈfɭœːə/ Floh
de Schnegel /də ˈʃnɛːɣɭ̩/, pl de Schnegels /də ˈʃnɛːɣɭ̩s/ Schnecke
de Imseike /də ˈiːmsɛɪ̯kə/, pl de Imseiken /də ˈiːmsɛɪ̯kn̩/ Ameise
de Grasshöpper /də ˈxʀashœpɒ/, pl de Grasshöpper /deː ˈxʀashœpɒ/ Heuschrecke
dat Mölenpatschen /dat ˈmœːɭn̩patʃn̩/, pl de Mölenpatsches /deː ˈmœːɭn̩patʃəs/ Mühlenpferdchen = Spinnmilben
de Krewte /də ˈkʀɛftə/, pl de Krewten /də ˈkʀɛftn̩/ Krebs
de Pedde /də ˈpɛdə/, pl de Pedden /də ˈpɛdn̩/ Frosch
de Deckkopp /də ˈdɪkɔp/, pl de Deckköppe /də ˈdɛkœpə/;
de Kulkopp /də ˈkuːɭkɔp/, pl de Kulköppe /də ˈkuːɭkœpə/;
de Quapp /də kvap/, pl de Quappen /də ˈkvapn̩/;
de Quappol /də ˈkvapɔːɭ/, pl de Quappole /də ˈkvapɔːɭə/ Kaulquappe

de Fesche /də ˈfɛʃə/ Fische

de Fesch /də fɛʃ/, pl de Fesche /də ˈfɛʃə/ Fisch
de Moundfesch /də ˈmɔʊ̯ntfɛʃ/, pl de Moundfesche /də ˈmɔʊ̯ntfɛʃə/ Makrele, Ukelei
de Karp /də ˈkaːɐ̯p/, pl de Karpen /də ˈkaːɐ̯pn̩/ Karpfen
de Mottfesch /də ˈmɔtfɛʃ/ kleiner Karpfen
de Hotte /də ˈhɔtə/, pl de Hotten /də ˈhɔtn̩/ Gründling
dat Flenksken /dat ˈfɭɛŋkskn̩/, pl de Flenkskes /də ˈfɭɛŋkskəs/ Stichling
de Schnok /də ˈʃnɔːk/, pl de Schnöke /də ˈʃnœːkə/ Hecht
de Ol /də ɔːɭ/, pl de Ole /də ˈɔːɭə/ Aal

dat Driewnett /dat ˈdʀiːfnɛt/, pl de Driewnetter /də ˈdʀiːfnɛtɒ/ Treibnetz
de Tutterbell /də ˈtʊtɒbɛɭ/, de Tutterbellen /də ˈtʊtɒbɛɭn̩/;
de Tütterbell /də ˈtʏtɒbɛɭ/, de Tütterbellen /də ˈtʏtɒbɛɭn̩/ Hamen = viereckiges Fischnetz

Talen on Mote /ˈtaːɭn̩ ɔn ˈmɔːtə/ Zahlen und Maße

de Talen /də ˈtaːɭn̩/ Zahlen

tellen /ˈtɛɭn̩/ zählen

de Groundtalen /də ˈxʀɔʊ̯ntaːɭn̩/ Grundzahlen

null /nʊl/, nix /nɪks/ null
ein /ɛɪ̯n/ eins
twee /tveː/ zwei
drei /dʀɛɪ̯/ drei
veer /feːɒ̯/ vier
fief /fiːf/ fünf
sess /sɛs/ sechs
sewen /ˈseːvn̩/ sieben
acht /axt/ acht
negen /ˈneːɣn̩/ neun
ten /teːn/ zehn

elf /ɛɭf/ elf
twelf /tvɛɭf/ zwölf
datten /ˈdɐteːn/ dreizehn
vatten /ˈfɐteːn/ vierzehn
fieften /ˈfɪfteːn/ fünfzehn
sessten /ˈsɛsteːn/ sechzehn
sewenten /ˈseːvn̩teːn/ siebzehn
achtten /ˈaxteːn/, atten /ˈateːn/ achtzehn
negenten /ˈneːɣn̩teːn/ neunzehn
twentich /ˈtvɛntɪç/ zwanzig

ein-on-twentich /ˈɛɪ̯nˌɔntvɛntɪç/ einundzwanzig
twee-on-twentich /ˈtveˌɔ̯ntvɛntɪç/ zweiundzwanzig
drei-on-twentich /ˈdʀɛɪ̯ˌɔ̯ntvɛntɪç/ dreiundzwanzig
dattich /ˈdɐtɪç/ dreißig
vattich /ˈfɐtɪç/ vierzig
fieftich /ˈfɪftɪç/ fünfzig
sessich /ˈsɛsɪç/ sechzig
sewentich /ˈseːvn̩tɪç/ siebzig
achtich /ˈaxtɪç/ achtzig
negentich /ˈneːɣntɪç/ neunzig

hounert /ˈhɔʊ̯nɒt/ hundert
dusend /ˈduːzn̩t/ tausend
twee-dusend /ˈtveːˌduːzn̩t/ zweitausend
hounert-dusend /ˈhɔʊ̯nɒtduːzn̩t/ hunderttausend
ein Million /ɛɪ̯n mɪˈɭi̯oːn/ eine Million

de Ordertalen /də ˈɔːɒ̯dɒtaːɭn̩/ Ordnungszahlen

de Broktalen /də ˈbʀɔːktaːɭn̩/ Bruchzahlen

auner Tellwöer /ˈaʊ̯nɒ ˈtɛɭvœːɒ̯/ andere Zahlwörter

de Tied /də tiːt/ Zeit

de Tied /də tiːt/, pl de Tieen /də ˈtiːn̩/ Zeit

ewkes /ˈɛːvkəs/ manchmal
tereckt /təˈʀɛkt/ direkt, sofort
verleen /fɒˈɭɛːn̩/ vergangen
en Driet /ən dʀiːt/ ein Augenblick

de Klock /də kɭɔk/ Uhrzeit

Stound /ʃtɔʊ̯nt/ Stunde
Menütt /meˈnʏt/ Minute
Sekound /seˈkɔʊ̯nt/ Sekunde

ein Stound /ɛɪ̯n ˈʃtɔʊ̯nt/ eine Stunde
twee Stounen /tveː ˈʃtɔʊ̯nn̩/ zwei Stunden

Veerlstound /feːɒ̯ɭˈʃtɔʊ̯nt/ Viertelstunde
halw Stound /half ˈʃtɔʊ̯nt/ halbe Stunde
Dreeveerlstound /dʀeːfeːɒ̯ɭˈʃtɔʊ̯nt/ Dreiviertelstunde

We /veː/, wo lat es et? /voː ɭaːt ɛs ɛt/ Wie spät ist es?
Fief Menütten vör tüten. /fiːf mɛˈnʏtn̩ ˈfœːɒ̯ ˈtʏːtn̩/ scherzhaft: Fünf Minuten vor pusten.
Klock ein /kɭɔk ˈɛɪ̯n/ ein Uhr
halwer twee /ˈhalvɒ ˈtveː/ halb zwei

Dach on Nacht /ˈdaːx ɔn naxt/ Tag und Nacht

de Dagstied /də daxsˈtiːt/ die Tageszeit

vandach /fanˈdaːx/ heute
gistern /ˈxɪstɒn/ gestern
vörgistern /ˈfœːɒ̯xɪstɒn/ vorgestern
morgen /ˈmɔːɒ̯ɣn̩/ morgen
öwermorgen /ˈœvɒmɔːɒ̯ɣn̩/ übermorgen

den Dach /dɛn daːx/ Tag
de Dage /də ˈdaːɣə/, de Dach /də ˈdaːːx/ Tage
de Ochte /də ˈɔxtə/, pl de Ochten /də ˈɔxtn̩/ Morgendämmerung, Frühe
en aller Ochte /ɛn ˈaɭɒ ˈɔxtə/ in aller Frühe
de Ochte haulen /də ˈɔxtə ˈhaʊ̯ɭn̩/ die Wache halten
de Morgen /də ˈmɔːɒ̯ɣn̩/ Morgen
de Vörmeddach /də ˈfœːɒ̯mɛdax/ Vormittag
de Meddach /də ˈmɛdax/ Mittag
de Nommedach /də ˈnɔmɛdax/ Nachmittag
de Omend /də ˈɔːmn̩t/ Abend
de Nacht /də naxt/ Nacht

et dachs /ɛt ˈdaːxs/ tags
et morges /ɛt ˈmɔːɒ̯ɣəs/ morgens
et meddags /ɛt ˈmɛdɐɣs/ mittags
et nommedags /ɛt ˈnɔmədɐɣs/ nachmittags
et omends /ɛt ˈɔːmn̩t͡s/ abends
et nachts /ɛt ˈnaxts/ nachts

Fierdage /ˈfiːɒ̯daːɣə/ Feiertage

Nöüjor /nœʏ̯ˈjɔːɒ̯/ Neujahr
Prost Nöüjor! En Kopp voll Hor, en Mul voll Tein on godde Hein! /pʀɔːst ˈnœʏ̯jɔːɒ̯ . ɛn kɔp fɔɭ ˈhɔːɒ̯ . ɛn muːɭ fɔɭ tɛɪ̯n ɔn ˈxɔdə hɛi̯n/ Prosit Neujahr! Einen Kopf voller Haare, einen Mund voller Zähne und gute Hände! = Neujahrsgruß
Dreeköningsdach /dʀeːˈkœnɪŋsdax/ Epiphanias (6. Januar)
Lewermess /ˈɭɛvɒmɛs/ Liebfrauenmesse = Mariä Lichtmess (2. Februar)
Sent Lürs /sɛnt ˈɭʏːɒ̯s/ Ludgerusfest
Poschen /ˈpoːʃn̩/ Ostern
dat Poschei /dat ˈpɔːʃɛɪ̯/, pl de Poscheier /də ˈpɔːʃɛɪ̯ɒ/ Osterei
dat Poschfür /dat ˈpɔːʃfʏːɒ̯/, pl de Poschfür /deː ˈpɔːʃfʏːɒ̯/ Osterfeuer Meineldach /ˈmɛɪ̯nɭ̩dax/ Mändeltag = Gründonnerstag
Karweeke /ˈxaːɒ̯veːkə/ Karwoche
Peissen /ˈpɛɪ̯sn̩/ Pfingsten
Gottsdracht /ˈxɔtsdraːxt/ Gottestracht = Fronleichnam
Lürsprossion /ˈɭʏːɒ̯spʀɔsi̯oːn/ Ludgerusprozession
de Etebül /də ˈɛːtəbʏːɭ/, pl de Etebüls /də ˈɛːtəbʏːɭs/ Speisebeutel = Wallfahrer
Senter Veres /ˈsɛntɒ ˈfɛːʀəs/ St. Severus von Ravenna, Patron der Weber (23. Oktober)
Senter Klos /ˈsɛntɒ kɭɔːs/ Nikolaus (6. Dezember)
Senter Klos, de hellige Mann, treckt de groten Steeweln an. Ritt domet no Spanjen, köüpt Äppel on Koranjen. Kleine Keiner gewt he wat, grote lött he loupen, können sech selws wat koupen. /ˈsɛntɒ kɭɔːs . də ˈhɛɭɪɣə man . tʀɛkt də ˈxʀɔːtn̩ ˈʃteːvɭ̩n aːn . ʀɪt dɔˈmɛt nɔː ˈʃpaːnjən . kœʏ̯pt ˈɛpɭ̩ ɔn kɔˈʀaːnjən . ˈkɭɛɪ̯nə ˈkɛɪ̯nɒ xɛft hɛ vat . ˈxʀɔːtə ɭœt hɛ ˈɭɔʊ̯pn̩ . ˈkœnn̩ sɛç sɛɭfs vat ˈkɔʊ̯pn̩/ Nikolaus, der heilige Mann, zieht die großen Stiefel an. Reitet damit nach Spanien, kauft Äpfel und Kastanien (?). Kleinen Kindern gibt er was, große lässt er laufen, können sich selbst was kaufen.
Breng Böker, Kleier on ouk Scho, on recht völl schöne Saken doto. /bʀɛŋ ˈbœːkɒ . ˈkɭɛɪ̯ɒ ɔn ɔʊ̯k ʃoː . ɔn ʀɛçt fœɭ ˈʃœːnə ˈsaːkn̩ nɔx dɔˈtoː/ Bring Bücher, Kleidung und auch Schuhe, und recht viele schöne Sachen dazu.
Chresdach /ˈkrɛsdaːx/ Weihnachten
Chresomend /krɛsˈɔːm̩t/, Helligomend /hɛɭɪçˈɔːm̩t/ Heiligabend
Aultjorsomend /ˈaʊ̯ɭtjɔːɒ̯sˈɔːm̩t/ Altjahresabend = Silvester

Fasselomend /fasɛˈɭɔːm̩t/ Fastabend = Karneval

Fasselomend en Wadden /fasəˈɭɔmn̩t ɛn vadn̩/ Karneval in Werden

de Fasselomend /də fasɭ̩ˈɔːmn̩t/, de Fasselowend /də fasɭ̩ˈɔːvn̩t/ Fastabend = Karneval
dat Haneköppen /dat ˈhaːnəkœpn̩/ Hahnenschlacht
de Geck /də xɛk/, pl de Gecken /də ˈxɛkn̩/
de Aulwiewerdach /də aʊ̯ɭˈviːvɒdaːx/ Altweibertag = Karnevalsdienstag
dat Koneijagen /dat kɔˈnɛɪ̯jaːɣn̩/ Fastnachtstreiben
de Ferkesblos /də ˈfɛːɒ̯kəsbɭɔːs/, pl de Ferkesblosen /də ˈfɛːɒ̯kəsbɭɔːzn̩/ aufgeblasene Schweineblase, gefüllt mit Erbsen
de Schmaksonndach /də ʃmaːkˈzɔndax/ Schmaksonntag
Aule Wiewer /ˈaʊ̯ɭə ˈviːvɒ/ Alte Weiber

Fasselomend kömmt heran, klengel op de Bösse; sett dem Her en Stölken an met dat goule Kössen; sett de Leer an de Waund, kriech de Brotwoscht van de Waund, kriech mi mer de langen, lott de kotten hangen; wenn de langen all send, send de kotten am besten; lott mi net to lange ston, well noch en Hüsken widder gon. /ˈfasɭ̩ɔmn̩t kœmt hɒˈʀaːn . ˈkɭɛŋɭ̩ ɔp də ˈbœsə . sɛt dɛm ˈhɛːɒ̯ ən ˈʃtœːɭkn̩ aːn mɛt dat ˈxɔʊ̯ɭə ˈkœsn̩ . sɛt də ˈɭɛːɒ an də vaʊ̯nt . kʀɪç də ˈbʀɔːtvɔʃt fan də vaʊ̯nt . kʀɪç miː mɛːɒ̯ də ˈɭaŋn̩ . ɭɔt də ˈkɔtn̩ ˈhaŋn̩ . vɛn də ˈɭaŋn̩ aɭ sɛnt . sɛnt də ˈkɔtn am ˈbɛstn̩ . ɭɔt miː nɛt tɔ ˈɭaŋə ʃtɔːn . vɛɭ nɔx ən ˈhʏːskn̩ ˈvɪdɒ xɔːn/ Karneval kommt heran, klingel auf die Büsche, setz dem Herrn ein Stühlchen ran mit dem goldenen Kissen; stell die Leiter an die Wand, nimm die Bratwurst in die Hand, nimm mir nur die langen, lass die kurzen hängen; wenn die langen alle sind, sind die kurzen am besten; lass mich nicht zu lange stehen, will noch ein Häuschen weiter gehen.

Hei, Konai – wo es Konai? Konai leit em Stalle, es boll dod gefallen. Wo vör? – Do vör! Vör de aule Frau ör Dör. Wat sall do wassen? Kon odder Flassen? Kon odder Linnesot es de Frau ör Husvörrot! /haɪ̯ kɔˈnaɪ̯ . vɔ ɛs kɔˈnaɪ̯ . kɔˈnaɪ̯ ɭɛɪ̯t ɛm ˈʃtaɭə . ɛs bɔɭ dɔːt xəˈfaɭn̩ . vɔ ˈfœːɒ̯ . dɔː ˈfœːɒ̯ . ˈfœːɒ̯ də ˈaʊ̯ɭə fʀaʊ̯ ˈœːɒ̯ ˈdœːɒ̯ . wat saɭ dɔ ˈvasn̩ . kɔːn ˈɔdɒ ˈfɭasn̩ . kɔːn ˈɔdɒ ˈɭɪnəsɔːt ɛs də fʀaʊ̯ ˈœːɒ̯ ˈhʊsfœːɒ̯ʀɔːt/ Hei, Konai – wo ist Konai? Konai liegt im Stalle! Ist fast tot gefallen. Wovor? Davor! Vor der Tür der alten Frau. Was soll dort wachsen? Korn oder Flachs? Korn oder Leinsaat ist der Frau ihr Hausvorrat!

Hier wohnt ein reicher Mann, der uns was geben kann.

Dat Hus, dat steit op einem Penn, do wönnt de Gitzhals meddendren. Gitzhals, Gitzhals, Gitzhals! /dat huːs . dat ʃtɛɪ̯t ɔp ˈɛɪ̯nəm pɛn . dɔ vœnt də ˈxɪtshaɭs ˈmɛdn̩dʀɛn . ˈxɪtshaɭs ˈxɪtshaɭs ˈxɪtshaɭs/ Das Haus, das steht auf einem Pfeiler, da wohnt der Geizhals mittendrin. Geizhals, Geizhals, Geizhals!

Fastnachtsgeck, krup enne Eck, hes de ganze Nas voll Dreck! /ˈfastnaxtsxɛk . kʀuːp ˈɛnə ɛk . hɛs də ˈxanse naːs fɔl dʀɛk/ Karnevalsjeck, kriech in die Ecke, hast die ganze Nase voller Dreck!

de Kalenner /də kaˈɭɛnɒ/ Kalender

om Kalenner /ɔm kaˈɭɛnɒ/ auf dem Kalender

Jor /ˈjɔːɒ̯/ Jahr
Monnt /mɔnt/ Monat
Weeke /ˈveːkə/ Woche
Dag /dax/ Tag

Jannewar /ˈjanɛvɐː/, Janner /ˈjanɒ/, Jann /jan/, Ismonnt /ˈiːsmɔnt/ Eismonat, Hattmonnt /ˈhatmɔnt/ Hartmonat = Januar
Febewar /ˈfɛːbəvɐː/, Feber /ˈfɛːbɒ/ Februar, Spörkel /ˈʃpœːɒ̯kɭ̩/
Mert /mɒt/, Lente /ˈɭɛntə/ März, Frühjahr
Aprell /aˈpʀɛl/, Poschmonnt /ˈpɔːʃmɔnt/ April, Ostermonat
Mei /maɪ̯~mɛɪ̯/ Mai
Juni /ˈjʊni/ Juni
Juli /ˈjʊɭi/, Höümonnt /ˈhœʏ̯mɔnt/ Juli, Heumonat
Aus /aʊ̯s/, Böümonnt /ˈbœʏ̯mɔnt/ August, Erntemonat
Setemmer /sɛˈtɛmɒ/, Herwsmonnt /ˈhɛːɒ̯fsmɔnt/ September, Herbstmonat
Oktower /ɔkˈtɔːvɒ/ Oktober
Novemmer /nɔˈvɛmɒ/, Newelmonnt /ˈnɛːvɭ̯mɔnt/ November, Nebelmonat
Dezemmer /deˈt͡sɛmɒ/, Chresmonnt /ˈkʀɛsmɔnt/ Dezember, Christmonat

Mondach /ˈmɔndax/ Montag
Densdach /ˈdɛːnsdax/ Dienstag
Gounsdach /ˈxɔʊ̯nsdax/ Mittwoch
Donnersdach /ˈdɔnɒsdax/ Donnerstag
Freedach /ˈfʀeːdax/ Freitag
Sotersdach /ˈsɔtɒsdax/ Samstag
Sonndach /ˈsɔndax/ Sonntag

ton utgonden Dach /tɔn ˈʊtxɔndn̩ daːx/ zu den kommenden Tagen = im nächsten Frühjahr

de Mote /də ˈmɔːtə/ Maße

en Kann /ɛn kan/ eine Kanne (1 Liter)
en Hälwken /ɛn ˈhɛɭfkn̩/ ein halbes (500 ml = 1/2 l)
en Schobben /ɛn ˈʃɔbn̩/ ein Schoppen (250 ml = 1/4 l)
en Mötschen /ɛn ˈmœːtʃn̩/ ein Mäßchen (62,5 ml = 1/16 l)

en betschen /ən ˈbɛtʃn̩/ ein bisschen
en Fitzken /ən ˈfɪtskn̩/ ein Fetzchen

platt /pɭat/ flach
platt we en Prum /pɭat vɛ ən pʀuːm/ flach wie eine Pflaume
teimperich /ˈtɛɪ̯mpɒʀɪç/ dreieckig, zipfelig

de Länge /də ˈɭɛŋə/ Länge

dat Gerek /dat xəˈʀɛːk/ Länge zwischen den ausgestreckten Armen
en Elle /ɛn ˈɛɭə/ eine Elle (ca. 60 cm)
en Fot /ɛn fɔːt/ ein Fuß (ca. 30 cm)

hoch /hoːx/ hoch
wiet /viːt/ weit

de Schwöre /də ˈʃvœːʀə/ Gewicht

en Mauler /ɛn ˈmaʊ̯lɒ/ ein Malter (ca. 100 kg), Hohlmaß für Getreide und Kohle
en Schepel /ɛn ˈʃɛːpɭ̩/ ein Scheffel (ca. 50 kg), Hohlmaß für Getreide und Kohle
de Dracht /də ˈdʀaxt/ Tracht = Traglast für eine Person, so viel man tragen kann
en Beker /ɛn ˈbɛːkɒ/ ein Becher (ca. 3 kg), Hohlmaß für Getreide
en Pound /ɛn ˈpɔʊ̯nt/ ein Pfund (ca. 500 g)
en Lot /ɛn ɭɔːt/ ein Lot (ca. 10 g), Hohlmaß, z. B. für Kaffee; Messgewicht

dat Geild /dat xɛɪ̯ɭt/ Geld

dat Portmanee /dat pɔːɒ̯tmaˈneː/, pl de Portmanees /də ˈpɔːɒ̯tmaˈneːs/;
de Geildbül /də ˈxɛɪ̯ɭtbʏːɭ/, pl de Geildbüls /də ˈxɛɪ̯ɭtbʏːɭs/ Geldbörse
dat Kassemänneken /dat ˈkasəmɛnəkn̩/, pl de Kassemännekes /deː ˈkasəmɛnəkəs/ 25-Pfennig-Stück

Kalleroen /ˈkaɭəʀɔːən/ Redensarten

aus: Butenberg, Franz Ludger: Waddische Quatereien. Eine Lese ergötzlicher, wahrhaftiger Geschichten in Werdener Platt, Werden 1913, S. 31-32.

  1. Man kan ken aul Möschen met Hawerkaw furen. /man kan kɛn aʊ̯ɭ ˈmœʃn̩ mɛt ˈhaːvɒkaf ˈfuːʀən/ Man kann keine alten Spatzen mit Haferspreu füttern. = Alte Leute lassen sich nicht für dumm verkaufen.
  2. Wann man en Hound schmieten well, feinse all lecht en Stein. /van man ən hɔʊ̯nt ˈʃmiːtn̩ vɛɭ . ˈfɛɪ̯nsə aɭ ˈɭɛxt ən ʃtɛɪ̯n/ Wenn man einen Hund beschmeißen will, findet sich auch leicht ein Stein. = Manche Gelegenheiten sind günstig.
  3. Dreierlei süsse nie em Menschenlewen: en tofreenen Bur, en schweitenden Murer on en flenken Esel. /ˈdʀɛɪ̯ɒɭɛɪ̯ ˈsʏsə niː ɛm ˈmɛnʃn̩ɭɛːvn̩ . ɛn tɔˈfʀeːnn̩ buːɒ̯ . ɛn ˈʃvɛɪ̯tn̩dn ˈmuːʀɒ ɔn ɛn ˈfɭɛŋkn̩ ˈɛːsɭ̩/ Dreierlei siehst du nie im Menschenleben: einen zufriedenen Bauern, einen schwitzenden Maurer und einen flinken Esel.
  4. Wat man dem Meister enttüt, mott man dem Fütscher betalen. /vat man dɛm ˈmɛɪ̯stɒ ɛnˈtʏːt . mɔt man dɛm ˈfʏtʃɒ bəˈtaːɭn̩/ Was man dem Meister entzieht, muss man dem Pfuscher bezahlen.
  5. We völl kan, mott völl don. /vɛ fœɭ ˈkaːn . mɔt fœɭ ˌdɔːn/ Wer viel kann, muss viel tun.
  6. Je ulliger de Hound, desto mer Flöe. /jɛ ˈʊɭɪɣɒ dɛ ˈhɔʊ̯nt . dɛstɔ ˈmɛːɒ̯ ˈfɭœːə/ Je verkommener der Hund, desto mehr Flöhe. = Eine Unart kommt selten allein: Ein Betrüger lässt das Täuschen nicht, ein Dieb nicht das Stehlen usw.
  7. Jeden Pott feint sinen Deckel. /ˈjɛdn̩ ˈpɔt fɛɪ̯nt ˈsiːnn̩ ˈdɛkɭ̩/ Jeder Topf findet seinen Deckel.
  8. Jeder es dem auneren sinen Düwel. /ˈjɛdɒ ɛs dɛm ˈaʊ̯nɒn ˈsiːnn̩ ˈdʏːvɭ̩/ Jeder ist der Teufel des anderen.
  9. Man darw net alles op de Gouldwach leggen. /man da:f nɛt ˈaɭəs ɔp də ˈxɔʊ̯ɭtvaːx ˈlɛɣn̩/ Man darf nicht alles auf die Goldwaage legen. = Nicht jedes Wort ist so gemeint, wie es beim Anderen ankommt.
  10. En Lus em Pott es beter as gar ken Fleisch. /ɛn ɭuːs ɛm pɔt ɛs ˈbɛːtɒ as xaː kɛn fɭɛɪ̯ʃ/ Eine Laus im Topf ist besser als gar kein Fleisch.
  11. Allto decke Fröündschap es en ful Ei. Wenn et utlöpt, so stenkt et. /ˈaɭtɔ ˈdɛkə ˈfʀœʏ̯ntʃap ɛs ən fuːɭ ɛɪ̯ . vɛn ɛt ˈuːtɭœpt . sɔ ˈʃtɛŋkt ɛt/ Allzu dicke Freundschaft ist ein faules Ei. Wenn es ausläuft, dann stinkt es.
  12. Wenn et Keind en den Pött gefallen es, wed he togemakt. /vɛn ɛt ˈkɛɪ̯nt ɛn dən pœt xəˈfaɭn̩ ɛs . vɛt hɛ ˈtɔːɣəmakt/ Wenn das Kind in den Brunnen gefallen ist, wird er zugemacht. = Man sollte nicht zu sehr an vergangenen Fehlschlägen hängen.
  13. De Reknong feint sech ounen em Sack. /də ˈrɛːknɔŋ fɛɪ̯nt sɛç ˈɔʊ̯nn̩ ɛm sak/ Die Rechnung findet sich unten im Sack. = im Sinne von: Man soll den Tag nicht vor dem Abend loben.
  14. We einen an dat Loupen brengen well, mott erscht selwer loupen können. /vɛ ˈɛɪ̯nn̩ an dat ˈɭɔʊ̯pn̩ ˈbʀɛŋn̩ vɛɭ . mɔt ˈɛːɒ̯ʃt ˈsɛɭvɒ ˈɭɔʊ̯pn̩ ˈkœnn̩/ Wer einen ans Laufen bringen will, muss erst selber laufen können.
  15. Manch einen denkt sech all am Krusen Böümken on es noch hemmelwiet dovan. /manç ˈɛɪ̯nn̩ dɛŋkt sɛç aɭ am ˈkʀuːsn̩ ˈbœʏ̯mkn̩ ɔn ɛs nɔx ˈhɛmɭ̩viːt dɔːˈfan/ Mancher denkt sich schon am Krausen Bäumchen ist noch himmelweit davon entfernt. = Es gab einige „Krause Bäumchen“ in der Region, die als Gerichts- und Pilgerstätten dienten. Im Essener Stift diente es auch als Grenzpunkt der eigenen Gerichtsbarkeit, hinter dem Verbrecher nicht mehr verfolgt würden.
  16. Et es net alle Dach Kermes. /ɛt ɛs nɛt ˈaɭə daːx ˈkɛːɐ̯məs/ Es ist nicht alle Tage Kirmes.
  17. Wat de Bur net kennt, dat fret he net. Wenn he vör twee Penning Safferon holen sall, spannt he en Heuwagen an. /vat dɛ buːɒ̯ nɛt kɛnt . dat fʀɛt hɛ nɛt . vɛn hɛ ˈfœːɒ̯ tveː ˈpɛnɪŋ ˈsafərɔn ˈhɔɭn̩ saɭ . ʃpant hɛ ən ˈhɔɪ̯vaːɣn an/ Was der Bauer nicht kennt, das frisst er nicht. Wenn der für zwei Pfennig Safran holen soll, spannt der einen Heuwagen an.
  18. Doch gewt et weer Lüt, de so wies send, dat se de Pieren können hosten hören. /dɔx xɛft ɛt ˈveːɒ̯ ɭʏːt . dɛ sɔː viːs sɛnt . dat sɛ də ˈpiːʀə ˈkœnn̩ ˈhɔstn̩ ˈhœːɒ̯n̩/ Immer gibt es wieder Leute, die so weise sind, dass sie die Würmer husten hören können.
  19. Ouk gewt et wat, de send tam as en Hering. /ɔʊ̯k xɛft ət vat . dɛ sɛnt taːm as ən ˈhɛːʀɪŋ/ Auch gibt es solche, die sind zahm wie ein Hering.
  20. Schönheit es ongliek verdeilt. Et gewt Wechter, de so schebbich send, dat ken Ratt heren kömmt, wenn man se vör et Kellerlok sett. /ˈʃœːnhɛɪ̯t ɛs ˈɔnxɭiːk fɒˈdɛɪ̯ɭt . ɛt xɛft ˈvɛçtɒ . deː sɔ ˈʃɛbɪç sɛnt . dat kɛn ʀat həˈʀɛn kœmt . wɛn man sə fœːɒ̯ ɛt ˈkɛɭɒɭɔːk sɛt/ Schönheit ist ungleich verteilt. Es gibt Frauen, die so missraten sind, dass keine Ratte hereinkommt, wenn man sie vor das Kellerloch setzt.
  21. Wiewer gewt et, die god dem Düwel sin Bessemoder sin köünen. Do brukt man sech net to verwöünern, wenn manche Kels to Hus besteinich de Üll op dem Dak hewwen. /ˈviːvɒ xɛft ɛt . diː xɔt dɛm ˈdʏːvɭ̩ sɪn ˈbɛsəmɔːdɒ siːn ˈkœʏ̯nn̩ . dɔ bʀʊkt man sɛç nɛt tɔ fɒˈvœʏ̯nɒn . vɛn ˈmançə ˈkɛːɭs bəˈʃtɛɪ̯nɪç də ˈʏɭ ɔp dɛm daːk ˈhɛvn̩/ Frauen gibt es, die gut die Großmutter des Teufels sein könnten. Da braucht man sich nicht zu wundern, wenn manche Männer zu Hause ständig die Eule auf dem Dach haben. = Die Eule auf dem Dach ist ein Sinnbild für das Fremdgehen.
  22. De Dommen send ömmer noch net all geworen. Wenn man to manchen seit, de Herrgott sett op em Prumenboum, geit de rut on kiekt. /də ˈdɔmn̩ sɛnt ˈœmɒ nɔx nɛt aɭ xəˈvɔːɒ̯n . vɛn man tɔː ˈmançn̩ sɛɪ̯t . də ˈhɛːɐ̯xɔt sɛt ɛm ˈpʀuːmn̩bɔʊ̯m . xɛɪ̯t də ʀuːt ɔn kiːkt/ Die Dummen sind noch immer nicht ausgestorben. Wenn man zu manch einem sagt, der Herrgott sitzt auf dem Pflaumenbaum, geht der raus und schaut nach.
  23. Jugend well sech uttowen. Dat sach de Aul ouk as em de Blagen ut de Kiepe sprongen. On he het Recht. /ˈjuːɣn̩t vɛɭ sɛç ˈuːtɔvn̩ . dat sax də aʊ̯ɭ ɔʊ̯k as ɛm də ˈbɭaːɣn̩ uːt də ˈkiːpə ˈʃpʀɔŋn̩ . ɔn hɛ hɛt ʀɛçt/ Jugend will sich austoben. Das sagte der Alte auch, als im die Kinder aus dem Weidenkorb (Krippe) sprangen. Und er hat Recht.

Karl Püttmann unter „Werdener Sprichwörter“, 1928

  1. Et geit nix vör Wadden. /ɛt xɛɪ̯t nɪks ˈfœːɒ̯ ˈvadn̩/ Es geht nichts vor Werden.
  2. Dem het dat Glöck met em Öügsken geknepen. /dɛm hɛt dat xɭœk mɛt ɛm ˈœʏ̯kskn̩ xəˈknɛːpn̩/ Dem hat das Glück mit dem Äuglein gezwinkert. = Die Gelegenheit war günstig.
  3. Frei en Noberkeind, dann weisse, wat de hes. /fʀɛɪ̯ ən ˈnɔbɒkɛɪ̯nt . dan ˈvɛɪ̯sə . vat də hɛs/ Wirb um ein Nachbarskind, dann weißt du, was du hast.
  4. Dat Geild es enne Ruhr gefallen. /dat xɛɪ̯lt ɛs ˈɛnə ˈʀuːɒ̯ xəˈfaɭn̩/ Das Geld ist in die Ruhr gefallen. = Dieses Sprichwort spielt auf den alten Fährbetrieb auf der Ruhr an, als es noch keine Straßenbrücke gab [vor 1854]. Dabei kam es wohl zum ein oder anderen Vorkommnis, dass Ladung von Bord gefallen ist. Hiermit wird ein finanzieller Totalverlust umschrieben.
  5. De het sech en Klotz an et Bein gehangen. /dɛ hɛt sɛç ən ˈkɭɔts an ɛt bɛɪ̯n xəˈhaŋn̩/ Der hat sich einen Klotz an das Bein gehängt. = Der Partner lässt sich bedienen, die Beziehung scheint einseitig.
  6. De het sech en doll Ped gereen. /dɛ hɛt sɛç ən dɔɭ ˈpɛːt xəˈʀeːn̩/ Der hat sich ein durchtriebenes Pferd geritten. = Auf die Person ist kein Verlass.
  7. He föllt sech op de Statt getratt. /hɛ fœɭt sɛç ɔp də ʃtat xətrat/ Er fühlt sich auf den Schwanz getreten. = Jemand fühlt sich persönlich angegriffen.
  8. Ker vör din eigen Dör. /ˈkɛːɒ̯ ˈfœːɒ̯ dɪn ˈɛɪ̯ɣn̩ ˈdœːɒ̯/ Kehr vor deiner eigenen Tür.
  9. Dem hew ek ees den Deckel vanne Pott gedon. /dɛm hɛf ɛk eːs dən ˈdɛkɭ̩ ˈfanə pɔt xədɔːn/ Dem habe ich mal den Deckel vom Pott getan. = Dem habe ich es gezeigt, da ist die Luft [die emotionale Anspannung] raus.
  10. He geit op de Freite. /hɛ xɛɪ̯t ɔp də ˈfʀɛɪ̯tə/ Er geht auf die Partnersuche.
  11. Aul Schüren brennen am besten. /aʊɭ̯ ˈʃʏːʀn̩ ˈbʀɛnn̩ am ˈbɛstn̩/ Alte Scheunen brennen am besten. = Reifere Liebhaber sind erfahrener.
  12. Rod Hor on Adelshoult wasse net döckes op godden Ground. /ʀɔt ˈhɔːɒ̯ ɔn ˈaːdɭ̩shɔʊ̯ɭt ˈvasə nɛt ˈdœkəs ɔp ˈxɔdn̩ ɣʀɔʊ̯nt/ Rotes Haar und Ebenholz [eigentlich Erlenholz] wachsen nicht oft auf gutem Boden. = Menschen wurden und werden noch aufgrund ihres Aussehens häufig stigmatisiert. Dieser Spruch richtete sich gegen Rothaarige, denen man schlechten Charakter unterstellte. Häufig wurde die rote Farbe auch mit Bosheit oder Hexerei in Verbindung gebracht. Das Holz der knorrigen Erle, die besonders gut in sumpfigem Boden gedeiht, färbt sich nach dem Abschlagen ebenfalls rot und wird mit mystischen Wesen assoziiert.
  13. De het sin Geild enne Apenfott gesteken. /dɛ hɛt sɪn xɛɪ̯ɭt ˈɛnə ˈaːpn̩fɔt xəˈʃtɛːkn̩/ Der hat sein Geld in die Apenfott [den Affen-Po] gesteckt. = Dieser Spruch ist wörtlich zu verstehen. Aus dem Hintern eines Affen entspringt für gewöhnlich nichts sonderlich Brauchbares. Püttmann führt ihn 1928 auf den Stollenmund einer ruinösen Kohlenzeche am heutigen Kathagen zurück, der „Apenfott“ genannt wurde. Allerdings ist dieser Spruch auch aus anderen Orten belegt und scheint auf den tatsächlichen Affen-Po zurückzugehen, dem man nachsagte, besonders ungepflegt zu sein. Das Rheinische Wörterbuch (RhWB) nennt aus Krefeld den Spruch „Dor häbbe we os für fiftig Penning an en Apefott verkeke“ [Da haben wir uns für fünfzig Pfennig in einen Affen-Po verguckt], wenn jemand Opfer eines Betruges wurde. Ähnlich dem Werdener Beispiel verhält es sich nach dem RhWB auch in Aachen und Elberfeld, wenn es hieß: „Si Geld an en Affefott verkicke“ [Sein Geld an einem Affen-Po verschwenden] oder allgemein „Dofür häbb ek in de Apefott gekeken“ [Dafür habe ich in den Affen-Po geschaut.]
  14. Wat kennt de Ko vam Sonndach? /vat kɛnt də koː fam ˈsɔndaːx/ Was kennt die Kuh vom Sonntag? = Wenn jemandem Unkenntnis in einem Thema vorgeworfen wird.
  15. De het met en Mettwoscht no en Siet Speck geschmeten. /dɛ hɛt mɛt ən ˈmɛtvɔʃt nɔ ɛn siːt ʃpɛk xəˈʃmɛːtn̩/ Der hat mit einer Mettwurst nach einem Stück Speck geschmissen. = Er hat wenig für viel riskiert, der Einsatz hat sich ausgezahlt. Mett besteht aus zerkleinertem Schweinefleisch, während Speck aus einem gewachsenen Stück besteht. Darum besteht die Möglichkeit, dem Mett schlechteres Fleisch, Schlachtabfälle oder andere preiswertere Zutaten beizugeben.
  16. De Pött het ken Water mer. /də pœt hɛt kɛn ˈvaːtɒ ˈmɛːɒ̯/ Der Brunnen hat kein Wasser mehr. = Ein Plan ist unwiederbringlich fehlgeschlagen.
  17. Wat de Bur net kennt, dat fret he net. /vat də ˈbuːɒ̯ nɛt kɛnt . dat frɛt hɛ nɛt/ as der Bauer nicht kennt, das frisst er nicht. = Das Neue und Unbekannte schreckt viele ab, vor allem die Starrsinnigen. Gerade den alteingesessenen Bauern wurde ein Hang zur Engstrinigkeit und Traditionalität nachgesagt.
  18. Kiek ees dörch dat Fenster, wenn de kene Kopp mehr hes. /kiːk eːs ˈdœːɒ̯ç dat ˈfɛnstɒ . wɛn dɛ ˈkɛnə kɔp ˈmɛːɒ̯ hɛs/ Schau doch mal durch das Fenster, wenn du keinen Kopf mehr hast. = Alle Hoffnung ist vergebens. Püttmann erklärt dazu: „Leute, die stark verschuldet waren und von ihren Gläubigern arg bedrängt wurden, denen es aber trotz größter Anstrengung nicht möglich war, wieder in geordnete Verhältnisse zu kommen, gebrauchten wohl mal resigniert d[ieses] Sprichwort.“
  19. Klein Lüt es ullich Volk. /kɭɛɪ̯n ɭʏːt ɛs ˈʊɭɪç fɔɭk/ Kleine Leute sind verkommenes Volk. = Arme Leute haben wenig zu bestimmen, auch wenn sie viel zu sagen haben. Ganz nach dem Sprichwort „Kleinvieh macht auch Mist“ fügt Püttmann dazu an: „Ein Sprichwort, welches wohl nicht immer zutrifft.“
  20. De Geildsack on de Bedelsack hangen ken hounert Johr an ein Dör. /də ˈxɛɪ̯ɭtsak ɔn dɛ ˈbɛːdɭ̩sak ˈhaŋn̩ kɛn ˈhɔʊ̯nɒt ˈjɔːɒ̯ an ɛɪ̯n ˈdœːɒ̯/ Der Geldsack und der Bettsack hängen keine hundert Jahre an einer Tür. = Das Leben kennt Höhen und Tiefen.
  21. De kann de Piere hosten hören. /dɛ kan də ˈpiːʀə ˈhɔːstn̩ ˈhœːɒ̯n/ Der kann die Würmer husten hören. = Das sagt man Menschen nach, die sich unentwegt selbst über die geringste Kleinigkeit beklagen. Das Waddische, wie auch die regionale Umgangssprache, kennt dafür auch den Ausdruck „Korinthenkacker“.
  22. Mules send ken Stüwer. /ˈmuːɭəs sɛnt kɛn ˈʃtʏːvɒ/ Maulhelden sind keine Münzen. = Das wurde Angebern entgegengehalten, von denen man wusste, dass sich besser darstellen als sie sind. „Viele Worte und wenig Geld“ fasst das Karl Püttmann zusammen.

aus: Hahn, August: Heimatsprache, Quelle der Weisheit. Eine Fundgrube, in: Werdener Nachrichten vom 28. August 1959.

  1. Dem Herrgott wechloupen het kene Senn, he häult di ömmer en. /dɛm ˈhɛːɒ̯ɣɔt ˈvɛçɭɔʊ̯pn̩ hɛt ˈkɛnə sɛn . hɛ høɪ̯ɭt diː ˈœmə ɛn/ Dem Herrgott weglaufen hat keinen Sinn, denn er holt dich immer ein. / Diese Wendung wurde in früheren Zeiten gerne für ungezogene Kinder gebraucht. Haben sie sich nicht im Sinne der Eltern brav und gehorsam verhalten, diente der Hinweis auf den allsehenden Gott dazu, mahnend auf sie einzuwirken.
  2. Sorcht, dat net blos de Owen önk to Hus erwärmt! /sɔːɒ̯çt . dat nɛt bɭɔːs də ˈɔːvn̩ œŋk tɔ huːs ɒˈvɛːɒ̯mt/ Sorgt dafür, dass nicht bloß der Ofen euch zu Hause erwärmt. / Nicht bloß Körperwärme, sondern vor allem die Herzenswärme macht ein Heim zu einem wirklichen Zuhause.
  3. Schmiet din Onkrut net op Nobers Laund, et kömmt to di toröck. /ʃmiːt dɪn ˈɔnkʀuːt nɛt ɔp ˈnɔbɒs ɭaʊ̯nt . ɛt kœmt toː diː tɔˈʀœk/ Schmeiß das Unkraut nicht auf Nachbars Land, es kommt zu dir zurück. / Das Unkraut findet seinen Weg, wenn es erst einmal wuchert. Was man verbergen oder gar jemand anderem unter die Schuhe schieben möchte, lässt sich nicht ewig verheimlichen. Im Ideal findet es zum Schluss doch zum wahren Verursacher, ist die Hoffnung dieser Redensart.
  4. Kels we de Böüm, äwer Böüm we de Wollbeerenstrüker. /kɛːɭs vɛ dɛ bœʏ̯m . ˈɛvə bœʏ̯m vɛ də ˈvɔɭbɛːɒ̯nʃtʀʏːkɒ/ Männer wie Bäume, aber Bäume wie Waldbeersträucher = Heidelbeersträucher. / So wurde über allzu angeberische Männer gesagt, die viel mit Worten von sich behaupten, was sie bei genaurem Hinsehen aber in Taten halten können.
  5. Wenn et Riesbrei reent, hes du min Lewen kene Lepel! /vɛn ɛt ˈʀiːsbʀɛɪ̯ ʀɛːnt . hɛs dʊ mɪn ˈɭɛːvn̩ ˈkɛnə ˈɭɛːpɭ̩/ Wenn es Milchreis regnet, hast du nie im Leben keinen Löffel! / Wer allzu lange untätig bleibt und auf eine wundersame Begebenheit hofft, die das Glück im Leben zum Guten wendet, wird sie, sollte sich doch einmal kommen, doch verpassen.
  6. De Hals es wall voll te kriegen, de Ougen nie. /dɛ haɭs ɛs val vɔɭ tə ˈkʀiːɣn̩ . də ˈɔʊ̯ɣn̩ niː/ Der Hals ist wohl vollzukriegen, die Augen nie. / Im Originalton von Döres erklärt – das steht für sich: „Durst und Hunger sind wohl zu stillen, aber die Augen?“
  7. Mann on Wiew ein Liew, awer net eine Magen. /man ɔn viːf ɛɪ̯n ɭiːf . ˈavɒ nɛt ˈɛɪ̯nə ˈmaːɣn̩/ Mann und Frau ein Leib, aber nicht ein Magen. / Auch wenn sich die Eheleute wie eine Einheit ergänzen, haben sie für sich allein doch noch ihre eigenen Bedürfnisse.
  8. En fleegende Krai feint mer as en settende. /ən ˈfɭeːɣn̩də kʀaɪ̯ fɛɪ̯nt ˈmɛːɒ̯ as ɛn ˈsɛtn̩də/ Eine fliegende Krähe findet mehr als eine sitzende. / Auch hierin steckt wieder der Aufruf zu einem selbstbestimmten Leben. Eine günstige Gelegenheit kündigt sich nicht lang im Voraus an, sondern will vielmehr entdeckt, gewissermaßen selbst erarbeitet werden. Ein kerniges Arbeitsethos, noch ganz aus den schweren, bäuerlichen Zeiten.
  9. Kleine Keiner traen de Moder op de Schleppe, de groten op et Hatten. /ˈkɭɛɪ̯nə ˈkɛɪ̯nɒ ˈtʀaːən də ˈmɔːdɒ ɔp də ˈʃɭɛpə . də ˈxʀoːtn̩ ɔp ɛt ˈhatn̩/ Kleine Kinder treten der Mutter auf die Schleppe, die großen auf das Herz. / Wenn aus Kindern einmal selbstbestimmte Erwachsene werden, gehen sie ihre eigenen Wege. Diese müssen nicht unbedingt die Erwartungen der Eltern entsprechen und können sie dadurch enttäuschen. Bei ungezogenen Heranwachsenden in der elterlichen Obhut hält sich das naturgemäß noch in Grenzen.

We niks es on sech niks meint, de es fotens niks. /vɛ nɪks ɛs ɔn sɛç nɪks mɛɪ̯nt . dɛ ɛs ˈfɔtɛns nɪks/ Wer nichts ist und sich für nichts hält, der ist erst recht nichts.

Es de Advent föcht on nat, gewt et en legen Balken on en lech Fat. /ɛs də atˈvɛnt fœçt ɔn naːt . xɛft ɛt ɛn ɭɛːɣn̩ ˈbaɭkn̩ ɔn ɛn ɭɛːç faːt/ Ist der Advent feucht und nass, gibt es einen leeren Vorrat und ein leeres Fass.

Treckt de Prossion de Sent-Lürswech, mott de Roggen en de Oren sien, wenn de Bur Sent-Lürskermes Böü well hewwen. /tʀɛkt də pʀɔˈsjɔːn də sɛnt ˈɭʏːɒ̯svɛç . mɔt də ˈʀɔɣn̩ ɛn də ˈɔːʀn̩ siːn . vɛn də buːɒ̯ sɛnt ɭʏːɒ̯sˈkɛːɒ̯məs bœːʏ̯ vɛɭ ˈhɛvn̩/ Zieht die Prozession den Sankt-Ludgerusweg, muss der Roggen in den Ähren sein, wenn der Bauer zur Ludgeruskirmes Ernte haben will.

De kiekt dren we en Üll op de nöe Dör. /də kiːkt dʀɛn veː ən ʏɭ ɔp də ˈnœːə ˈdœːɒ̯/ Der schaut drein wie eine Eule auf die neue Tür. = trübselig schauen

Jong Lüt hampeln gern, aul Lüt knorren gern. /jɔŋ ɭʏːt ˈhampɭn̩ xɛːɒ̯n . aʊ̯ɭ ɭʏːt ˈknɔːɒ̯n xɛːɒ̯n/ Junge Leute zappeln gern, alte Leute meckern gern.

Em Sommer mott man dat Tüch waschen, dat et lacht, em Weinter, dat et kracht. /ɛm ˈsɔmɒ mɔt man dat tʏːç ˈwaʃn̩ . dat ɛt ɭaxt . ɛm ˈvɛɪ̯ntɒ . dat ɛt kʀaxt/ Im Sommer muss man die Kleidung waschen, dass sie lacht, im Winter, dass sie kracht.
Wenn rau on deck dat Fell vam Has, dann sorch vör Hoult on Kolen rasch! /vɛn ʀaʊ̯ ɔn dɛk dat fɛɭ fam haːs . dan sɔːɒ̯ç fœːɒ̯ hɔʊ̯ɭt ɔn ˈkɔːɭn̩ ʀaʃ/ Wenn rau und dick das Fell vom Hasen, dann sorge für Holz und Kohlen schnell.

Op de Eselsau sot ’ne aule Frau, lappt de Hemdesmau met de Stoppnaul, schnitt de Fam af met de Schnietau. /ɔp də ˈɛsɭ̩saʊ̯ sɔt nə ˈaʊ̯ɭə fʀaʊ̯ . lapt də ˈhɛmdəsmaʊ̯ mɛt də ˈʃtɔpnaʊ̯ɭ . ʃnɪt də faːm af mɛt də ˈʃniːtaʊ̯/ Auf der Eselsaue saß eine alte Frau, flickt den Hemdsärmel mit der Stopfnadel, schneidet den Faden ab mit dem Schneidriemen.

We em Heu net gawelt, em Böü net zappelt on em Herwst net frö opsteit, mott kieken, we et öm em Weinter geit. /vɛ ɛm hɔɪ̯ nɛt ˈxaːvəɭt . ɛm bœʏ̯ nɛt ˈtsapɭ̩t ɔn ɛm hɛːɒ̯fst nɛt fʀœː ˈɔpʃtɛɪ̯t . mɔt ˈkiːkn̩ . vɛ ɛt œm ɛm ˈvɛɪ̯ntɒ xɛɪ̯t/ Wer im Heu nicht auf die Gabel nimmt, sich bei der Ernte nicht regt und im Herbst nicht früh aufsteht, muss schauen, wie es ihm im Winter geht.

Tipp, tapp, Hönnerdew, hes min Hönnerkes so lew, hes mi eins geloten, de Kuckuck sall di holen, he sall di leggen op de Desch, he sall di leggen op en Teller, he sall di schnieen klein we en Heller! /tɪp tap ˈhœnɒdɛːf . hɛs mɪn ˈhœnɒkəs sɔ ɭɛːf . hɛs miː ɛɪ̯ns xəˈɭɔːtn̩ . də ˈkʊkʊk saɭ diː ˈhɔːɭn̩ . hɛ saɭ diː ˈɭɛɣn̩ ɔp də dɛʃ . hɛ saɭ diː ˈɭɛːɣn ɔp ɛn ˈtɛɭɒ . hɛ saɭ diː ˈʃniːn̩ kɭɛɪ̯n vɛ ɛn ˈhɛɭɒ/ Tipp, tapp, Hühnerdieb, hast meine Hühnerchen so lieb, hast mit eins gelassen, der Kuckuck (Teufel) soll dich holen, er soll dich legen auf den Tisch, er soll dich legen auf einen Teller, er soll dich schneiden klein wie einen Heller (Münze).

Pi, pi, Pitterken, geis du met nom Mat, koup ek di en Äppelken on en Appeltat. /piː piː ˈpɪtɒkn̩ . xɛɪ̯s duː mɛt nɔm maːt . kɔʊ̯p ɛk diː ən ˈɛpɭ̩kn̩ ɔn ən ˈapɭ̩taːt/ Pi, pi, Peterchen, gehst du mit zum Markt, kauf ich dir ein Äpfelchen und einen Apfelkuchen.

As user Mops en Möpsken wor, do koun he frölech sien, getz brommt he alle Dage on bellt noch owendren. /as uːzɒ mɔps ɛn ˈmœpskn̩ vɔːɒ̯ . dɔ kɔʊ̯n hɛ ˈfʀœːɭɛç siːn . xɛts bʀɔmt hɛ ˈaɭə ˈdaːɣə ɔn bɛɭt nɔç ˈɔvn̩dʀɛn/ Als unser Mops ein Möpschen war, da konnte er fröhlich sein, jetzt brummt er jeden Tag und bellt noch obendrein.

Frau, Frau, best, klopp ees op dat Nest, klopp ees op dat Honnernest, ein, twee, drei, Mettwoscht odder en Ei! /fʀaʊ̯ fʀaʊ̯ bɛst . kɭɔp eːs ɔp dat nɛst . kɭɔp eːs ɔp dat ˈhɔnɒnɛst . ɛɪ̯n tveː dʀɛɪ̯ . ˈmɛtvɔʃt ɔdɒ ɛn ɛɪ̯/ Frau, Frau, beste, klopf mal auf das Nest, klopf mal auf das Hühnernest, eins, zwei, drei, Mettwurst oder ein Ei.

Chresdach an de Dör, Poschen öm dat Für. /ˈkʀɛsdaːx an də ˈdœːɒ̯ . ˈpɔːʃn̩ œm dat ˈfʏːɒ̯/ Weihnachten an der Tür, Ostern um das Feuer.

Et reent, et seent, de Pannen weren nat, do komen drei Paschtörkes on waschen sech de Örkes on seggen: wat es dat? /ɛt ˈʀɛːənt . ɛt ˈsɛːənt . də ˈpann̩ ˈvɛːɒ̯n naːt . dɔ kɔːmn̩ dʀɛɪ̯ paʃˈtœːɒ̯kəs ɔn ˈvaʃn̩ sɛç də ˈœːɒ̯kəs ɔn ˈsɛɣn̩ . vat ɛs ˈdat/ Es regnet, es segnet, die Pfannen werden nass, da kommen drei Pastörchen und waschen sich die Öhrchen und sagen: was ist das?

Pitter, pack de Pöngel op, de Haunel es gedon. /ˈpɪtɒ pak də ˈpœŋɭ̩ ɔp . də ˈhaʊ̯nɭ̯ ɛs xəˈdɔːn/ Peter, heb den Bündel auf, der Handel ist getan.

Schockele, schockele, Bone, min Moder geit no Rome, min Vader geit no Gelsenkerken, heel sech par decke, fette Stierkes, op eine geng he setten, de aunere nom he an de Haund, do riet he met no Brobaunt. /ˈʃɔkəɭə ˈʃɔkəɭə ˈbɔːnə . miːn ˈmɔːdɒ xɛɪ̯t nɔ ˈʀɔːmə . miːn ˈfaːdɒ xɛɪ̯t nɔ ˈxɛɭsn̩kɛːɒ̯kn̩ . heːɭ sɛç paːɒ̯ ˈdɛkə ˈfɛtə ˈʃtiːɒ̯kəs . ɔp ɛɪ̯nə xɛŋ hɛ ˈʃɛtn̩ . də ˈaʊ̯nɒʀə nɔːm hɛ an də haʊ̯nt . dɔ ʀiːt hɛ mɛt nɔ ˈbʀɔːbaʊ̯nt/ Schaukel, schaukel, Bohne, meine Mutter geht nach Rom, mein Vater geht nach Gelsenkirchen, hielt sich paar dicke, fette Stierchen, auf einem ging er sitzen, den anderen nahm er an die Hand, da ritt er mit nach Brabant.

Es dat Lewen noch so schwor, haul di Kopp on Hatten klor! /ɛs dat ˈɭɛːvn̩ nɔx sɔ ʃvɔːɒ̯ . haʊ̯ɭ diː kɔp ɔn ˈhatn̩ ˈkɭɔːɒ̯/ Ist das Leben noch so schwer, halt dir Kopf und Herzen klar!

On de Wewer het en Feler an de Tong, an de Long, an de Lewer! /ɔn də ˈvɛːvɒ hɛt ən ˈfɛːɭɒ an də tɔŋ . an də ɭɔŋ . an də ˈɭɛːvɒ/ Und der Weber hat einen Fehler an der Zunge, an der Lunge, an der Leber.

Allein es nech so god we to tween. /aˈɭɛɪ̯n ɛs nɛç sɔ xɔt veː tɔ ˈtveːn̩/ Allein ist nicht so gut wie zu zweit.

De es so ault we Senterklos sin Fott. /dɛ ɛs sɔ aʊ̯ɭt vɛ ˈsɛntɒkɭɔːs siːn fɔt/ Der / die ist so alt wie der Hintern vom Nikolaus.

De versüppt em Dreck. /dɛː fɒˈsʏpt ɛm dʀɛk/ Der ertrinkt im Dreck. = das Feld ist voller Unkraut

De es so bleind as en Gör. /dɛ ɛs sɔ ˈbɭɛɪ̯nt as ən ˈxœːɒ̯/ Der ist so blind wie ein Maulwurf.

De es so fröündlech as en Schoboschel. /dɛ ɛs sɔ ˈfʀœʏ̯ntɭɛç as ən ˈʃɔːbɔʃɭ̩/ Der ist so freundlich wie eine Schuhbürste.
Hacke, packe, puse, wi gont no Rellinkuse! /hakə pakə puːzə . viː ɣɔnt nɔ ʀɛɭɪŋˈkuːzə/ Huckepack, wir gehen nach Rellinghausen!

Dat Feild höngert no Mest. /dat fɛɪ̯ɭt ˈhœŋɒt nɔ mɛst/ Das Feld hungert nach Mist.

De het en Gewessen as et Klosterkaump, do kasse met Perd on Wagen dröwer faren.
/də hɛt ən xəˈvɛsn̩ as ɛt ˈkɭɔːstɒkaʊ̯mp . dɔ ˈkasə mɛt ˈpɛːɒ̯t ɔn ˈvaːɣn̩ ˈdʀœːvɒ ˈfaːʀn̩/ Der hat ein Gewissen wie der Klosterkamp, da kann man mit Pferd und Wagen drüber fahren. (Ackerfläche zwischen Ruhr und Korintenberg)

De es van de Karre gewippt. /də ɛs fan də ˈkaʀə xəˈvɪpt/ Der ist vom Karren gefallen. = unehelich geboren
Dat send Mezbisen on Aprellschuren, dat man dobutten nech kan duren. /dat sɛnt ˈmɛːtsbiːzn̩ ɔn aˈpʀɛɭʃuːʀn̩ . dat man dɔˈbʊtn̩ nɛç kan ˈduːʀn̩/ Das sind Märzwinde und Aprilschauer, dass man dort draußen nicht kann überdauern.

De mottse noch em Kissfat de Mul dod schlon. /dɛː ˈmɔtsə nɔx ɛm ˈkɪsfaːt də muːɭ dɔːt ʃɭɔːn/ Dem muss man noch im Sarg den Mund totschlagen. = über einen Schwätzer

De nemen de Kreien met. /dɛː ˈnɛːmn̩ də ˈkʀɛɪ̯n̩ mɛt/ Den nehmen die Krähen mit. = über eine unansehnliche Person

Em Mert en Scheppel Melm es so god we en Scheppel Geild. /ɛm ˈmɛːɒ̯t ən ˈʃɛpɭ̩ mɛɭm ɛs sɔ xɔːt vɛ ən ˈʃɛpɭ̩ xɛɪ̯ɭt/ Im März ein Scheffel Dreck ist so gut wie ein Scheffel Geld.

Ek gew dem wat vör dat Gemösköümpken. /ɛk xɛf dɛm vat ˈfœːɒ̯ dat xəˈmœːskœʏ̯mpkn̩/ Ich gebe dem was vor den Gemüsetrog. = einen Schlag ins Gesicht

Op Johannesdach geit de Düwel met dem Statt öwer de Worbeln. /ɔp jɔːˈhanəsdaç xɛɪ̯t də ˈdʏːvɭ̩ mɛt dɛm ʃtat ˈœːvɒ də ˈwɔːɒ̯bɭ̩n/ Auf Johannistag (24. Juni) geht der Teufel mit dem Schwanz über die Waldbeeren = Heidelbeeren.

De het wat dolle Flieren an sech. /dɛ hɛt vat ˈdɔɭə ˈfɭiːʀn̩ an sɛç/ Der hat einige verrückte Flausen an sich.

De Oss treckt mer vörm Kopp as en Perd am ganzen Balch. /də ɔs tʀɛkt ˈmɛːɒ̯ ˈfœːɒ̯m kɔp as ən ˈpɛːɒ̯t am ˈxansn̩ baɭç/ Der Ochse zieht mehr vor dem Kopf als ein Pferd am ganzen Körper.

Et klört sech op öwer de Leimkul. /ɛt ˈkɭœːɒ̯t sɛç ɔp ˈœːvɒ də ˈlɛːmkuːɭ/ Es klärt sich auf über der Lehmkuhle = Ullrichgasse.

Nu het de Düwel Kermes. /nʊ hɛt də ˈdʏːvɭ̩ ˈkɛːɒ̯məs/ Jetzt hat der Teufel Kirmes = Es regnet und gleichzeitig scheint die Sonne.

Dat es en Weer tom Lüse melken. /dat ɛs ən ˈvɛːɒ̯ tɔm ˈɭʏːzə ˈmɛɭkn̩/ Das ist ein Wetter zum Läusemelken = Es regnet ununterbrochen.

De mäkt en Gesecht we drei Dach Regen. /dɛ mɛkt ɛn xəˈsɛçt veː dʀɛɪ̯ daːx ˈʀɛːɣn̩/ Der macht ein Gesicht wie drei Tage Regen.

Kleine Pötte hewwen grote Henkel. /ˈkɭɛɪnə ˈpœtə ˈhɛvn̩ ˈxʀɔːtə ˈhɛŋkɭ̩/ Kleine Töpfe haben große Henkel = Kinder verstehen mehr, als Erwachsene ahnen.

En Moder kan eer ten Blagen erneren as ten Blagen ör Moder. /ən ˈmɔːdɒ kan ˈɛːɒ̯ tɛːn ˈbɭaːɣn̩ ɒˈnɛːʀn̩ as tɛːn ˈbɭaːɣn̩ ˈœːɒ̯ ˈmɔːdɒ/ Eine Mutter kann eher zehn Kinder ernähren als zehn Kinder ihre Mutter.

… dann het din Föttschen Kermes. /dan hɛt dɪn ˈfœtʃn̩ ˈkɛːɒ̯məs/ … dann hat dein Hintern Kirmes = Androhung von Schlägen auf das Gesäß.

Et het roe Pannen om Dak. /ɛt hɛt ˈʀɔːə ˈpann̩ ɔm daːk/ Es hat rote Pfannen auf dem Dach = rote Haare auf dem Kopf.

Beter de Mösch en de Haund as en Duwe om Dak. /ˈbɛːtɒ də mœʃ ɛn də haʊ̯nt as ən ˈduːvə ɔm daːk/ Lieber einen Spatz in der Hand als die Taube auf dem Dach.

De hadden en ganze Kratzmaun voll. /də ˈhadn̩ ən ˈxansə ˈkʀatsmaŋ fɔɭ/ Die hatten einen ganzen Kinderkorb voll = viele Kinder zu Hause.

Brot on Stuten opein gewt starke Bein. /bʀɔːt ɔn ˈʃtuːtn̩ ɔpˈɛɪ̯n xɛft ˈstaːɒ̯kə bɛɪ̯n/ Brot und Stuten aufeinander gibt starke Beine.

En gesound Ferken fret alles. /ən xəˈsɔʊ̯nt ˈfɛːɒ̯kn̩ fʀɛt ˈaɭəs/ Ein gesundes Schwein frisst alles.

En Kloubein, dat ek hew, es mi lewer as en fett Ferken, dat se mi lowen. /ən ˈkɭɔʊ̯bɛɪ̯n . dat ɛk hɛf . ɛs miː ˈɭɛːvɒ as ən fɛt ˈfɛːɒ̯kn̩ . dat sə miː ˈɭɔːvn̩/ Ein Eisbein, das ich habe, ist mir lieber als ein fettes Ferkel, das sie mir anpreisen.

Do woren de Ougen grötter as de Buck. /dɔ ˈvɔːʀn̩ də ˈɔʊ̯ɣn̩ ˈxʀœtɒ as də bʊk/ Da waren die Augen größer als der Bauch = zu viel gegessen.

De es so mager, dat he ken Tied vör Buckpien het. /dɛ ɛs sɔ ˈmaːɣɒ . dat hɛ kɛn tiːt ˈfœːɒ̯ ˈbʊkpiːn hɛt/ Der ist so mager, dass er keine Zeit für Bauchschmerzen hat.

Alle wellen se et weeten, on wenn se et weeten, send se bedreeten. /ˈaɭə ˈvɛɭn̩ sə ɛt ˈveːtn̩ . ɔn vɛn sə ɛt ˈveːtn̩ . sɛnt sə bəˈdʀeːtn̩/ Alle wollen sie es wissen, und wenn sie es wissen, sind sie verschämt = von frisch Vermählten.

Morgen gont wi ent lange Grass. /ˈmɔːɒ̯ɣn̩ xɔnt viː ɛnt ˈɭaŋə xʀas/ Morgen gehen wir ins lange Gras = auf eine besondere Feier.

En aul Hipp fret ouk noch gern en grön Blättschen. /ɛn aʊ̯ɭ hɪp fʀɛːt ɔʊ̯k nɔx ˈxɛːɒ̯n ən xʀœːn ˈbɭɛtʃn̩/ Eine alte Ziege frisst auch noch gerne ein grünes Blättchen = auch alte Leute begehen noch.

De es dem Doengräwer noch ees vanne Schöpp gesprongen. /dɛ ɛs dɛm ˈdɔːn̩xʀɛːvɒ nɔx eːs ˈfanə ʃœːp xəˈʃpʀɔŋə/ Der ist dem Totengräber nochmal von der Schaufel gesprungen = wenn ein Schwerkranker gesundet ist oder jemand sehr kränklich aussieht.

Vör Geild kasse den Düwel danzen sen. /ˈfœːɒ̯ xɛɪ̯ɭt ˈkasə dɛn ˈdʏːvɭ̩ ˈdantsn̩ sɛːn/ Für Geld kann man den Teufel tanzen sehen = Geld macht manches möglich.

He wor oppen Statt getratt. /heː ˈvɔːɒ̯ ˈɔpn̩ ʃtat xəˈtʀat/ Er war auf den Schwanz getreten = beleidigt.

We de Hacken, so de Backen; we de Hein, so de Tein. /veː də ˈhakn̩ . sɔː də ˈbakn̩ . veː də hɛɪ̯n . sɔ də tɛɪ̯n/ Wie die Hacken, so die Hacken, so die Backen; wie die Hände, so die Zähne.

De het dat arme Dier. /dɛ hɛt dat ˈaːɒ̯mə ˈdiːɒ̯/ Der hat das arme Tier = ist wehleidig.

De well Apeneier utnemen. /dɛ vɛɭ ˈaːpn̩ɛɪ̯ɒ ˈuːtnɛmn̩/ Der will Affeneier ausnehmen = ist besonders neugierig.

De mäkt sech sin Bocks grötter as sin Fott. /dɛ mɛkt sɛç siːn bɔks ˈxʀœtɒ as sɪn fɔt/ Der macht sich eine Hose größter als seinen Hintern = lebt über seine Verhältnisse.

De es wies we Salomons Katt. /dɛ ɛs viːs veː ˈsaːɭɔmɔns kat/ Der ist weise wie Salomons Katze = ein Besserwisser.

Bur on Stier es ein Dier. /ˈbuːɒ̯ ɔn ˈʃtiːɒ̯ ɛs ɛɪ̯n ˈdiːɒ̯/ Bauer und Stier sind ein Tier = von derselben sturen Art.

Ömmer opschriewen, dann deit einem de Kopp net we. /ˈœmɒ ˈɔpʃʀiːvn̩ . dan dɛɪ̯t ˈɛɪ̯nm̩ də kɔp nɛt veː/ Immer aufschreiben, dann tut einem der Kopf nicht weh.

Wat man net em Kopp het, mott man enne Bein hewwen. /vat man nɛt ɛm kɔp hɛt . mɔt man ˈɛnə bɛɪ̯n ˈhɛvn̩/ Was man nicht im Kopf hat, muss man in den Beinen haben.

Wenn de Kopp net oppasst, mötten de Bein et können. /vɛn də kɔp nɛt ˈɔpast . ˈmœtn̩ də bɛɪ̯n ɛt ˈkœnn̩/ Wenn der Kopf nicht aufpasst, müssen die Beine es können.

Et gewt ken grötter Leid, as wat de Mensch sech selws andeit. /ɛt xɛft kɛn ˈxʀœtɒ ɭɛɪ̯t . as vat dɛ mɛnʃ sɛç sɛɭfs anˈdɛɪ̯t/ Es gibt kein größeres Leid als was der Mensch sich selbst antut.
Alle Baten batt. /ˈaɭə ˈbatn̩ bat/ Jede Hilfe nützt.

He es so klok we Kösters Ko, de geng acht Dach vörm Regen no Hus on krech doch den Statt noch nat. /hɛ ɛs sɔ kɭɔːk veː ˈkœstɒs koː . dɛ xɛŋ axt daːx ˈfœːɒ̯m ˈrɛːɣn̩ nɔ hʊs ɔn kʀɛːç dɔx dɛn ʃtat nɔx naːt/ Der ist so klug wie Küsters Kuh, die ging acht Tage vor dem Regen nach Hause und bekam doch den Schwanz noch nass.

Wenn et net reent, dann dröppelt et. /vɛn ɛt nɛt ˈrɛːə̯nt . dan ˈdʀœpɭ̩t ɛt/ Wenn es nicht regnet, dann tröpfelt es.

God Eten on Drenken häult Liew on Sel tosamen. /xɔt ˈɛːtn̩ ɔn ˈdʀɛŋkn̩ hœɪ̯ɭt ɭiːf ɔn sɛːɭ tɔˈsaːmn̩/ Gutes Essen hält Leib und Seele zusammen.

He fret we en Schürendrescher. /hɛ fʀɛt veː ən ˈʃʏːʀn̩dʀɛʃɒ/ Er frisst wie ein Scheunendrescher.

De kret sinen Hals net voll. /dɛ kʀɛt ˈsɪnn̩ haɭs nɛt fɔɭ/ Der bekommt seinen Hals nicht voll.

Bie öm send de Ougen grötter as de Buck. /biː œm sɛnt də ˈɔʊ̯ɣn̩ ˈxʀœtɒ as də bʊk/ Bei ihm sind die Augen größer als der Bauch.

He schmiet met de Woscht nom Schenken. /hɛ ʃmɪt mɛt də vɔʃt nɔm ˈʃɛŋkn̩/ Er schmeißt mit der Wurst nach dem Schinken.

Wi gont net an den Desch we de Ferkes annen Troch. /viː xɔnt nɛt an dɛn dɛʃ veː də ˈfɛːɒ̯kəs ˈann̩ tʀɔːç/ Wir gehen nicht an den Tisch wie die Schweine an den Trog.

Kömmt Tied, kömmt Rod. /kœmt tiːt . kœmt ʀɔːt/ Kommt Zeit, kommt Rat.

Godden Rod gewt Konnrod. /ˈxɔdn̩ ʀɔːt xɛft ˈkɔnrɔːt/ Guten Rat gibt Konrad.

Onkrut vergeit net. /ˈɔnkʀuːt fɒˈɣɛɪ̯t nɛt/ Unkraut vergeht nicht.

De eine het de Mö, de aunere scheppt de Brö. /də ˈɛɪ̯nə hɛt də mœː . də ˈaʊ̯nɒʀə ʃɛpt də bʀœː/ Der eine hat die Mühe, der andere schöpft die Brühe.

De Düwel schiet ömmer op en groten Houp. /də ˈdʏːvɭ̩ ʃiːt ˈœmɒ ɔp ən ˈxʀɔːtn̩ hɔʊ̯p/ Der
Teufel scheißt immer auf einen großen Haufen.

Man kan sech en Fenger en de Nas afbreken. /man kan sɛç ən ˈfɛŋɒ ɛn də naːs afˈbʀɛːkn̩/ Man kann sich einen Finger in der Nase abbrechen.

Ömsös es de Dod, on de kost noch dat Lewen. /œmˈzœs ɛs də dɔːt . ɔn dɛː kɔst nɔç dat ˈɭɛːvn̩/ Umsonst ist der Tod, und der kostet noch das Leben.

Kömmt man öwern Hound, kömmt man ouk öwern Statt. /kœmt man ˈœvɒn hɔʊ̯nt . kœmt man ɔʊ̯k ˈœvɒn ʃtat/ Kommt man über den Hund, kommt man auch über den Schwanz.

Wenn dat Wötken wenn net wör, wör min Vader Milljonör. /vɛn dat ˈvœːtkn̩ vɛn nɛt ˈvœːɒ̯ . ˈvœːɒ̯ mɪn ˈvadɒ ˈmɪɭjɔːnœːɒ̯/ Wenn das Wörtchen wenn nicht wäre, wäre mein Vater Millionär.

Wenn de Hound net gescheeten het, het he den Has gekregen. /vɛn də hɔʊ̯nt nɛt xəˈʃɛːtn̩ hɛt . hɛt hɛ dɛn haːs xəˈkʀɛːɣn̩/ Wenn der Hund nicht geschissen hat, hat er den Hasen bekommen.

Wenn man vam Düwel sprekt, dann kömmt he. /vɛn man fam ˈdʏːvɭ̩ ʃpʀɛkt . dan kœmt hɛ/ Wenn man vom Teufel spricht, kommt er.

Krus dat Hor on krus de Senn, sett de Düwel meddendren. /kʀuːs dat ˈhɔːɒ̯ ɔn kʀuːs dɛ sɛn . sɛt də ˈdʏːvɭ̩ ˈmɛdn̩dʀɛn/ Kraus das Haar und kraus der Sinn, sitzt der Teufel mittendrin.

He es noch grön achter de Oren. /hɛ ɛs nɔx xʀœːn ˈaxtɒ də ˈɔːʀn̩/ Der ist noch grün hinter den Ohren.

Domm geboren, nix doto gelert. /dɔm xəˈbɔːɒ̯n . nɪks dɔˈtoː xəˈɭɛːɐ̯t/ Dumm geboren, nichts dazugelernt.

Bowen hui, ounen pfui! /ˈbɔːvn̩ hʊɪ̯ . ˈɔʊ̯nn̩ pfʊɪ̯/ Oben hui, unten pfui!

Samt am Kragen, Honger em Magen. /samt am ˈkʀaːɣn̩ . ˈhɔŋɒ ɛm ˈmaːɣn̩/ Samt am Kragen, Hunger im Magen.

Min Nas löpt we en Emser Kränschen. /mɪn naːs ɭœpt veː ɛn ˈɛmsɒ ˈkʀɛːnʃn̩/ Meine Nase läuft wie ein Emser Kränchen.

He het Quasselwater gedronken. /hɛ hɛt ˈkvasɭ̩vaːtɒ xəˈdʀɔŋkn̩/ Er hat Quasselwasser getrunken.

Nachts send alle Katten gries. /naxts sɛnt ˈaɭə ˈkatn̩ xʀiːs/ Nachts sind alle Katzen grau.

We nix riskeert, de kömmt ouk net no Wadden. /vɛ nɪks ʀɪsˈkeːɒ̯t . dɛ kœmt ɔʊ̯k nɛt nɔː ˈvadn̩/ Wer nichts riskiert, der kommt auch nicht nach Werden = nach der ehemaligen Strafanstalt.

Wenn et hee net mer geit, dann gont wi no Batavia op den Apenfang. /vɛn ɛt heː nɛt ˈmɛːɒ̯ xɛɪ̯t . dan xɔnt viː nɔ baˈtaːviːa ɔp dɛn ˈaːpn̩faŋ/ Wenn es hier nicht mehr geht, dann gehen wir nach Batavia = heute Jakarta, Indonesien auf den Affenfang.

De Üll kiekt de Bur an, on de Bur kiekt de Üll an. /də ʏɭ kiːkt də ˈbuːɒ̯ aːn . ɔn də ˈbuːɒ̯ kiːkt də ʏɭ aːn/ Die Eule schaut den Bauer an, und der Bauer schaut die Eule an. = wenn jemand sprachlos ist

Rieke Lüt hewwen fette Katten. /ˈʀiːkə ɭʏːt ˈhɛvn̩ ˈfɛtə ˈkatn̩/ Reiche Leute haben fette Katzen.

En godde Frau on en godde Katte, de haulen et Hus rein. /ɛn ˈxɔdə fʀaʊ̯ ɔn ɛn ˈxɔdə ˈkatə . deː ˈhaʊ̯ɭn̩ ɛt huːs ʀɛɪ̯n/ Eine gute Frau und eine gute Katze, die halten das Haus sauber.

Wenn de Katten musen, dann mauen se net. /vɛn də ˈkatn̩ ˈmuːzn̩ . dan ˈmaʊ̯n̩ zə nɛt/ Wenn die Katzen mausen, dann mauzen sie nicht. = wenn alle beim Essen schweigen

Schoulmeisters Keiner on Paschtors Köe dont schlecht geroen. /ˈʃɔʊ̯ɭmɛɪ̯stɒs ˈkɛɪ̯nɒ ɔn paʃˈtɔːɒ̯s ˈkœːə dɔnt ʃɭɛçt xəˈʀɔːn̩/ Lehrers Kinder und Pastors Kühe geraten schlecht.

God eten, schlopen, supen, langsam gon on pupen. Jong! Do haul di dran, dann wers du ouk en aulen Mann. /xɔt ˈɛːtn̩ . ˈʃɭɔːpn̩ . ˈsuːpn̩ . ˈɭaŋsaːm xɔːn ɔn ˈpuːpn̩ . jɔŋ . dɔ haʊ̯ɭ diː dʀaːn . dan ˈvɛːɐ̯s duː ɔʊ̯k ɛn ˈaʊ̯ɭən man/ Gut essen, schlafen, trinken, langsam gehen und stuhlen. Junge! Da halt‘ dich dran, dann wirst du auch ein alter Mann.

Ounen warm on bowen kault, wersse hounert Jore ault. /ˈɔʊ̯nən vaːɐ̯m ɔn ˈbɔːvn̩ kaʊ̯ɭt . ˈvɛːɐ̯sə ˈhɔʊ̯nɒt ˈjɔːʀə ˈaʊ̯ɭt/ Unten warm und oben kalt, wirst du hundert Jahre alt.

De Jongen wassen en de Höchte on de Aulen en dat Graw. /də ˈjɔŋn̩ ˈvasn̩ ɛn də ˈhœçtə ɔn də ˈaʊ̯ɭən ɛn dat xʀaːf/ Die Jungen wachsen in die Höhe und die alten in das Grab.

De aulen Knoken wellen net mer. /də ˈaʊ̯ɭən ˈknɔːkn̩ ˈvɛɭən nɛt ˈmɛːɒ̯/ Die alten Knochen wollen nicht mehr.

Spröckskes /ˈʃpʀœkskəs/ Sprüche

Et kan kommen, wat well: Wadden bliewt Wadden. /ɛt kaːn ˈkɔmn̩ vat vɛɭ . ˈvadn̩ bɭiːvt ˈvadn̩/ Es kann kommen, was will: Werden bleibt Werden. = Spruch aus der Eingemeindungszeit 1929

De aul Noberschaw wönscht önk völl Sonneschien on völl Jor noch verschont van Sorgen on Pien. /də aʊ̯ɭ ˈnɔːbɒʃaf vœnʃt œŋk fœɭ ˈsɔnəʃiːn ɔn fœɭ ˈjɔːɒ̯ nɔx fɒˈʃɔːnt fan ˈsɔːɒ̯ɣn̩ ɔn piːn/ Die alte Nachbarschaft wünscht euch viel Sonnenschein und viele Jahre noch verschont von Sorgen und Pein.